AMED - Amed Büyükşehir Belediyesi, önümüzdeki süreçte Hafif Raylı Sistem, El Cezeri Bilim Merkezi, Halk Ekmek Fabrikası ve Sporpark projelerini hayata geçireceğini duyurdu.
Amed Büyükşehir Belediyesi, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinden bu yana hayata geçirilen projeleri ve önümüzdeki süreçte yapılacak çalışmaları açıkladı. Belediye Eşbaşkanları Serra Bucak ve Doğan Hatun, Sur'da bulunan Saklı Konak'ta gazetecilerle bir araya geldi. Kayyımdan 3 milyar 73 milyon 996 bin 173 TL borçla belediyeyi aldıklarını aktaran eşbaşkanlar, söz konusu borcun 1 milyar 883 milyon 206 bin 763 TL'ye (28 Mart 2025) düşürüldüğünü ifade etti.
Serra Bucak, Amed için "tarihi bir yılı" geride bıraktıklarını söyledi. Kayyım tereddüdüne girmeden çalışmalarını sürdürdüklerine dikkati çeken Serra Bucak, "Amed çok güzel sahip çıktı seçilmiş belediye başkanlarına, meclis üyelerine. En çokta demokrasi, barış, beraber yaşama kültürüne sahip çıktı" dedi. 1 yılda inşa ve proje hazırlık aşamalarını geride bıraktıklarını belirten Serra Bucak, bundan sonraki 4 yılda Amed’i kent olarak ileriye taşımaya çalışmaya devam edeceklerini söyledi.
‘HALKIN DESTEĞİ EKSİK OLMADI’
Eşbaşkan Doğan Hatun ise, "Önümüzdeki dönemi onurlu bir barış içinde geçireceğimizi umuyoruz. Çalışmalarımız da bu bağlamda daha iyi olacaktır. Hizmet aşkımızı asla yitirmedik. Halkımızın desteği bizden eksilmedi. Bize destek veren tüm arkadaşlara teşekkürlerimizi sunuyoruz” ifadelerini kullandı.
Belediyenin 1 yılda hayata geçirdiği bazı çalışmalar şöyle:
* 2024 yılında 223 milyon 150 bin TL olan sosyal yardım bütçesi, 2025 yılında 441 milyon 50 bin TL’ye yükseltildi. 3 halk lokantası açıldı. Halk lokantalarında 70 TL karşılığında 4 çeşit yemek sunularak, 300 bin kişiye ulaştırıldı.
* Rezan (Bağlar) Belediyesi ile ortaklaşa Sağlık Merkezi kuruldu. Sağlık bütçesi 199 milyon 500 bin TL’den 327 milyon 950 bin TL’ye çıkarıldı. İtfaiye teşkilatı 42 milyon 525 bin TL’den 406 milyon 600 bin TL’ye çıkarıldı.
* 49 adet yeni otobüs satın alındı ve ödemeleri tamamlandı. Hafif Raylı Sistem Projesi'nin yapımına başlanması için yürütülen çalışmalarda sona gelindi. Park ve Bahçeler Dairesi Başkanlığı'nın bütçesi 567 milyon 350 bin TL'den 735 milyon 950 bin TL’ye çıkarıldı.
7 BİN KADINA JINKART
* 6 Kadın Yaşam Merkezi'nde 10 ayrı dalda açılan 63 mesleki kurstan 2 bin 500 kadın faydalandı.
* Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme kapsamında 63 eğitim çalışması yapıldı.
* Ben û Sen Mahallesi’nde kadın yoksulluğu üzerine kapsamlı saha çalışması yürütüldü ve kadın yoksulluk haritası verileri kent bilgi sistemine işlendi.
* 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Günü ve 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü dolayısıyla 8 bin kadına ulaşıldı.
* 7 bin kadına ücretsiz JINKART verildi.
* Amed Borusu Başkanlığı’yla ile yapılan protokolle şiddet mağduru kadınlara hukukî destek ve danışmanlık hizmeti veriliyor.
* Diyarbakır Kadın Sorunlarını Araştırma ve Uygulama Merkezi (DİKASUM) 8 yıl aradan sonra yeniden faaliyete geçirildi.
* Regl yoksulluğuna karşı “Adettendir Üretiyoruz Projesi” kapsamında Ben û Sen Mahallesi’nde yıkanılabilir ped atölyesi açıldı. Aynı zamanda kadınlara istihdam kapısı olan atölyeden şu ana kadar 166 kadın faydalandı.
* Dicle Üniversitesinde Çamaşır Evi yeniden faaliyete geçirildi. Burada öğrencilere ücretsiz çamaşır yıkama ve kurulama hizmeti sağlandı.
* Yaşam merkezlerimiz ve sığınma evlerinden 8 bin 10 kadın faydalandı.
* Kadın Dairesi Başkanlığı yıl boyunca düzenlediği etkinlik, eğitim, görünürlük ve farkındalık çalışmaları kapsamında 47 bin 125 kadına ulaştı.
ÇOK DİLLİ HİZMET
* Çok dilli hizmet veren Zarokistan Kreş ve Gündüz Bakım Evleri'nde toplam 360 çocuk eğitim aldı.
* Sosyal Destek Kart kapsamında 2024 yılında 23 bin 935 aileye 23 milyon 935 bin TL, 2025 yılının Mart ayında ise 3 bin aileye 9 milyon TL olmak üzere toplam 32 milyon 935 bin TL ödeme yapıldı.
* Üniversiteye ilk kez kayıt yaptıran 5 bin 260 öğrenciye toplamda 78 milyon 900 bin TL karşılıksız ödeme yapıldı.
* 2024 yılında 11, 2025 yılında 9 olmak üzere ihtiyaç sahibi 20 aileye toplam 420 bin TL nakdi yardım yapıldı. Ramazan ayında 4 ayrı merkezde 188 bin 500 kişiye iftar yemeği ikram edildi.
* Giysi Bankası’nda bin 124 kişinin 2 bin 423 parça giyim ihtiyacı karşılandı.
* Amed’de ikamet eden yeni doğum yapmış kadınlar için 3 bin adet “Yeni Doğan Destek Paketi” hazırlandı.
* Kentin 6 farklı noktasında kurulan ikram çeşmesinde 190 bin kişiye çorba ve limonata ikramı yapıldı.
* 17 ilçede ikamet eden ihtiyaç sahibi ailelere 955 gıda kolisi dağıtıldı.
* Dezavantajlı ailelere psikolojik destekle beraber sosyal hizmet, eğitim ve danışmanlık hizmetleri verildi.
* Hayat Boyu Öğrenme Merkezleri'nde 19 branştan günde 165 kişiye meslekî eğitimler verildi. Çocuklara yönelik yürütülen etkinlik, eğitim, festival ve şenliklerden 17 bin 658 çocuk faydalandı.
* 391 yataklı öğrenci yurdunda 170 öğrenci konaklanmaya devam ediyor.
* 87 yataklı misafirhane tam kapasiteyle hasta ve hasta yakınlarına hizmet vermeye devam ediyor.
13 TAHSİS KARARI İPTAL EDİLDİ
* Meclis, kayyımlar tarafından devredilen 13 adet tahsis iptali kararı aldı.
* 9’uncu Amed Tiyatro Festivali’nin yanı sıra çocuklara ve gençlere yönelik de tiyatro ve festivaller yapıldı. Tiyatro gösterimlerinin toplamında 25 bin 260 sanatsever katılım sağladı.
* Vegan Çiftlik Uluslararası Kısa Film Festivali kapsamında 10 film gösterimi yapıldı. 3 ay boyunca ücretsiz bir şekilde “Sinebir Film Günleri” düzenlendi.
* Farklı tarihlerde kentin farklı yerlerinde düzenlenen şiir ve müzik dinletileri ile konserlere 125 bin 750 yurttaş katılım sağladı.
* Çocuk ve yetişkinlere yönelik yaz ayı boyunca Çand Amed Kongre Merkezi’nde 17 dalda (müzik, drama, resim…) sanat kursları açıldı.
* Dil Koruma ve Geliştirme Şubesi açıldı .
* Dengbêj Evi'ni 95 bin 300 kişi ziyaret etti.
* Ulusal ve Uluslararası Turizm, Kitap ve Gastronomi Fuarlarına ev sahipliği yapıldı.
ENGELLİ BİREYLER UNUTULMADI
* 290 kişiye evde bakım hizmeti sunuldu.
* 176 engelli bireye evde sağlık ve kişisel bakım hizmeti verildi. Toplam 485 kişiye akülü ve manüel tekerlekli sandalyesi, 685 kişiye medikal ürün desteği, 600 kişiye ekipman tamir bakım hizmeti verildi.
* Görme engelli bireylere "Bağımsız Hareket Uygulaması" eğitimi başlatılarak 200 beyaz baston dağıtıldı. Otizm Merkezi'nde 45 öğreniciye haftanın 5 günü spor eğitimi verildi.
* Sayıları 20 bini bulan kanser hastalarına yönelik ev ve hastane arası hizmet vermek üzere Sosyal Taksi Projesi başlatıldı ve şu ana kadar bu projeden 71 kişi yararlanarak toplamda 710 hastane servisi sağlandı. 3 bin 52 engelli bireye ücretsiz servis hizmeti sağlandı.
* Ses kayıt stüdyosu, 8 yıl aradan sonra yeniden onarılarak görme engellilerin faydalandığı "Sesli Kütüphane Projesi" hayata geçirildi. Aktif Yaşam Merkezinde düzenlenen eğitim ve hobi programlarında 981 engelli bireye hizmet verildi. Sosyal hizmet programlarından ise bin 600 kişi faydalandı.
* Çölyak hastalarına yönelik danışmanlık hizmetiyle beraber bin 210 kişiye glütensiz gıda desteği sunuldu.
* Daire Başkanlığı'na kayıtlı 981 engelli birey bulunurken, daha geniş kapsamlı hizmet için "Engelli Haritası Projesi" için çalışma başlatıldı.
SAĞLIK HİZMETLERİ
* 17 ilçe ve bin 46 merkezde ilaçlama çalışması yürütüldü.
* Hayvan Bakımevi'nde 400’ü köpek, 150’si kedi olmak üzere 550 patili canın bakım ve beslenmesi ile 6 bin 830 hayvanın tedavi ve rehabilitasyonu sağlandı.
* Rezan Belediyesi ile ortaklaşa kurulan Sağlık Merkezinde başlayan muayenelerde 4 bin 950 yurttaş ücretsiz sağlık hizmetinden faydalandı.
* "Amed’i Seviyorum, Kirletmiyorum" kampanyasıyla çok sayıda etkinlik düzenlendi.
* Ana arter ve parklara bin 400 galvanizli çöp kovası montaj edildi. Kent genelindeki sokaklara 4 bin çöp kovası montajı yapıldı.
* 32 parkta, 3 milyon 925 bin metrekare alanda bakım ve onarım yapıldı.
* Akılı durak projesiyle yolculara, tüm ulaşım bilgileri anlık paylaşılmaya başlandı. Trafik Kontrol Merkezi kurularak trafik akışı kontrol altına alındı.
* 200 adet Otobüs İçi Yolcu Bilgilendirme ve Engelli Anons Sistemi kuruldu. Halk otobüsleri ile yapılan protokol çerçevesinde ücretsiz yolcu taşımacılığındaki 30 yıllık sorunlar köklü olarak çözüldü. Protokol çerçevesinde şoförlerin yüzde 20’si kadın olacak.
* 1’inci Newroz Halk Koşusu düzenlendi, koşuya bin 500 kişi katıldı.
* Dar gelirli ailelerden bin 500 öğrenciye okul çantası dağıtıldı. Amatör spor kulüplerine yapılan nakdi yardımlardan 2 bin 656 sporcu faydalandı.
* İç Kale, Şêx Seîd Meydanı ve Şehirlerarası Otobüs Terminali alanlarında kapsamlı ücretsiz Wİ-Fİ hizmeti sağlandı.
* Turizm ve kültür varlıklarının kolay ulaşılabilir olması için Coğrafi Veri Taban Bilgi Sistemi oluşturuldu.
* 17 ilçenin kırsal mahalle yollarında toplam 577 kilometre asfalt kaplama yol çalışması, merkez ilçelerde 20 kilometre dört ve altı şerit duble imar yolu, kent merkezinde 160 bin ton, 17 ilçe mahalle yollarında ise 50 bin ton olmak üzere toplamda 210 bin ton beton asfalt serildi.
* 285 bin metrekare kaldırım ve parke çalışması yapıldı.
* İtfaiyenin acil ihtiyaç duyduğu 21 araç alımı yapılarak 281 milyon 320 bin TL ödeme yapıldı. İtfaiye telsiz sistemi kurularak 306 bin TL harcama yapıldı.
* Bağlar ilçesinde bin kişilik kapalı spor salonu ve yarı olimpik havuz yapımı tamamlandı.
* Atıl durumda bırakılan Sümerpark Amfi Tiyatro Sahnesi yeniden düzenlenerek aktifleştirildi. Atıl hale getirilen Yenişehir Fidanlık Alanı yeniden hizmete konuldu.
* Yerinde Çözüm ve Alo 153 Çağrı Merkezine yurttaşlardan gelen talepler, anında ilgili birimlere aktarılarak çözümler üretildi. Yerinde Çözüm Birimimiz 19 bin 550 talep alırken, Alo 153 hattımıza 239 bin 248 talep, öneri ve şikâyet değerlendirildi.
* Tüm basın faaliyetleri iki dil ve Kürtçenin iki lehçesi üzerinden yapıldı. İşaret dili hizmetiyle iletişim faaliyetleri 3 dile çıkarıldı.
BELEDİYELERLE DAYANIŞMA VE HİBE
* Dêrsim Belediyesi'ne kayyım atanmadan önce bir adet 2018 model BMC yolcu taşıma otobüsü 5 yıllığına ücretiz görevlendirildi. Semsûr ili Pınarbaşı Beldesi’ne bedelsiz olarak bir adet 4*4 kazıcı yüklenici hibe edildi.
* Erxenî (Ergani) Belediyesine 2024 model Fiat Egea binek aracı bir yıllığına, Sûr Belediyesine CAT model greyder üç ay süreyle, Henê (Hani) Belediyesine 2024 model Fiat Egea model binek aracı bir yıllığına bedelsiz olarak görevlendirildi.
* Hatay’ın Samandağ Belediyesine bir adet yol süpürme aracı 4 yıl süreyle bedelsiz görevlendirildi.
* İçme suyu yeni şebeke yapımı ve yenilenmesi, yeni abone bağlantısı yapımı ve yenilemesi sonucu 141 bin 43 kilometre hat döşendi. 41 bin 170 kilometre kanalizasyon boru hattı döşendi.
VİZYON PROJELER
Belediyenin önümüzde süreçte hayata geçireceği projeler ise şöyle sıralandı:
* Hafif Raylı Sistem Projesi: Dağkapı-Gazi Yaşargil Eğitim Araştırma Hastanesi Raylı Sistem Hattı 14,1 kilometre uzunluk ve 20 istasyondan oluşacak. İstasyonlar arası ortalama mesafe 700 metre olacak.
* El Cezeri Bilim Merkezi; Peyas (Kayapınar) ilçesinde 80 dönüm alan üzerinde tasarlanıyor. Yapıda El Cezeri’nin en önemli 9 adet replika heykelleri sergilenecek. 140 araçlık otopark ve otobüs servis cepleri olacak. Yılda 250 bin ziyaretçi hedeflenmekte. Bilim merkezinde 40 ile 50 arası çalışan istihdam edilecek.
* Halk Ekmek Fabrikası: Rezan ilçesinde kurulacak. 24 saatte 108 bin ekmek üretim kapasitesine sahip olacak. 10 personel istihdamı sağlanacak.
* Sporpark: Peyas ilçesinde kurulacak kompleks, 115 bin metrekare alanı kapsayacak. Komplekste, 1 adet profesyonel tenis kortu, 4 adet (2 adeti kapalı) tenis sahası, 4 adet (2 adeti kapalı ) basketbol sahası, 2 adet kondisyon alanı, skate park, pam trek sahası, tırmanma duvarı, 2 adet macera parkı, açık satranç alanı ve koşu parkuru, bisiklet yolu, 2 adet (1 adeti kapalı) suni çim futbol sahası ve atletizm pisti olacaktır.
* Ges projeleri: DİSKİ’nin Gözeli’de yaklaşık 250 milyon TL maliyetle yapacağı GES projesi ile 10 megavat elektrik üretilecek. DİSKİ’nin Gêl (Eğil) ilçesinde yaklaşık 800 milyon TL maliyetle yapacağı GES projesinde 30 megavat elektrik üretilecek.
2025 YILI HEDEFLERİ
* Kadın Dairesi Başkanlığı öncülüğünde her mahalle ve köyde yıkanabilir ped atölyesi kurulacak.
* Natural Park: Yaklaşık 500 bin metrekare alanı kapsayacak proje, her yaş grubuna hitap edecek bir açık hava sineması olarak kurgulandı.
* Mêrdîn-Amed, Riha-Amed, Farqîn (Silvan)- Amed, Xarpêt- Amed yolu kent girişi ve çıkışlarının tüm peyzajı su kaynaklarını koruyacak şekilde yapılacak. Çevre düzenlemesi, bisiklet ve yaya yürüyüş yolları hazır hale getirilecek.
* Kent genelinde toplamda 14 kilometre bisiklet yolu yapılacak. Cadde ve bulvarlara 240 bin ton sıcak asfalt serilecek.
* Kent merkezinde 3 itfaiye şubesi ile 1 itfaiye müfrezesi; kırsal ilçelerimizden Farqîn, Karaz (Kocaköy), Çermûg ( Çermik), Pasur (Kulp) ve Piran’da (Dicle) ise itfaiye şubesi kurulacak.
* Hevsel Bahçeleri Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Koruma Projesi hayata geçirilecek.
* Sera gazı salınımlarının 2023 temel yılına göre 2030 yılında en az yüzde 40 azaltım hedeflerinin gerçekleşmesi için planlama yapıldı.
* Xana Axpar (Çınar) ilçesi Sevindik Mahallesi’nde kurulması hedeflenen 85 megavat gücünde "Güneş Enerji Sahası" GES projesi ile belediyenin enerji ihtiyacının yaklaşık yüzde 80’i karşılanacak.
* Kırsal mahallelerde hayvan içme suyu ile kapalı ve açık sulama sistemi olmak üzere toplam 22 proje hayata geçirilecek. 14 bin metrekarelik alanda 23 farklı türde bitkinin yetiştirileceği Tıbbı ve Aromatik Bitki Bahçesi kurulacak.
SORULAR YANITLANDI
Programın sonunda eşbaşkanlar gazetecilerin sorularını yanıtladı. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın “Barış ve Demokratik Toplum Çağrı”sı sonrası gelişen sürecin belediyenin önündeki bürokratik engellere etkisinin olup olmadığı sorusuna yanıt veren Serra Bucak, "Bu ülke ne zaman barış, demokrasi, özgürlükleri konuşsa bölgemizin kalkındırılması ve projelerin hayata geçireceği bir sürecin de olacağını biliyoruz. Biz de yerelde elimizden ne geliyorsa yapacağız” dedi.
'HERKESLE ÇALIŞIRIZ’
Belediye ve valilik arasında yapılan ortaklıkların sürüp sürmeyeceğine dair soruyu yanıtlayan Doğan Hatun, “Biz valilik başta olmak üzere bütün kamu kurumlarıyla, DSİ, karayolları ile bir bütün çalışmak istiyoruz. Bu kentte taş üstüne taş bırakmak isteyen herkesle çalışırız. Valilik ile de sorun yaşamıyoruz” dedi. Serra Bucak, “Sorunlara ortak çözüm geliştirebiliyoruz” dedi.
'SIĞINMA EVİ’Nİ ARTIRACAĞIZ'
Sığınma Evi açılıp açılmayacağı sorusuna yanıt veren Serra Bucak, Amed’de 1 tane Sığınma Evi olduğunu, 2 aylık sürede hem “İlk Adım İstasyonu” hem “Alo Şiddet Hattı”nı faaliyete geçireceklerini belirtti. Serra Bucak, "Yeni bir sığınma evi kiralayacağız. Kadınları yine otobüslerde şoför olarak göreceğiz” dedi.
Madde bağımlılarının kullandığı metruk evlere dair soruya yanıt veren Hatun, "Merkez 4 ilçede harabeye dönüşen, iznini aldığımız kişilerin evlerinin yıkımlarını gerçekleştirdik. Tescilli harabelere müdahale edemiyoruz. Master Planı gerçekleşirse o evleri de yeniden ayaklandırmak için ciddi çalışmalar yürüteceğiz. Sağlıklı Sokak projesi daha önce faaliyete geçmişti Sur’da. Bunun daha geniş kapsamlısını başlatacağız” dedi.