Pontos Rumları: 19 Mayıs bizler için soykırımdır

img

İSTANBUL - 19 Mayıs 1919’un Pontos Rumlarına yönelik soykırımın "en ölümcül darbesinin" başlangıcı olduğunu belirten Pontuslu Rumlar, bu tarihin aynı zamanda Kürtler, Aleviler ve diğer halklar için de soykırımı ifade ettiğini vurguladı.  

İttihat ve Terakki yönetimi tarafından 1915’te bir buçuk milyon Ermeni ve 300 bine yakın Süryani’nin hayatına mal olan tehcir ve soykırımın son halkası Pontus Rumlarına yönelik gerçekleşti. Yunan tarihçi Konstantinos Fotiatis’e göre, 1914-1921 yılları arasında Amasya, Samsun ve Giresun’da 134 bin 78, Niksar’da 27 bin 216, Trabzon’da 38 bin 434, Tokat’ta 64 bin 582, Maçka’da 17 bin 479, Şebinkarahisar’da 21 bin 448 Rum, mübadele yollarında hayatını kaybeden 50 bin insanla birlikte toplam 353 bin Pontoslu soykırıma uğradı. Yine Fotiadis ve Pontoslu Rumlara göre, 1914’de başlayan sürecin en ölümcül darbesi 19 Mayıs 1919 tarihinde yaşandı. Bu tarihte Samsun’a çıkan Mustafa Kemal’in ilk olarak görüştüğü Sakallı Nurettin Paşa ve Topal Osman’ın Rum halkına yönelik saldırılarda ön planda olması bu iddiayı güçlendiriyor. 
 
Pontoslu Rumlar, soykırımın yıldönümü olarak kabul ettikleri 19 Mayıs'a ilişkin konuştu. 
 
SON ETABIN BAŞLADIĞI TARİH
 
Trabzon Maçkalı olduğunu belirten yazar Tamer Çilingir, hep farkında olduğu Rum kimliğini kabul etmesinin 40’lı yaşlarında olduğunu ifade etti. Okudukları okullarda ve çevrelerinde yıllarca Rumların "kötü ve hain insanlar" olarak anlatıldığına değinen Çilingir, "Türklük ise en ‘yüce’ değerdi" dedi. 
 
Çilingir, Pontos Rumlarına yönelik soykırımın, Süryani ve Ermenilere yönelik soykırımdan bağımsız olmadığı gibi Trakya ve Küçük Asya Rumlarına yönelik soykırımdan da bağımsız ele alınamayacağına dikkati çekti. 19 Mayıs 1919’u söz konusu projenin "son etabı" olarak nitelendiren Çilingir, Pontos’ta bu tarihe kadar 150 binden fazla insanın katledildiğini söyledi. 19 Mayıs’ın resmi ideolojide ise "emperyalizme karşı bir kurtuluş savaşının başladığı tarih" olduğunu belirten Çilingir, “Ortada bir ‘milli mücadele’ de yoktur. Emperyalist paylaşım savaşının mağlubu Osmanlı’dan geriye kalan topraklardaki iktidar mücadelesi modern, batıcı ama Müslüman kimlikli bir kapitalist devlet olarak ayakta kalma çabasıdır” diye belirtti. 
 
KATLİAMLAR TARİHİ 
 
“Yüz yıllık cumhuriyet tarihi de baskı, zulüm ve katliamlar tarihidir” diyen Çilingir, "kanlı tarihin" başlangıcı olan 19 Mayıs’ın sadece Rumlar açısından soykırımı ifade etmediğini kaydetti. 100 yıl boyunca zulüm ve katliamlara uğrayan Aleviler, Kürtler ve Lazlar için de aynı anlama geldiğine işaret eden Çilingir, bu tarihin kendisine "Türküm" diyen yoksul işçiler ve Müslümanlıktan asla ödün vermeyenlerin kadınlara reva gördüğü uygulamalarıyla, kadınlar açısından da kara bir gün olduğunu vurguladı. 
 
PONTOSLULAR KİMLİĞİ İLE YÜZLEŞİYOR
 
Devletin baskı, yasak ve asimilasyon politikalarından kaynaklı Pontosluları da kendi kimliklerini gizlemeye ittiğine dikkati çeken Çilingir, “Neredeyse tüm ailelerin soylarının Müslüman ve Türk olduğunu ispat etme çabaları da yüz yıl öce ve yüz yıl boyunca nasıl bir korku içinde olduklarının göstergesi değil midir” diye sordu. Ancak, son yıllarda kimlikleri ile yüzleşenlerin sayısının arttığını vurgulayan Çilingir, şunları söyledi: “Asıl korku devletin ve kendisine bir takım statükolar oluşturmuş kesimlerin korkusudur. Pontos’un dışındaki Rum düşmanlığı Pontos’ta aynı düzeyde değildir. Binlerce yıllık kültürel ve tarihsel birikim soykırıma rağmen hala yok edilemediği için herkes açısından ‘acaba ben Rum muyum’ ‘şüphesi(!)’ hep var olmuştur. Pontos insanı, Rum kimliği ile yüzleşmenin dışında her şeyden önce yüz yıl önce bu topraklarda Hristiyan Rumların yaşadığını biliyor.”
 
'TÜRK TOPLUMU VİCDANIYLA YÜZLEŞMELİ'
 
Yunanistan’da ve Avrupa’da Pontoslu Rumların kurdukları federasyonların soykırım ile ilgili etkinlikler yaptığını anımsatan Çilingir, “Konferanslar, belgesel film çalışmaları, kitap yayınları ve değişik dillere çevrilmesi gibi faaliyetlerden oluşan bu etkinlikler bir duyarlılık yaratıyor. Fakat yeterli değil tabi. Sonuçta bu federasyonlar diasporadaki Rumlardan, yani 100 yıl önce sürgün edilmiş olan Rumların torunları. Bu konuda asıl çalışmanın daha etkili olması için bugünkü Pontos coğrafyasından yapılması gerekiyor. Ve dünya kamuoyundan daha da önemlisi bugünkü Pontos coğrafyasında ve Türk toplumun vicdanında bir yüzleşme yaşanması gerekiyor. Öte yandan özellikle muhalif kesimlerin ve tabi Kürtlerin de bu konuda seslerinin çıkması bu süreci hızlandıracaktır” diye konuştu. 
 
KRALDAN DAHA KRALCI
 
Samsun Bafralı barış aktivisti Yannis Vasilis Yaylalı ise, kendisi gibi büyüklerinin de Pontos’ta doğduğunu, yedi göbek Pontos Rumu olduğunu vurguladı. Ailesinin hem korkudan hem de bölgede Rum kimliğinin "küfür" olarak algılanmasından kaynaklı kimliklerinden uzak durduğunu ifade eden Yaylalı, “Hatta o kadar uzak ki, bizlere Türk ordusu ve çetecileri tarafından öldürülen büyük babamız ve ailesini, sözde ‘Kurtuluş Savaşı’nda’ öldüğü ve cenazesinin ise getirilemediği söylendi. Kraldan daha kralcı olmak deyimi vardır ya, bizimkiler bunun ile yetinmemiş ve bizleri sözün tam manası ile kendi değerlerine sırt çevirmiş birer Türk ırkçısı olarak yetiştirdiler” diye belirtti. 
 
YÜZLEŞMEYİ SAĞLADI
 
Kendisi gibi durumun farkında olmayanların kendi halkı Rumlar dahil herkesten nefret ederek büyüdüğünü söyleyen Yaylalı, bu dönüşümün ise 1994’de askerlik yaparken PKK’nin eline geçmesi ile başladığını belirtti. Böylece Kürt halkı gerçekliği ile karşılaştığını paylaşan Yaylalı, “Bu hesaplaşma daha sonra beni kendi halkımla, kendi değerlerimle yüzleşmeye taşıdı. Kürt halkına karşı savaşa gitmişken, onca kötülüğü yapmışken, Kürt halkının yiğit evlatları insan olabilmem için bana bir şans daha verdi. Pontos'daki Rum halk gerçeği ile yüzleştiğimde ise bu inkar, katliam ve soykırım sisteminin temelinde, halkların kanı ve mezarsız canların olduğunu gördüm” dedi. 
 
'ÖLÜMCÜL' SALDIRI: 19 MAYIS 
 
Gayri Müslim halklara yönelik soykırımın üç aşamada gerçekleştiğini kaydeden Yaylalı, ilk iki aşamanın Osmanlı döneminde II. Abdülhamit ve İttihat Terakki döneminde olduğunu belirtti. Yaylalı, "Ölümcül" saldırının ise, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının 19 Mayıs 1919 günü Samsun'a çıkmasıyla başladığını vurguladı. Mustafa Kemal ve arkadaşlarının tüm imkanlarını Pontos Rumlarının soykırımını tamamlamak için seferber ettiğini söyleyen Yaylalı, “Böylece Pontos Rumları ile birlikte üç aşamada gerçekleşen gayr-ı Müslim halkların imhası tamamlandı. Bu yüzden 19 Mayıs 1919 günü temsili olarak yaşadığımız soykırımı anma günü olarak görülür” diye ifade etti.  
 
HALKLARIN MÜCADELESİ İVME KAZANDI
 
Kürt mücadelesinin getirdiği ivme ile halkların kendisini toparlama sürecine girdiğini ifade eden Yaylalı, Karadeniz bölgesinde Hemşin, Laz ve Gürcü halkından sonra kendilerinin de ayağa kalmaya çalıştıklarını belirtti. 2016 yılında Ankara’da soykırım konferansı düzenlediklerini hatırlatan Yaylalı, “Yüzyıl sonra soykırımı yürüten merkezde Pontos'un, Pontuslu Rumların hala burada oldukları mesajını verdik. Bu üç kesimin dikkatini çekti. Birincisi Pontoslu Rum gençlerin, ikincisi Sol, sosyalist, muhalif güçlerin ve tabi devletin de dikkatinden kaçmadı. İlk iki kesimden çok olumlu tepkiler aldığımızı söyleyebilirim. Devlette özellikle önde koşturan bizlere karşı birçok soruşturma başlattı. Tutuklanmama neden olan davalardan biri de Pontos Soykırımı ile yaptığım paylaşımlardı” ifadelerini kullandı.  
 
‘RÖNESANSIMIZI YAŞIYORUZ’
 
"Yüzyıl sonra tekrar Rönesans’ımızı yaşar gibiydik” diyen Yaylalı, bu dönemden sonra Pontos Rumlarına yönelik soykırımı anlatan birçok kitabın yazıldığını ya da Türkçeye çevrildiğinin altını çizdi. Başta Yunanistan olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde konferanslar düzenlendiğini de ekleyen Yaylalı, “Elbette bu daha başlangıç, diğer halklar gibi Pontos'da ve Türkiye'de kurumsallaşmış bir örgütlülüğümüz yok ama bu çalışmalar ileride onu da getirecektir. Halkımız, mücadelemizle birlikte halkların ağzında 'küfür' olmaktan çıkıp, kendi dilimizde kardeşliğin haykırıldığı sloganlara dönecektir. Nerede olursak olalım, yüzümüz hep Pontos'a dönük olacaktır. Mücadelemize gençlerin ilgisi şimdiden çok arttı, mücadele devam ettikçe sistemin 600 yıllık inkar ve asimilasyonu karton gibi yırtılıp atılacaktır” diye konuştu. 
 
YÜZLEŞMEKTEN KORKULUYOR
 
Türkiye’de sol muhalefetin hala Pontoslu Rumların soykırımı ile yüzleşmekte sorun yaşadığını da sözlerine ekleyen Yaylalı, “Bir şeyi açıkça belirtmem gerekir, çünkü bu Kürt halkına karşı benim bir borcumdur. Geçtiğimiz 19 Mayıs’ta modern Genç Osmanlıcılar, İttihatçılar ve Kemalistlerin Samsun'a çıkarma yapmasına ilişkin Pervin Buldan şahsında HDP'nin 'bizde orada olmalıydık' sitemi biz Pontos Rumlarını oldukça üzmüştür. Yine, benzer şekilde Sol Partili Alper Taş’ın 23 Nisan ve 19 Mayıs kutlamaları bizleri çok üzmüştür” dedi. 
 
“19 Mayısı ya bayram olarak kutlarsın, ya da anma olarak” diyen Yaylalı, şöyle devam etti: “Yani, ya inkarcı, talancı, soykırımcılar ile yan yana olursunuz ya da soykırıma uğratılmış halklar ile yan yana olursunuz. Kürt halkı ve iradesi bana insanlığımı kazandırdı. O yüzden başka türlü düşünüp başka türlü konuşamam. Soykırımcılar sizi hedef tahtasına koyduğunda, kimseyi ayırt etmiyorlar, herkesi bir arada yok edip gidiyorlar. Tarihimiz o kadar açık ki, resmi ideolojinin materyalleri dışında da çok değerli çalışmalar vermeye başladık. Lütfen o acı deneyimleri okuyalım ve bu deneyimleri halklar ile paylaşalım ki tekrar benzer durumları yaşamayalım."
 
MA / Tolga Güney

Diğer başlıklar

20/03/2023
23:05 Fransa’da tartışmalı emeklilik yasası kabul edildi
22:32 Kılıçdaroğlu: Birleşeceğiz ve kazanacağız
22:09 Ekvador'da OHAL ilan edildi
21:49 Efrîn’de 4 Kürt katledildi
20:58 42 depremzede çocuğun kimliği bilinmiyor
20:46 Gazeteci Hamdullah Bayram tutuklandı
20:27 Fransa'da yasa tasarısına karşı eylemler sürüyor
19:37 Gebze Newrozu’nda gözaltına alınan 2 kişi serbest
19:29 Rojava halkı Newroz’u kutladı
19:24 Suruç Aileleri İnisiyatifi'nden adalet çağrısı
19:01 Qoser'de seyir halindeki araca silahlı saldırı: 2 ölü
18:13 Antalya’da bir kadın katledildi
17:41 Gençler ve kadınlar Cîzir'de Newroz'u kutladı
17:26 Gazeteci Bayram emniyette susma hakkını kullandı
16:49 Nisêbîn'de 1992 Newrozu'nda katledilenler anıldı
16:37 Amedspor deplasmandan 3 puanla döndü
16:24 Depremde can kaybı 50 bin 96’ya yükseldi
16:11 Cizîr Newroz ateşini yakmaya hazır
15:43 Sincan’da tutuklu Cem Yağcı: Can güvenliğimiz yok
15:24 ‘İstanbul’daki hastaneler depreme dayanaklı hale getirilsin’
14:43 Amed Şehir Tiyatrosu’ndan Nisan programı
14:40 'Kayyım taşınmaz satışıyla 300 milyonluk kamu zararı oluşturacak'
14:30 Agirî Newrozu: Çözüm 3'üncü Yolda
14:00 Qereyazî Newrozu'nda Abdullah Öcalan'a özgürlük talebi
13:52 Çağdaş Kawa’nın memleketinde Newroz ateşi
13:51 'Halk, depremde yaşamını yitirenlerin hesabını soracak'
13:25 Qoser’de 35 kişi serbest bırakıldı
13:24 Pakistan Demir’in failine müebbet hapis cezası
13:18 Colemêrg çözümün adresini gösterdi: İmralı
13:10 Amed Newroz Parkı halkı ağırlamaya hazır
12:39 Milazgir’de Newroz coşkusu: Ulusal birlik sağlanmalı
12:16 Qers Newrozu: Tecride tahammülümüz kalmadı
12:11 İstanbul’da gözaltına alınan 224 kişi serbest bırakıldı
12:07 Kılıçdaroğlu: Kürt sorununun çözümü Meclis’tir
Buldan ve Sancar: Meclis çatısı altında çözümden yanayız
12:04 HDP Bursa İl Eşbaşkanı serbest bırakıldı
11:44 Milazgir Newrozu’nda ‘cezaevi direnişine’ selam!
11:33 Sel sularına kapılan Tekdal’ın cenazesine ulaşıldı
11:28 Şenyaşar ailesi: Adaletten bahsetmeyenler kaybedecek
11:25 Qersliler Newroz ateşini tutuşturmak için buluştu
11:22 Sümbül Dağı eteklerinde Newroz
11:07 Agirî’de halk sloganlarla Newroz ateşine yürüyor
11:04 Kılıçdaroğlu HDP’yi ziyaret ediyor
10:56 Qereyazî'de binler Newroz'a akıyor
10:53 7 kentte Newroz ateşi yakıldı
09:48 HDP Bursa İl Eşbaşkanı gözaltına alındı
09:07 ‘Risk barındıran Abide Kavşağı’nda önlem alınmadı’
09:06 Newroz finali yarın: Öcalan, Kurdistan ve Ortadoğu için önemli
09:01 Amed halkı hazır: Newroz’u kutlayacağız, yaralarımızı saracağız, seçimin de startını vereceğiz
09:00 20 MART 2023 GÜNDEMİ
19/03/2023
23:51 Kayseri'de 3.5 büyüklüğünde deprem
23:18 Gençler Hewag’da Newroz’u kutladı
22:44 HDP’lileri taşıyan araç kaza yaptı
22:30 Qoser’de 35 kişi gözaltına alındı
22:10 Avrupa'da Newroz kutlaması
21:27 Wêranşar’de 3 gözaltı
21:15 Sakarya’da Newroz: Dehaklardan hesap sorma günü
21:04 Depremde yaşamını yitirenler Basel'de anıldı
20:59 Riha’da yağış nedeniyle eğitime ara
20:55 Seyhan'da Newroz halayı
20:53 Hatay ve Nevşehir’de trafik kazası
20:14 Kuzey ve Doğu Suriye kentlerinde Newroz
20:05 Uluslararası heyetten kadın örgütlerine ziyaret
20:01 Colemêrg'de toprak kaydı: 3 ev tahliye edildi
18:54 Qoser'den Newroz notları: Tecrit ve iktidarın ihmalkarlığına öfke
18:52 Silopiya’da termik santrale yıldırım düştü
18:40 Yüzbinler Yenikapı’dan Abdullah Öcalan’a özgürlüğü haykırdı
18:18 Ankara'da direniş ve öfke Newroz alanına taşındı
17:45 Newroz’a tahammülsüzlük: 200 kişi gözaltında!
17:41 Ege'de Newroz ateşi direnişle harlandı
17:30 Cizîr’de sağanak yağış
17:28 Marmara'da halklar Newroz'da buluştu
17:26 Elazîz’de sağanak yağış dereleri taşırdı
17:07 Êlih’te 'Bijî Serok Apo' sloganıyla yürüyüş
17:06 Görkemli Wan Newrozu'ndan notlar
17:00 'Eşitlikçi bir Türkiye’yi renklerimizle inşa edeceğiz’
16:49 Gündoğdu'dan seslendiler: Öcalan barışın sesi, eşit yaşamın teminatıdır
16:38 'Emek ve Özgürlük İttifakı olmadan tarih yazılamaz'
16:14 ÖHD Amed Şubesi kongreye gitti: İmralı tecridine son vereceğiz
16:11 Asrın Hukuk Bürosu’ndan Newroz mesajı: Öcalan’ın özgürlüğüne ihtiyaç var
16:02 Qoser'de Newroz yürüyüşle sona erdi
15:57 Antalya’dan cezaevlerine selam: Tüm arkadaşlarımızı özgürleştireceğiz
15:55 Yeşil Sol Parti Eş Sözcüsü: Demokratik, ekolojik bir cumhuriyet inşa edeceğiz
15:55 Yüzbinlerin katıldığı Newroz sonrası yürüyüş
15:35 Êlih'te onbinler Newroz'da: Gün hesap sorma günüdür
15:25 Buldan: 14 Mayıs’ta özgürlüğü ilan edeceğiz
15:21 ‘Newroz alanında iktidara karşı binlerce Kawa var’
15:12 ‘Kürt sorununda çözümün adresi İmralı’dır’
15:03 Qoser’de alan doldu taştı: Newroz coşkusuyla iktidarı göndereceğiz
14:53 Saliha Aydeniz: Öcalan’ın özgürlüğü olmazsa olmazdır
14:52 Dersim Newrozu: Çözüm üçüncü yolda
14:31 Newroz ateşini Zekiye Alkan ve Deniz Poyraz'ın ailesi yaktı
14:17 Mersin'de onbinler Abdullah Öcalan'ın özgürlüğünü haykırdı
14:16 Çewlîg Newroz ateşini yaktı: Dehakların iktidarına son vereceğiz
14:01 Emek, Barış ve Demokrasi Güçleri: Newroz ateşi özgürlük için yanacak
13:57 Wan'da yüzbinlerin mesajı: Muhatap Abdullah Öcalan’dır
13:50 Îdir'de halklar Newroz'u: 14 Mayıs'ta bu iktidardan kurtulacağız
13:48 Tetwan'da özgürlük Newrozu
13:42 Gazeteci Hasan İşler mezarı başında anıldı
13:33 Antalya Newrozu başladı
13:17 İstanbul’da Newroz ateşi yakıldı: Tecritte tutulan iradenin sesiyiz
13:13 Newroz Gündoğdu Meydanı'nda iktidara öfkeyle başladı
13:04 Gever Newroz ateşiyle ısındı
12:57 Dersim’de Newroz yürüyüşü
12:42 Samilerin yaşam alanlarına NATO tehdidi
12:39 Mersin Newrozu’nda direniş şarkıları yükseliyor
12:34 Yenikapı'ya dört taraftan akın var
12:23 Gebze’de Newroz kutlaması
12:21 Wan’da görkemli Newroz başladı
12:08 Êlih Newrozunda halk Öcalan’ın özgürlüğünü haykırıyor
11:58 Çewlig yağmur dinlemedi
11:52 Adalet Nöbeti 727’nci gününde: Sorgulanacak çok şey var
11:45 Gever'den Muş'a her yer Newroz
11:45 Sêrt’te halk 3 koldan Newroz’a gidiyor
11:43 'Benim Adım Mutlu'ya iki ödül
11:08 Qoser’de 7’den 70’e Newroz’a: Öcalan’a özgürlük
10:55 23 kentte Newroz ateşi
10:53 Yenikapı Meydanı’na akın: İmralı’ya selam, tecride öfke
10:52 Îdir’da halklar Newroz’da
10:07 Wanlılar yağmur çamur demeden Newroz alanına akın ediyor
09:00 Abdullah Öcalan’ın avukatları AYM’ye başvurdu
09:00 Amed halkına Newroz çağrısı: Tecridi kırma zamanı
09:00 19 MART 2023 GÜNDEMİ
08:36 İsviçre’de binler Newroz'da buluştu
08:22 Kışanak: Newroz'un anlamını 14 Mayıs'ta sandığa taşıyacağız
18/03/2023
23:23 Manisa'da deprem
23:20 Geverli gençler Newroz ateşini yaktı
23:11 Depreme dair saha çalışması: İktidar başarısız, muhalefet başarılı
22:53 Ekvador’da 6.8 büyüklüğünde deprem
22:43 'Hükümet istifa' sloganı yayılıyor
22:17 Wêranşar’da Newroz ateşi yakıldı
21:59 Demirtaş'tan RTÜK Başkanı'na: Hakkımda hüküm yok, yalan söyleme
21:33 Pirsûs'ta kayyım görevden alındı
21:21 HDP'den #Newroz2023 çağrısı
21:06 Yeşil Sol Parti’den Newroz mesajı: Felaket üreten düzeni değiştirmeye çağırıyoruz
20:17 Depremlerde can kaybı 49 bin 589'a yükseldi
20:07 RTÜK Başkanı: Halk TV hakkında inceleme başlatıldı
19:59 Rojava’da Newroz tatili
19:29 Kent ve ilçelerde Newroz çağrıları
18:20 Uluslararası Koalisyon’dan QSD’ye başsağlığı
18:15 Riha'ya şebeke suyu verilmeye başlandı
17:48 Yenikapı yüzbinleri ağırlamaya hazır
17:33 Depremde yaşamını yitirenler anıldı
17:14 Kadınlar Samandağ'da yürüdü: Hüznümüz isyanımızdır
16:59 Geleneksel bahar etkinliği ‘Adarok’ buruk kutlandı
16:14 Valilikten Newroz alanı için alternatif güzergah açıklaması
16:05 ‘Suriye halkları için demokratik modernite modelini oluşturacağız’
15:45 ‘F Oturumu’nda kanser hastası tutuklu Tat’ın serbest bırakılması istendi
14:55 İHD ve kayıp yakınları Hasan Ocak için seslendi
14:33 Nisêbîn özgürlük Newrozu’na hazırlanıyor
14:30 11 yıl aradan sonra Mısır’a ziyaret