ENQERE - Rojnamger Hasan Sîvrî diyar kir ku polîtîkaya Tirkiyeyê ya li Rojava û Rojhilata Navîn winda kiriye, divê vêrastiyê bibîne. Sîvrî li ser civîna asta bilind a ÎTT'ê ya balê dikişîne ser mijara Filistînê wiha got: "Li qadê tu hateya vê civînê tune û bê encam ma."

 

Rojnameger Hasan Sîvrî ê bi nûçeyên xwe yên der barê Sûriye û Rojhilata Navîn de tê naskirin, biryara Rûsyayê ya dixwaze leşkerên xwe li Sûriyeyê vekişîne, gefên Tirkiyeyê yên li dijî Efrînê, biryara DYA'yê ya der barê Qudusê de û civîna asta bilind a Teşkîlata Hevkariya Îslamî (ÎTT) ya li Stenbolê ji Ajansa Mezopotamyayê (MA) re nirxand.

 

‘RÛSYAYÊ BI VÊ BIRYARÊ HÊZA XWE EWLE KIR' 

 

Sîvrî da zanîn ku piştî pevçûnên li Sûriyeyê, Rûsya li ser daxwaza rêveberiya Şamê çûye Sûriyeyê, aşkera kir ku Rûsya bi biryara vekişandina leşkeran re, di serî de Tirkiye, dixwaze peyamekê bide welatan. 

 

Sîvrî diyar kir ku Rûsyayê bi vê biryarê, peyama li Sûriyeyê 'Şer qediya ye' dide, bi hêza li welat girtî re û dixwaze beşeke destkeftiyên xwe biparêze û wiha got: "Rûsya bi awayekî bi vê biryarê dibêje ku li Sûriyeyê hevhatin pêk hatiyeû divê pêvajoya muzakereyê dest pê bike û dixwaze vê peyamê bide."

 

‘ÊRÎŞA TIRKIYEYÊ YA LI DIJÎ EFRÎNÊ RAWESTAND’

 

Sîvrî destnîşan kir ku Serokdewletê Rûsyayê Vladîmîr Putîn bi serdana xwe ya li Enqerê re, bi biryara vekişandina leşkerên xwe re, pêşî li êrîşeke Tirkiyeyê ya li dijî Efrînê girtiye û wiha pê de çû: "Tirkiye dixwaze li dijî kurdan û bi taybetî li dijî Kantona Efrînê hemleyekê bide destpêkirin. Lê wekî Mertalê Firatê, em dikarin bêjin Rûsyayê destûr neda vê jî. Ev mijara kişandina leşkeran dide nîşan ku pêvajoya leşkerî qediya ye û li cihê vê dê pêvajoya muzakereyan dest pêbike."

 

‘BENDÊMAYÎNA TIRKIYEYÊ YA LI SOÇIYÊ JÎ ÇÛ’

 

Sîvrî da zanîn ku bi mijara paşvekişandinê re, fikarên Tirkiyeyê yên der barê hêza kurdan a li Bakurê Sûriyeyê de zêde bûye, çawa çu di mijara Sûriyeyê de tu bendemayîna wê nemaye, der barê Soçiyê de jî tu bendemayinên wê nayên pêşwazîkirin.

 

Sîvrî aşkera kir ku Tirkiyeyê di bin nave 'herêma bi ewle', 'herêma ji DAIŞ'ê hatiye paqijkirin' an jî 'herêma ji firînê re girtinê' re, dixwaze li Bakurê Sûriyeyê serweriya xwe ava bike û dixwaze vê yekê jî li ser hêzên selefî û cîhadîst pêk bîne. Sîvrî diyar kir ku Tirkiye ji ber ku negihiştiye mirazê xwe, vê carê bi ser hêzên Rojavayî re dixwaze vê yekê pêk bîne, ji ber ku di vir de jî tu encam bi dest nexist, Hemleya Firatê daye destpêkirin.

 

Sîvrî da zanîn ku YPG/YPJ'ê li ser qada 450-500 km yî dirêj serweriya xwe ava kiriye û ev jî Tirkiyeyê ditirsîne û di vê der barê de ev nirxandin kir:

 

"Tirkiye, YPG'ê wekî gefeke li dijî ewlehiya neteweyî dibîne û naxwaze PYD li Soçiyê bê dîtin. Lê em hem ji rayedarên Rojava û hem jî ji berdevkên PYD'ê vê dibihîsin. Li Bakurê Sûriyeyê ji civakên cuda 140 navên cuda lîsteyek hatiye çêkirin û pêşkêşî Rûsyayê kirine û bi vê lîsteya 140 kesî re dê ji Bakurê Sûriyeyê civakên cuda li Soçiyê cih bigirin. Vê yekê rayedarên kurd dibêjin. Ji hêlekê ve Tirkiye dixwaze pêşî li PYD'ê bigire, ji hêla din ve Rûsya bi fermî bi YPG'ê re daxuyaniyê dide. Wekî xala duyemîn bi gerwerziyekê (manevra) kurd tev li Soçiyê dibin. Ji ber wê em dikarin bêjjin ku çawa Tikriye di polîtîkaya Sûriyeyê ya derve de tişta li bendê bû bi dest nexist, bi heman şêweyî dê tişta li bendê ye dê li Soçiyê jî bi dest nexe.

 

Ji ber ku Tirkiye ji derveyê rastiyên li qadê hemleyan dike û naxwaze rastiya li qadê bibîne, her dem di polîtîkaya derve, Iraq, Sûriye, Misir û Kendavê de winda kir. Divê Tikirye êdî kevir daneyne pêşiya vê. Divê rastiyê qebûl bike û li ser maseya muzakereyê rûnê."

 

ME RÛSYA Û NE JÎ ŞAM LI DIJÎ KURDAN E

 

Sîvrî anî ziman ku di meha Çileyêde li bendê ye ku Konferansa Soçiyê berhev bibe, di warê beşdariya gelên li Rojava de, ne Şam û ne jî Rûsiya dij dernakevin, daxuyaniyên Şamê yên di vê der barê de bi bîr xist û wiha axivî: "Tişta ku Tirkiye li bendê ye dê di Konferansa Soçiyê de pêk neyê."

 

‘DÊ HEWLDANÊN TIRKIYEYÊ NEBIN ÇARE’

 

Sîvrî derbirî ku AKP dixwaze li cihê PYD'ê kurdê xwe bişîne Soçiyê, di vî warî de hewldanên xwe dewam dike, dê ev jî nebe çare û wiha dirêjî da axaftina xwe: "Yanî li Sûriyeyê behsa 80 hezar hêza kurdan tê kirin. Em dizanin ku kurd xwedî çekên cidî ne. Ji ber têkiliyên bi hêzên Rojavayî re danîn, kurd hêj zêdetir bi hêz in. Ji ber vê kurd zextên xwe li ser Tirkiyeyê ava dikin. Yanî em dikarin bêjin tiştên ku dixwazin li Sûriyeyê li ser kurdan ferz bikin dê te encamê bi xwe re neyne."

 

‘BIRYARA JI ÎTT’Ê DERKET LI QADÊ TU WATEYA WÊ TUNE’

 

Sîvrî der barê civîna Teşkîlata Hevkar a Îsalmî (ÎTT) de jî axivî û da zanîn ku 48 welat beşdarî civînê bûne û wiha axivî: "Hin welatên ku îro di ÎTT'ê de cih digirin, hêj têkiliyên wan ên bi Îsraîlê re dewam dikin. Tirkiyeya sekreteriya demî ya ÎTT'ê dike, bi qasî 5 milyar dolarî bazirganiyê bi Îsraîlê re dike. Dê dest ji vê bazirganî berne de. Yanî berdin ÎTT daxuyaniyeke şermezarkirinê bide, li hemberî biryara Trump hemleyeke wekhev jî dernexist holê. Kes li benda vê jî nebû. Yanî daxuyaniyên wekî 'Qudus, paytexta Filistînê' ji qebûlkirinê wêdetir, bi tevahî ji daxuyaniyê pêk tê û li qadê tu destkeftiyê xwe tune.

 

MA / Selman Guzelyuz