Medya Araştırmaları Derneği (MEDAR), “Sosyal Medya Yasası’nın Basın Özgürlüğü Üzerine Etkileri İzleme Araştırması Genişletilmiş Tarama Raporu”nu yayınlandı. Bir yılda en az bin 197 haber hakkında içerik kaldırma kararı verildi, en çok “yolsuzluk ve usulsüzlük” haberleri kaldırıldı.  Ekim 2020’de yürürlüğe giren 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un güncellenmiş hâlinin basın özgürlüğü üzerine etkilerini incelemek amacıyla yapılan araştırma kapsamında medya kuruluşlarına gelen içerik kaldırma kararları derlendi, tasnif edildi ve politika önerileri sunuldu. Ekim 2020 ila Ekim 2021 tarihleri arasında 36 medya kuruluşyla yapılan araştırma, AB ve İsviçre Büyükelçiliği tarafından desteklendi.  

 

ÇOĞU YOLSUZLUK VE USULSÜZLÜK KONULU 

 

İçerik kaldırma kararlarının 675’i yolsuzluk ve usulsüzlük, 466’sı ise “görevin kötüye kullanılması” konusunda verildi. Çoğunlukla iş insanlarının, şirketlerin ve bürokratların kaldırma talebinde bulunduğu saptandı. Haberlerin kaldırılma gerekçelerine bakıldığında ise, bin 80 haberin kişilik haklarını ihlal ettiği sebebiyle kaldırma kararıyla karşılaştığı saptandı.

 

Kaldırma talebi iletilen haberlerin konularına göre dağılımı şöyle: “Yolsuzluk ve usulsüzlük 675, görevi kötüye kullanma 466, siyasal çatışma 79, cinayet 58, darp etme ve yaralama 54, nitelikli dolandırıcılık 53, bilinmeyen 43, taciz 31, intihar 17, kumar oynama 9, çevre tahribatı 9, şüpheli ölüm 3, sabotaj 1 ve toplanma ve protesto 1.”

 

KALDIRMA TALEBİ BÜROKRATLAR VE İŞ İNSANLARINDAN 

 

Araştırma verileri, yolsuzluk ve usulsüzlük konulu haberler için kaldırma talebinde bulunan davacıların büyük çoğunluğu 169 içerikle iş isnaları, 102 içerikle üst düzey bürokratlar ve 100 içerikle ticari şirketlerden olduğu belirtildi. Kaldrırma taleplerinin sebepleri ise, “Masumiyet karinesinin ihlali, lekelenmeme hakkı, unutulma hakkı, ticari itibarın zedelenmesi, kamu yararının bulunmaması, telif hakkı ihlali, çocuk güvenliği politikasının ihlali ve ‘terör örgütü’ propagandası yapmak” diye sıralandı. 

 

BÜROKRAT, ASKER, POLİS… 

 

Kaldırma talebinde bulunan özneler ise “Kamu  Görevlileri” kategorisinde, bakan, belediye başkanı, milletvekili, hakim, savcı, vali, kaymakam, başhekim, asker, polis, üst düzey askeri yetkili, üst düzey emniyet mensubu, memur, bürokrat, mili eğitim müdürü sıralanırken, “Tüzel Kişilikler” de ise Ticari şirket, üniversite, vakıf, kolluk teşkilatı. “Özel Kişilikler” kategorisinde ise siyasi parti yöneticisi, banka yöneticisi, iş insanı, avukat, akademisyen, sporcu, sanatçı dava sanığı, doktor ve sivil yurttaşlar şeklinde sıralandı. 

 

36 MEDYA KURULUŞU TAKİP EDİLDİ 

 

36 medya kuruluşunun takip edildiği araştırmada en çok kaldırma kararının 144 içerik ile Cumhuriyet Gazetesi’ne geldiği tespit edilirken, onu 129 içerik ile BirGün Gazetesi’nin ve 98 içerik ile Oda TV’nin takip ettiği gözlemlendi.

 

AJANSIMIZA SORULMADI 

 

Sık sık içerik kaldırma tebligatları alan Mezopotamya Ajansı’nın (MA) dahil edilmediği söz konusu araştırma kapsamında takip edilen ve kaldırılan içerik sayısı şöyle kaydedildi:  Yeniçağ (48 içerik), dokuz8HABER (44 içerik), ABC Gazetesi (43 içerik), İleri Haber (41 içerik), Halk TV (40 içerik), Gazete Manifesto (31 içerik), Artı Gerçek (31 içerik), Duvar (30 içerik), Yurt Gazetesi (22 içerik), Sputnik TR (21 içerik). Araştırma kapsamında 20’den az kaldırma kararı ile karşılaşan kurumların başında Karar (18 içerik), Gazete Yolculuk (15 içerik) gelmektedir. Onu Bianet (10 içerik), Sendika.org (9 içerik), Tükenmez Haber (8 içerik), Susma Platformu (6 içerik), Yeni Yaşam (6 içerik), Gazete Kolektif (6 içerik), Gazete Fersude (4 içerik), DW Türkçe (3 içerik), Yeni1Mecra (2 içerik), Medyascope (2 içerik) Umut Gazetesi (2 içerik), P24 (2 içerik), BBC Türkçe (2 içerik), 140Journos (2 içerik), Fox TV (1 içerik), takip etmektedir.

 

SOSYAL MEDYA YASASI YENİDEN YAPILANDIRILMALI

 

Raporda politika önerileri de sunuldu. Raporda, yapılan değişikliklerin temel hak ve özgürlükleri korumak yerine basın ve ifade özgürlüğüne darbe vurduğu ortaya konuldu. Raporda, “Yasa yapım sürecine ilgili organların ve kamuoyunun dahil edilmeli, bağımsız denetleme organları oluşturulmalı, yasanın etkileri tespit edilip yeni düzenlemelerde bu etkiler göz önünde tutulmalı, asa, toplumun tüm bileşenlerinin temel hak ve özgürlüklerini güvence altına alacak şekilde yeniden yapılandırılmalıdır” denildi.