NAVENDA NÛÇEYAN – ÎHD’ê bi boneya Roja Windakirinên Bi Zorê ya Navneteweyî daxuyanî da û têkildarî windakirinên bin çavan 10 daxwaz kir. 

 

Şaxa Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD) a Wanê bi wesîleya 30'ê Tebaxê Roja Windakirinên Bi Zorê ya Navneteweyî li avahiya komeleyê daxuyaniyek da. Ji rêveberên Şaxa ÎHD'ê ya Wanê Serpîl Sezer diyar kir ku windakirinên bi zorê yên li Tirkiyeyê di sala 1915'an de bi windakirina rewşenbîrên Ermenî re destpê kir û ev polîtîka di dema darbeya leşkerî ya sala 1980 û piştî salên 1990'î de jî dewam kiriye û wiha axivî: "Di serdema komarê de yekem car bûyera windakirinê di sala 1936'an de rû da û di navbera salên 1936-1984'an de bi giştî 16 kes hatin binçavkirin û windakirin. Di salên 1990'î de bi taybetî di Rewşa Awarte de kesên ku li hezkiriyên xwe yên wendakirî digerin jî rastî bûyerên windakirina bi zorê hatin; 1993, 1994 ve 1995'an de gelek kes hatin windakirin. Tenê di sala 1994'an de zêdetirî 500 îdîayên windakirinên bi zorê derketin holê.” Serpîl Sezer da zanîn ku windakirinên bi zorê sûcê li dijî mirovahiyê ye û nabe ku bi ti awayî bi demboriyê doz bên girtin.

 

Serpîl Sezer daxwazên ÎHD'ê wiha rêz kir:

 

"* Biryarên Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê û Dadgeha Destûra Bingehîn bên bicihanîn.

 

* Divê dawî li qedexeya kêfî ya li Qada Galatasarayê bê anîn.

 

* Divê dewlet berpirsyariya xwe ya li ser windakirinên bi zorê qebûl bike.

 

* Divê aqûbeta kesên di binê çavan de hatine windakirin aşkera bibe û ya ji wan mayî radestî malbatên wan bê kirin.

 

* Divê bêcezahiştina ji bo kiryaran û berpirsyarên windakirinên bi zorê bên darizandin bi dawî bû û divê edalet bê cih. Divê ti kes careke din rastî windakirina bi darê zorê neyê.

 

* Divê ji bo tesnîfkirin, pêşîgirtin û cezakirina kiryara windakirina bi darê zorê, weke sûcekî li dijî mirovahiyê bê qebûlkirin.

 

* Divê Tirkiye peymana Neteweyên Yekbûyî ya ji bo parastina hemû kesan ji windakirina bi zorê îmze bike û bi cih bîne. 

 

* Divê Tirkiye karê saziyên mafên mirovan û pisporên li vê qadê aktîf in, hêsan bike û hevkariyê bike.  

 

 * Divê di hemû xebatên têkildarî windakirinên bi darê zorê de bi rêxistinên mafên mirovan, parêzvan û pisporên pêwendîdar û pisporan re hevkarî bê kirin.

 

* Divê dabeşkirina mafên mirovan a NY, Konseya Ewropa û Yekitiya Ewropa ji bo Tirkiye gavên ji bo aşkerakirina çarenûsa windakirinên bi zorê bavêje, bimeşîne.  Her wiha ji bo edaletê pêk bînin û dawî li bêcezahiştinê bînin xebat bên kirin.”

 

RIHA 

 

Şaxa ÎHD'ê ya Rihayê di civîna ku li avahiya komeleyê pêk hat de daxwazên bi heman rengî rêz kirin. Endamê ÎHD'ê Enes Mîllî diyar kir ku windakirina bi zorê şêweyê herî giran û trajîk ê binpêkirina mafên mirovan e û wiha got: "Rûbirûbûn û aşkerakirina çarenûsa mirovên bi zorê hatine windakirin, ji bo pêkanîna aştiya civakî ya li herêmên şer lê diqewimin, tiştek jêneveger e."