ŞIRNEX - Ekolojik tahribatlara yenilerinin eklendiği Şirnex’te, bu kez DSİ 10. Bölge Müdürlüğü tarafından Nerdüş Deresi üzerinde baraj yapılması planlanıyor. ÇED süreci başlatılan proje, tarihi yapı ve yerleşim yerlerini tehdit ediyor.
Şirnex'in Cudî, Gabar dağları ile Besta, Faraşîn ve Qaşuran bölgelerinde yürütülen ekolojik talan tüm hızıyla sürüyor. Kentte son 19 yılda, Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından hayata geçirilen 9 baraj projesi için yüzlerce ağaç kesildi, yüzlerce dönüm tarım arazisi zarar gördü. Çok sayıda dere yatağının kurumasına neden olan barajlardan kaynaklı yollar ve yaşam alanları sular altında kaldı.
Tepkilere rağmen Botan'da son yıllarda yapımına hız verilen baraj ve Hidroelektrik Santralleri’ne (HES) yenileri ekleniyor.
NERDÜŞ DERESİ ÜZERİNDE BARAJ PROJESİ
Cizîr ilçesinde bulunan Kasrik Bölgesi’nde, tarihi ve tarım alanlarını sular altında bırakacak “Cizre Barajı”nın yapımına 2024 yılının Eylül ayında başlandı. Baraj için birçok arazi kamulaştırıldı, şirkete 49 yıllık lisans verildi. Barajın, Êlih’e bağlı Heskîf (Hasankeyf) ilçesinde tarihi yapıların yok olmasına neden olan Ilısu Barajı’ndan sonra ikinci büyük baraj olacağı belirtildi.
Bölge halkının baraja yönelik tepkileri sürerken, bu kez Cizîr ilçesinden Silopiya’ya uzanan Nerdüş Deresi üzerinde planlanan baraj projesi gündeme geldi. DSİ 10'uncu Bölge Müdürlüğü tarafından köylülere, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreci kapsamında yapılacak toplantıya katılım çağrısı yapıldı. Duyuruda, “DSİ 10. Bölge Müdürlüğü tarafından Şırnak ili Cizre, Silopi, ilçeleri Üçağaç, Bozalan köyleri mevkiinde ‘Nerdüş (Dalgaduriği) barajı HES ve sulaması, malzeme ocakları, kırma- yıkama-eleme tesisi ve beton santrali’ projesinin yapılması planlamaktadır. Söz konusu proje için ÇED yönetmenliğinin 9. maddesi gereğince aşağıda belirtilen tarih ve saatte faaliyetle ilgili halkı bilgilendirmek, görüş ve önerilerini almak için halkın bilgilendirmesi ve sürece katılım toplantısı yapılacaktır" ifadeleri yer aldı.
Proje DİS 10'uncu Bölge Müdürlüğü’ne ait olurken, ÇED raporunu hazırlayan kuruluş olarak Moment Çevre ve Danışmanlık Mühendislik Tic. Ltd. Şti. gösterildi.
CANLI YAŞAMI TEHDİT ALTINDA
Projeye tepki gösteren bölge halkı, toplantılara katılmıyor. Cudi Dağı’ndan doğan ve geniş bir coğrafyadan geçtikten sonra Şirnex'in Silopiya ilçesine kadar akan Nerdüş Deresi, hem tarımsal faaliyetlerde kullanılıyor hem de çevredeki halkın içme suyu ihtiyacını karşılıyor. Barajın yapılması ile birlikte canlı yaşamı ve tarım yok olacak.
TARİHİ KÖYLER ETKİLECEK
Barajın planlandığı bölgede bulunan Şax köye, ilçe merkezine 15 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Bölgenin en eski yerleşim yerlerinden biri olan köyün tarihi ise Asur İmparatorluğu dönemine kadar gidiyor. 7 tarihi kalenin bulunduğu köyde, ayrıca su sarnıçları, mağaralar, oymalı taş ve kayalar da bulunuyor. Söz konusu köy yakın zamanda Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Sit Alanı” ilan edilerek, halka girişler tamamen kapatılarak yasaklandı. Barajdan etkilenecek Hebler, Fihlisiyê ve Şevasor köylerine girişler 1990'lı yıllardan bu yana halka yasak.
MA / Zeynep Durgut