AMED – Raportora HRW'ê ya Tirkiye Emma Sinclair Webb, diyar kir ku li Tirkiye bi awayekî keyfî mafên mirovan tê binpêkirin û keyfîyet serdest e. Webb destnîşan kir ku dixwazin împaratoriya tirsê ava bikin.

 

Parazvanên mafên mirovan ÎHD, TÎHV, Babora Amedê, Odeya Tabîban, Înîsiyatifa Mafan a Amedê bi minasebeta 10-17'ê Kanûnê Hefteya Mafên mirovan dê li avahiya li salona konferansê ya DESOB'ê sempozyuma mafên mirovan pêk anî. Di sempozyumê de parazvanê mafê mirovan, Meclîsa Dayikên Aştiyê, nûnerên rêxistinên demokratîk û gelek kesên din amade bûn. Di Sempozyumê de Serokê Şaxa ÎHD'ê ya Amedê Racî Bîlîcî pêşkêşvanî kir û çavdêriyên xwe yên li ser 2 salên dawî parve kir. 

 

‘EWLEHIYA CANÊ KESÎ TUNE YE' 

 

Racî Bîlîcî, diyar kir ku piştî pêvajoya çareseriya demokratîk bi dawî bû  şer dest pê kir û binpêkirina mafên miran zêde bû. Piştî OHAL'ê binpêkirina mafan zêdetir bû. Bîlîcî, xwest ji bo rakiran OHAL’ê her kes di nava tekoşînê de be û wiha got: "Li vî welatî bi red û înkarê tu kes nagêje armanca xwe. Heta kurd neyên qebûl kirin pirsgirêk çareser nabe. Her çend zext û tundî zêde bibe jî me dê her tem vê rastiyê bînin ziman. Me di vê pêvajoyê de birêz Tahir Elçî winda kir. Îro li Tirkiye ewlehiya canê tu kesî tune ye." 

 

WEBB: HER TIŞT BI KEYFÎ PÊK TÊN

 

Raportora Rêxistina Şopandina Mafên Mirovan (HRW) ya Tirkiye Emma Sinclair Webb jî diyar kir ku li Tirkiye bi awayekî keyfî mafên mirovan tê binpêkirin û keyfîyet serdest e. Webb destnîşan kir ku dixwazin împaratoriya tirsê ava bikin û wiha got: "2 sal berê me li Şirnexê xebat kir. Lê îsal ew şert jî tune ne. Ev rewş binpêkirina mafên mirovan şirove dike. Geşedanên li Tirkiye pêş dikevin nîşan dide ku keyfî ne. Binçavkirin, girtin û îxrac hene. Her tişt keyfî ye. Rêgezên gerdûnî û yên neteweyên yekbûyî ketine bin piyan û kirine mijara niqaşê." 

 

Webb, anî ziman ku li hemû qadên cihanê rêgezên gerdûnî yên mafên mirovan esas tên girtin û kes nikare niqaş bike û wiha got: "Lê îro li vir ev rêgez kirine mijara niqaşê. Nava demokrasiyê hatiye valakirin. Di pêvajoyên wisa de qîmeta demokrasiyê namîne. Mafê rêgeza piranî û hurmeta rêgezan tê binpêkirin. 'Vîna neteweyî' mînaka vê yekê ye' 

 

‘TENÊ JI ROJNAMEGERÊN TÊN NASÎN RE AZADÎ TÊ XWESTIN'

 

Webb, bal kişand ser azadiya çapemeniyê û azadiya îfadeyê jî û wiha berdewam kir: "Li Tirkiye azadiya çapemenî û ramanê ji holê hatiye kakirin. Hikûmetê rojnamegerên ku ratiyan lêklîn u lêpirsîn bike ji holê rakiye. Kes nikare polîtîkayên îktîdarê lêpirsîn bike. Li Tirkiye êdî her tişt nabe nûçe û nûçeya her tiştî nayê çêkirin. Rojnameger êdî nikarin têkevin şopa nûçeyan. Neçarin destûrê ji rayedarên dewletê bixwazin. Li aliyê din tenê ji bo rojnamegerên navdar azadî tê xwestin. Divê ji hemû rojnamegeran re azadî bê xwestin." 

 

'DADGEH DI BIN ZEXTA SIYASETÊ DE NE'

 

Webb, rewşa darazê jî rexne kir û wiha lê zêde kir: “Dadgeh di bin zextên zêde yên îktîdarê de ne. Hin doz di raya giştî de cin nagirin. Doza Rojnameya Cumhuriyetê di rayagiştî de cih nagire. Li Tirkiye wekîl, şaredar û parazvanên mafên mirovan girtî tên darizandin. siyasetmedar girtî tên darizandin. Dema mirov li dosyaya Selahattin Demirtaş binere dikare rewşa welat bibîne. Bi taybetî li herêmê li dijî siyasetmedaran zext zêde bûn û li her derê Tirkiye belav bûn. 

 

Webb, bal kişand ser referanduma 16'ê Nîsanê û wiha got: "Naveroka bingeha mafê mirovan hatiye pûçkirin. Me lêkolin kir. Me dît ku zextên pergalê li ser darazê gelek zêde ye. Li Tirkiye dîsa li ser parazvanê mafên mirovan zextên gelek zêde ne. Divê me bi hevre têkoşîna mafên mirovan bidin û mafên mirovan biparêzin. Divê berî her tiştî rêxistinên demokratîk û sivîl vê têkoşînê bidin. Divê em xwe bigînin her kesî û ji bo mafê her kesî têbikoşin. " 

 

PRZ. SAMAN: GEŞEDANÊN LI HERÊMÊ BÛ SEDEMA TRAVMAYAN

 

Parazvana mafê mirovan Prz. Rehşan Bataray Saman jî diyar kir ku di 2 salên dawî de ji ber şer zêde bûye travma zêde bûye. Saman, anî ziman ku dema li binpêkirina mafan dinere dibînen ku bi şerê li bajaran re şikestinek heye û bi OHAL'ê re şikestinek heye.  Bataray, da zanîn ku piştî OHAL hat îlankirin bi awayekî rêk û pêk binpêkrina mafan zêde bûye." 

 

Koordînatorê Komîsyona Mafên Zarokan ê Baroya Amedê Prz. Nahit Eren jî mijara “Rewşa mafê jin û zarokan" vegot. 

Eren, Serokê Baroyê Tahir Elçî yê li Sûrê hat kuştin bibîr anî û wiha got: "Piştî kuştina Elçî li herêmê pêvajoyek nû ya binpêkirina dest pê kir." 

 

KOMAN: ÎKTÎDAR HERÎ ZÊDE LI SER ZAROK Û JINAN ZEXTAN DIKE

 

 Serokê Komeleya Gundem Çocuk Esin Koman jî diyar kir ku di vê pêvajoya şer de herî zêde jin û zarok zor û zahmetiyan dijîn û herî zêd îktîdar dixwaze li ser jin û zarokan zextan pêş bixe. 

 

OZBEK: GEŞEDANÊN PÊŞ DIKEVIN SÛCÊ MIROVAHIYÊ YE

 

Prz Gulşen Ozbek jî li ser îhlal û mafên jinan rawestiya. Gulşen, da zanîn di 2 salên dawi de piştî hikûmetê di sala 2014'an de Plana Hilweşînê amade kir, binpêkirin zêde bû. Ozbek, anî ziman ku hemû binpêkirina mafên mirovan di pilana têkçûnê de pêş ket û wiha bi dawî kir: "Hemû geşedanên di bin plana têkçûnê de pêş ket sûcê mirovahiyê ye. Dema mirov li gorî zagonan binere hemû tiştên 2 salên dawî sûcê mirovahiyê ye." 

 

Sempozyum bi niqaş û mijarên din didome.