STENBOL / ÎZMÎR - Bertek û nerazibûnên li dijî pergala cilên yek tîp ku bi KHK'ê xist meriyetê her diçe zêde dibe. Parazvanên mafên mirovan, hiqûqnas û nûnerên saziyên civakî bertek nîşanî vê yekê dan û diyar kirin ku hemû welatên cîhanê rewşa Guantanamo zanîn û wiha gotin: "Biryara ferzkirina cilên yek rengî dê li girtîgehan aloziyan pêş bixin. Dê binpêkirina mafên mirovan zêdetir bibe. Hiqûqek wisa tune ye." 

 

Hikûmeta AKP/MHP'ê, beriya sersala nû ya 2018'an çarçoveya Rewşa Awarte (OHAL)'ê ku 18 mehin di meriyetê de ye, 2 KHK'ên din îlan kir û di rojnameya fermî de hat weşandin. AKP'ê bi KHK'yên nû yên hêjmar 695 û 696'an pergala li girtîgehan cilên yek tîp xistin meriyetê. Li dijî pergala cilên yek tîp û biryarên din nerazîbûna parazvanên mafên mirovan û nûnerên saziyên demokratîk zêde dibin.

 

LI DIJÎ RÛMETAE MIROVAN E

 

Parazvanê mafên mirovan Omer Faruk Gergerlîeoglu, bal kişand ser biryarên KHK'ê yên nû û wiha got: "Bi vê yekê mecbûriyeta cilên yek tîn xistin meriyetê. Ev yek li dijî mafên mirovan û rumeta mafên mirovan e. Tiştekî wisa nabe. 

 

'EV RÊBAZA CEZAKIRINÊ YE'

 

Prz. Sevaral Ballikaya jî bertek nîşanî biryara  "cilên yek tîp" da û wiha got: "Ev pêkanîna 'Cilên yek tîp' li dijî mafên mirovan û rûmeta mirovan e. Ev rêbaza cezakirinê ye. Piştî 12'ê Îlonê dema ev pergal xistin meriyetê bi dehan mirovan li dijî vê yekê di ber xwe dan û jiyana xwe ji dest dan. Bi sedan mirov seqet man. 

 

ÎTÎRAFA DIVÊ ÇIMA OHAL RABE YE

 

Hiqûqnas Kerem Altiparmak jî anî ziman ku KHK'ya bi hêjmar 696'an a di Rojnameya fermî de hat weşandin îtîrafa çima divê OHAL bi dawî bibe ye. Di navbera xala 137'an de tu hikmê der barê OHAL'ê de tune ye. Ew qas pêdivî bi OHAL'ê nema ye. Ji bo îktîdar hebûna xwe ya di nava darazê de biparêze. Endamên Dadgeha Bilind di sala 2011'an de 250 kes bûn, Piştre derxistin 387 kesan. Di 2014'an de derxistin 516 kesan. Di sala 2016'an de daxistin 200 kesan û dîsa niha derdxistin 300 kes in. Di kijan deme de dikarin guhertinên wisa radîqal pêk bînin. " 

 

PRZ: GER CILÊN YEK RENGÎ LI XWE NEKIN DERNAXIN DADGEHÊ Û ZIYARETAN

 

Prz. Aslı Kazan  jî anî ziman ku ger girtî piştî vê guhertinê cilên yek tîp li xwe nekin wan dernaxin dadgehê û wan dernaxin ziyareta parêzer û malbatên wan. Êdî bi biryara midûrê girtîgehê û dozger girtî dibe wekî miriyekî. 

 

OHP: RÛMETÊ DIŞKÎNE

 

Endamê Platforma Hiqûqnasên Azadîxwaz (OHD) jî bi parvekirinên li ser medya civakî bertek nişanî pergala "Cilên yek tîp" da û wiha got: "Cilên yek tîp îhlala karneya masumiyetê ye. Mirovên ku hêj tên darizandin ji niha de wekî sûcdar tên nîşandan. Li dijî darizandina adîl û heqîqetê ye. Şikandina rûmetê ye. Li dijî wekheviya Qanûna Bingehîn e. Pergala 'Cilên yek tîp' îşkence ye. Em werî Hiqûqnasên Azadîxwaz dê li dijî vê pergalê têbikoşin." 

 

 

DE FACTO

 

Hiqûqnasê Qanuna Bingehîn Tolga Şirin jî anî ziman ku bi awayekî riya bê çalakî guhertina rêziknameya De facto ye. Ev li dijî dewleta hiqûqê û demokrasiyê ye. 

 

DOGAN: DÊ KONTROYÊ REWA BIKE 

 

Prz. Erdal Dogan jî anî ziman ku dê bi van guhertinan êdî mafê rexne, civîn û bertekan jî ji destê kesên muxalif bê girtin û leşker, polîs û tîmên taybet dê karibin bi hesanî li ser mirovan kontra pêk bînin. 

 

‘DÊ RÊ LI PÊŞ PEVÇÛNÊN MEZIN VEKE

 

Rêveberê Şaxa ÎHD'ê yê Îzmîrê Ahmet Çiçek jî bertek  nîşanî biryara "cilên yek tîp" da û wiha got: "Bi vê yekê tundiya derûnî li ser girtiyan çêdikin. Bi vê biryarê dixwazin girtî beriya bê darizandin wî wekî sûcdar bidin xuyakirin. Ev derûnî destûr nade ku kes karibe parastinê bike. Bi vê biryarê dê hêjmara girtiyan zêdetir bibe. Biryara 'Cilên yek tîp' nayê qebûlkirin. Piştî vê biryarê dê hêjmara girtiyan zêdetir bibe. Dê pevçûnê zêdetir bike. Dê alozî û perçebûn zêde bibe û bibe sedema ku bûyer derkevin. 

 

‘QIHÛQA GUANTANAMO TUNE YE'

 

Çiçek, herî dawî bal kişand ser girtîgeha Guantanamo ku di cihanê de herî zêde binpêkirina mafan û îşkence lê zêde ye û wiha got: "Hiqûqa Guantanamo tune ye. Tirkiye peymana mafên mirovan a gerdûnî îzme kiriye. Hiqûqek bi navê Guantanamo tune ye." 

 

KHK KETIYE ŞÛNA QANÛNA BINGEHÎN 

 

Nûnera Înîsiyatifa Piştevaniya bi Zindanan re (ZDİ) ya Îzmirê Selma Altan jî bal kişand ser pergala "Cilên yek tîp" û wiha got: "Em dibînin ku êdî KHK ketiye pêş Qanûna Bingehîn. Bi OHAL'ê re Tirkiye aşkere bi rêveberiya faşizmê tê meşandin. Bi vê yekê dixwazin vîna girtiyan bişkînin. Bi OHAL'ê re binpêkirina mafên girtiyan zêdetir bûye. Bi pergala "Cilên yek tîp" dê binpêkirina mafan zêdetir bibe. Em dê li dijî "Cilên yek tîp" têbikoşin. Hikûmet bi KHK yan, dixwaze şerê navxweşî kûr bike. Dixwazin girtiyan bikin robot. Serokê Gişti yê AKP'ê Erdoğan mînaka  Guantanamo dide. Ev îtîrafa ku Tirkiye ji welatê hiqûqê derketiye ye. Hikûmet ji bo rantê vê pergalê pêş dixe. 

 

DÊ RASTÎ BERXWEDANÊ BÊ

 

Nûnerê Vakfa Mafên Mirovan a Tirkiye (TİHV) ya Îzmirê Coşkun Ustercî jî anî ziman ku di serdema darbeya 12'ê Îlonê de jî ev pergal xistin meriyetê û ev yek rastî bertek û berxwedanê het û de dîsa rastî heman bertek û berxwedanê bê. 

 

‘HEMÛ CÎHAN ZANE LI GUANTANAMO ÇI DIBE

 

Ustercî bal kişand ser pergala Girtîgeha Guantanamo û wiha got: "Me dît ku armanca OHAL'ê çiye. Dixwazin van pekanînên xwe rewa nîşan bide. Hemû alem dizane ku li Guantanamo çi dibe û ev pergalek çawa ye. Erdogan bi armanca vê pergalê rewa bike mînaka girtîgeha Guantanamo dide. Ev yek nayê qebûlkirin."