ENQERE - Di pêvajoya çareseriyê de TSK'ê bi piştgiriya YPG'ê Turbeya Suleyman Şah a di bin gefên DAIŞ'ê de, ji gundê Gundê Eşme rakir û anî herêma ewle. Di pêvajoya çareseriyê de Turbeya Suleyman Şah bû diyariya herî mezin. Lê 3 sal şûnde vê carê Tirkiye YPG'ê hincet nîşan dide û dixwaze li dijî Efrinê operasyonê pêk bîne.
Serokê Giştî yê AKP'ê Recep Tayip Erdogan di 13'ê Çile de Efrîn kir hedef û got: “Di nava hefteyekî de dê bibînin em wan çawa belav bikni." Piştî gotina Erdogan leşker sewqî ser sînor kirin û gef û gur li Efrînê xwarin. Çavê hemû cîhanê li ser Efrînê ye û bertekên gelan ên li dijî polîtîkayên AKP'ê zêde dibin. Sewqîyata leşkeri ya li ser sînor berdewam dike. Çapemeniya nêzî îktîdarê bi rojan e şer sor dike û wekî TSKê planên şer dike. Her roj bi manşetên “Em ketin Efrinê û emê têkevin Efrînê" û hestê nijadperestiyê li Tirkiye pêş dixe.
3 SAL BERÊ ATMOSFER CUDA HEBÛ
4 sal berê li Bakurê Sûriye hewa û atmosferek cuda hebû. Wê demê DAÎŞ bi hemû hêza teknîk û mirovan li herêmê serdestî dikir. Bi hemû hêza teknîkî êrîşî Kobanê dikir. Di êrîşa mehan de tenê qad û deriyê Kobanê di destê YPG’ê de ma. Lê piştî berxwedanagelê Kobanê û şervanên YPG'ê bi hêzek bi sînor û teknîkek kêm di ber xwe da û hêza DAIŞ'ê yali Kobanê şikand û bi ser ket. Kobana ku çavê hemû cîhanê li ser bû, şervanên kurd berxwedanek mezin nîşan da û hêza DAIŞê şikand. Piştî YPG'ê hêza DAIŞ'ê şikand û êşek mezin li pey xwe hişt Koalîsyona Navneteweyî û DYA piştî ceribandinê piştgiriya hewayî da YPG'ê. Piştî DYA dît ku DAÎŞ nikare Kobanê têk bibe, yekîneyên DAIŞ'ê ji hewa ve bombe kir. Lê di vê pêvajoyê de Erdogan li ser sînor li bajarê Dîlokê got “Kobanê ket ha ket" û piştgirî da DAIŞê. DAÎŞ'a ku ji 3 eniyan ve êrîşî Kobanê dikir, ji Tirkiye ve jî êrîş dikir. Di kanûna 2014'an de li dijî şervanên kurd ji milê Deriyê Murşitpinarê parast ji aliyê Tirkiye ve êrîşek mezin pêk hat. YPG'ê diyar kir ku DAIŞ'ê ji depoyên genim ên li Pirsûsê êrîş kiriye. Lê êrîşa DAIŞ'ê ya bi piştgiriya Tirkiye encam negirt.
SÎNORÊ KOBANÊ JI CÎHANÊ QUT BÛ
Piştî sînorê Kobanê ji cîhanê qut bû, şervanên kurd bi berxwedanek mezin Kobanê ji destê DAIŞ'ê rizgar kir. Di 26'ê Çileya 2015'an de şervanên kurd Kobanê bi tevahî ji DAÎŞ'ê paqij kir. Şervanên YPG'ê piştî DAIŞ ji Kobanê paqij kir ji Rojava jî paqij kir.
Mehek piştî ku DAIŞ ji navenda Kobanê hat paqijkirin, di 22'yê Sibaha 2015'an saet di 22.30'an de Ajansa Nûçeyan a Dîcleyê (DÎHA), nûçeya lezgîn a Hêzên Çekdarên Tirk li ser sînorê Konabê çekên giran û tang bi cihkirin derbas kir. Ya rast agahî saet di 21.30'an de çûbû Buroya Rihayê û li ser wê re xwe gihandibû Navenda Nûçeyan a DÎHA'yê. Li gorî agahiyên ku hatibûn, Deriyê Sînor ê Murşîtpinarê û qada 20 kîlometreyî ya herêmê, bûbû "herêma qedeqekirî ya leşkerî", ketin û derketina herêmê qedexe kiribûn û sewqiyata leşkerî ya mezin dihat kirin. Her wiha di serî de li Etmanekê, li Boydê, Swêdê, Alîzer û tevahiya sînor sînyalên ragihandinê hemû qut kiribûn.
Herêma sînor a Kobanê di warê teknîk û leşkerî de bi tevahî têkiliya wê ji cîhanê re qut kiribûn. DÎHA'yê agahiyên der barê êrîşên DAIŞ'ê û herêmê de demek dirêj bi rêya nûçegîhanên xwe yên li Kobanê û çavkaniyên ji wir belav kirin. Lê bi saetan bi Kobanê re tu têkilî nehatin dayîn. Piştî vê nûçegihanên DÎHA'yê bi derfetên xwe ji cihên bandora sînyalan hebû dûr ketin û demek dirêj bi vî şeklî agahiyên der barê Konanê de gihandin navendê. Di van agahiyan de, agahiyên girîng ên wekî hejmara maşîneyên ku ketibûn Kobanê û konvoy di kîjan alî ve bi pêş ve diçe, hatibûn parvekirin. Li gorî agahiyên ku hatibûn; TSK bi 'Erêkirina YPG'ê" ketiye Kobanê û behsa tu pevçûnan nedihat kirin.
RICAYA KDK’Ê YA JI DÎHA'YÊ
Li ser van agahiyên ku hatibûn, DÎHA'yê nûçe wekî deqeya dawî derbas kiribû. Hêj demek zêde bi ser weşandina nûçeyê re derbas nebûbû, li ser navê Koordînatorê Dîplomasiya Cemaweriyê yê wê demê, Midurê Giştî yê Enformasyona Çapemeniyê û Muşawirê Serokwezîr Cemalettîn Haşîmî, bi rêya hin rojnamegeran, ji DÎHA'yê rica kirin ku nûçeyê paşve bikişînin. Bi YPG'ê re li dijî DAIŞ'ê operasyon pêk hatiye, ev operasyona veşarî piştî ku bê zanîn dê jiyana leşkeran bixe xetereyê, agahiyên bi vî rengî dihatin dayîn. Rayedarên DÎHA'yê yên rewş nirxandin, piştî teyît kir ku operasyon ne li dijî Kobanê ye, ji bo xetereya jiyanî dernekeve holê, ji bo nûçeyê sererast bike paşve kişand û piştre agahiyên der barê barkirina Turba Suleyman Şah de serwîs kir. Ev helwesta DÎHA'yê piştre ji hêla hin nivîskarên AKP'î ve wekî "jest" hatibû nirxandin, lê tişta ku hatibû kirin karekî mirovî bû.
‘RUHÊ EŞMÊ’
Di operasyona wê serdemê de Tirkiye ji çend milan ve hevdîtinan kiribû. Hevdîtina ewil bi Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan ê li Girtîgeha Îmraliyê re kiribû. Ocalan piştî hevdîtinê ku destûrek êrînî da, ji bo temînkirina kordînasyonê Hevserokê Kantona Kobanê Enver Muslum vexwendin Enqereyê û pê re hurguliyên kordînasyonê axivîbûn. Piştî Tirba Suleyman Şah hat veguhestin Eşmê, Serokwezîrê demê Ahmet Davutoglu, rayedarên AKP’ê û Serfermandarê Giştî, dest bi înkarkirina alîkariya YPG’ê kirin. Lê Ocalan diyar kiribû ku ji bo pêvajoya çareseriyê rûhek girîng hatiye pêk hatiye û mijara Tirbê wek “Rûhê Eşmê” têgihandibû.
Peyama Ocalan a der barê mijarê de di 21’ê Adara 2015’an de li Newroza Amedê hat xwendin û Ocalan wiha gotibû: “Berxwedana Kobanê hem ji bo herêma me û hem jî ji bo navnetewîbûna cîhanê xwedî watek xwe girîng heye. Ez berxwedan û serkeftina Kobanê silav dikim. Li ser vî esasî ez ‘Rûhê Eşmê’ li tevahiya gelan pîroz dikim û ji bo gelên me derketiye asta remza dîrokî. Ez vê xebatê ij bo nûve avakirina dîroka me bi nirx dibînim. Ji bo avakirina revizyon, restorasyon û ji nû ve avakirinê nirxek wek bangewaz dibînim.”
LI DIJÎ AKTORÊN EŞMÊ TECRÎD Û GIRTIN
Serfermandarê Giştî yê Tirkiyeyê bi daxuyaniyekê bertekek tund nîşanî rewşê da. Jixwe pişt re berevajiya pêvajoyê dest pê kir. Rayedarên Tirkiyeyê hebûna kurdan a li Bakûrê Sûriyeyê wek dijminahî îlan kirin. Di meha çileya 2015’an de erêkirina operasyona tirbê ji Ocalan hat girtin û di 5’ê nîsana 2015’an şûn ve pêkanîna tecrîda li ser Ocalan dest pê kir. Li dijî tehdîta DAIŞ’ê, DÎHA hesasiyet nîşanî jiyana leşkeran da û di 29’ê cotmeha 2016’an de bi Biryarnameya di Hukmê Qanûnê de (KHK) hat girtin.
DI SALVEGERA RIZGARKIRINA KOBANÊ DE EFRÎN DI HEDEFÊ DE YE
Niha Tirkiye di salvegera rizgarkirina Tirba Suleyman Şah a bi operasyonek hevpar, hewl dide li dijî YPG’ê û Efrînê êrîşan bike. Lê balkêşe ku dîroka hewlda êrîşa li dijî Efrînê tîne dîroka salvegera rizgarkirina Kobanê ya ji DAIŞ’ê. Kobanê di 26’ê çileya 2015’an de hatibû rizgarkirin.