STENBOL - Hêzên navneteweyî ku di sedsala 21'an de armanc dikin nexşeya Rojhilata Navîn ji nûve xêz bikin, ewil di şexsê Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan de xwestin Tevugera Azadiya Kurd tasfiye bikin û di 9'ê Cotmeha 1998'an de Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan ji Sûriye derxistin û di 15'ê Sibatê de radestî Tirkiyeyê kirin. Ji wê demê heta niha li ser Ocalan tecrîd didome û vê yekê li Tirkiye û Rojhilata Navîn rewşek nû ava kir. Bi tecrîda li ser Ocalan hem li Tirkiyeyê hem jî li Rojhilata Navîn bûye sedema encamên giran.
Di ser Komploya Navdewletî ya 9'ê Cotmehê re ku li hemberî Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan pêk hat, 21 sal derbas bûn. Armanca ewil a hêzên ku komplo amade kirin, ewilî bi awayekî fîzîkî tunekirina Ocalan û tasfiyekirina PKK'ê bû û paşê ew bû di navbera gelan de pevçûnên mezin derxînin. Lê belê gava mirov li 20 salên bihurîne dinere tê dîtin ku armanca sereke ya komployê pêk nehatiye. Di vî 20 salî de li Tirkiye û Rojhilata Navîn gelek tiştên girîng qewimîn. Li gelek welatên Rojhilata Navîn rejîm guherîn, dîktator hatin hilweşandin. Lê belê Ocalan û PKK'ya ku dihat xwestin bên tasfiyekirin li Rojhilata Navîn tesîreke mezin li siyasetê kirin û her diçe bi awayekî xurtir hebûna xwe didomînin.
DI NAVBERA TIRKIYE Û SÛRIYEYÊ DE MUTABAQATEK HAT ÎMZEKIRIN
Di 1'ê Îlona 1998'an de PKK'ê ji bo pirsgirêka kurd bi awayekî aştiyane bê çareserkirin agirbesteke yekalî ragihand. Di heman dîrokê de li Tirkiyeyê jî tiştên girîng diqewimîn. Di 17'ê Îlonê de li Washîngtonê PDK, YNK û DYA civînek çê kirin û aşkere bûbû ku di vê civînê de Rêveberiya Kurdistana Başûr û Tirkiyeyê li hev kirine. Girêdayî vê wan çaxan rayedarên Tirkiyeyê jî ji bo mudaxilekirina Sûriyeyê gef dixwarin. Di 19'ê Cotmehê de li Edeneyê Tirkiye û Sûriye mutabqatek îmze kirin. Metna vê mutabaqatê di 20'ê Cotmehê de hat ragihandin. Di mutabaqata Sûriye û Tirkiyeyê hikma "Niha Ocalan ne li Sûriyeyê ye û wê ji niha û pê ve nikaribe bê Sûriyeyê" hebû.
OCALAN: BI QENALÊN SIYASÎ DIXWAZIM ROLA XWE BILÎZIM
Ocalan, derbarê vê serdemê de destnîşan kiribû ku li ber wî du rê hene; yek ji wan an wê biçûna çiyê û şer berbelav bikirana; a duduyan jî an wê biçûna Ewropayê û ji bo çareserkirina pirsgirêka kurdî rêya diyalogê vekirina. Ocalan, di vê mijarê de tercîha dudoyan kiribû û gotibû: "Bi qenalên siyasî dixwazim rola xwe bilîzim." Piştî gelek hêlên komployê ketin dewrê, Ocalan biryar girt ku ji Rojhilata Navîn derkeve û di 9'ê Cotmehê de berê xwe da Atînayê. Piştî Ocalan daket balafirgeha Atînayê, gava dît rayedarên yewnanî ne li ser soza xwe ne, ji wir berê xwe da Moskowayê. Ocalan 33 rojan li Rûsyayê ma û gava li wir bû ji Rûsyayê doza hêwirandina siyasî kiribû. Di 4'ê Mijdarê de Meclîsa Dûma ya Rûsyayê, 298 parlemneter, ji bo mafê hêwirandinê esas bê girtin pêşnûmayek amade kiribû û pêşnûma hatibû qebûlkirin. Lê belê li ser navê Wezîrê Karên Derve yê DYA'yê Madeleîne Albrîght, berdevkê wî James Rûbîn daxuyandibû ku ew bi tu awayî mafê hêwirandinê qebûl nakin. Di vê serdemê de bi rêya IMF'ê 8 milyar dolar kredî dabûn Rûsyayê û Tirkiyeyê jî projeya Mavî Akimê dabû Rûsyayê.
Ocalan, di 12'ê Mijdara 1998'an de bi balafirê çû Îtalyayê. Her çend Îtalyayê gotibe ew ê qebûl bikin jî, lê belê gava Ocalan çû Îtalyayê biryara girtina wî hatibû girtin. Piştî biryara girtinê Serokê Hikûmeta Îtalyayê Massîmo D'Alema, daxuyandibû ku ew ê Ocalan radestî Tirkiyeyê nekin, çimkî li Tirkiyeyê cezayê mirinê heye û ew ê li gor qanûnên xwe wî bidarizînin. Her çend li Almanyayê jî derbarê wî de biryara girtinê hatibû girtin, wê demê saziyên darazê yên Almanyayê bilez û bez li hev kom bûbûn û bi hinceta "demboriyê" diyar kiribûn ku doz betal bûye, loma ew Ocalan naxwazin.
GELÊ KURD Û DOSTÊN KURDAN TEV GERIYAN
Gava ev tişt diqewimîn li Ewropayê jî bi deh hezaran kurd û dostên wan ber bi Romayê ve meşiyabûn û dest bi çalakiyên xwedîderketina li Ocalan kiribûn. Bi çalakiyên "Hûn nikarin roja me tarî bikin" li dor Ocalan bûbûn xelekeke ji êgir.
Ocalan, di 6'ê Çileya 1999'an de ji Romayê dekret. Lê gava Ocalan li Îtalyayê bû pirsgirêka kurd û PKK bûbûn rojeva sereke ya Ewropayê û ji bo çareserkirinê gelek tişt bûbûn rojev. Lê belê dewleta Îtalî, li hundur ji ber zextên muxalefeta rastgir û li derve jî ji ber zextên DAY û Tirkiyeyê bi paş ve gav avêtibûn. Li ser vê careke din li ser welatekî din hûr bûbûn. Ji xwe Ocalan gotibû "hebûna me ji bo Ewropayê giran hatiye" û bi vê gotinê diyar bûbû ku wê rotaya vê carê ne welateke Ewropayê be. Ocalan dîsa berê xwe dabû Rûsyayê.
TECRÎDEKE 6 ROJÎ
Gava Ocalan hat Rûsyayê, bereksê tiştên hatibû gotin Rûsyayê aşkere kiribû ku ew ê Ocalan qebûl nekin. Biryar hatibû girtin ku di ser Ermenîstan û Karabaxê re berê xwe bide Kurdistanê. Lê belê gava li balafirê siwar bûbû rota bi awayekî derkontrolî berê xwe dabû devereke din û Ocalan danî Dûşanbeyê. Ocalan ji bo wan rojan dibêje: "Eger biqîriyama wê kes nebihîstana, ez bimirama wê kes cesedê min nedîtana." Ji van gotinan jî kifş e ku 6 rojan hatiye tecrîdkirin. Di 26'ê Çileyê de berî ji Dûşanbeyê derkeve, sîxurên KGB'ê gef lê xwarine û jê xwestine ji welatê wan derkeve. Di vê navberê de Mahîr Welat û Mecît Mamoyan ji bo Ocalan biçe Moskowayê hewl didin wî qaneh bikin. Ocalan, di daxuyaniyeke xwe yê piştî çend salan ji bo Mahîr Welat dibêje: "Gava li Romayê bûm min rola Mahîr Welat a di komployê de fam kiribû, lê ji ber di dest min de delîleke berbiçav tunebû min ev gumana xwe neda der. Şaşiyên dîrokî yên Mahîr û dostê wî mecît hene."
Piştî Ocalan dibîne nikare li Rûsyayê bimîne vê carê dîsa berê xwe dide Yûnanîstanê. Piştî naxwazin Ocalan li Yûnanîstanê bimîne, vê carê Ocalan Hollandayê pêşniyar dike. Ocalan, ji bo biçe dadgeha navneteweyî Hollanda hilbijartibû. Wê balafir Ocalan ji Atînayê bibirana bajarê Mînskê yê Rûsyayê û wê ji wir jî balafireke din wî bibirana Laheyê. Her wiha gava Ocalan di 30'yê Çileyê de çû Rûsyayê tiştek din jî qewimîbû. Li Davosê Forûma Aboriyê ya Cîhanê pêk hatibû û di forûmê de di navbera Serokwezîrê Rûsyayê Yevgenî Prîmakov û şîrketên petrolê yên DYA'yî de rewşa Ocalan bûbû bazara wan.
BERÊ BALFIRÊ KETIBÛ KENYAYÊ
Lê belê gava balafir li balafirgeha Mînskê dadikeve, balafira ku dê biçûna Leheyê nexuyabû. Çimkî Hollanda û Rûsya li balafirgehên xwe destûra balafiran nedabûn. Li ser vê Ocalan mecbûr mabû dîsa biçe Yûnanîstanê û ji ber zextan vê carê bi heman balafirê çû Girava Korfûyê. Li Korfûyê bi muameleyeke girtiyan nêzî Ocalan dibin û nehiştibûn ji giravê biçe. Gava Ocalan li Girava Korfûyê bû, îstixbaratvan Savas Kalenderîdîs çûbû cem Ocalan, ji Ocalan re gotibû: "Ez bi Pangalos re axivîm. Dawa lêborînê dike. Me çareyek dît." Bi vê re dibêje ew ê berê rotayê bidin welatên Afrîkayê. Ocalan pêşî vê planê qebûl nake, paşê mecbûr dimîne qebûl bike. Li gor planê wê Ocalan bibirana welatên Afrîkayê û wê ji wir jî wî bibirana Komara Afrîkaya Başûr. Lê belê di 2'yê Sibatê de berê balafirê ketibû Kenyayê.
WÎ REVANDIN BIRIN TIRKIYEYÊ
Gava Ocalan li Kenyayê bû, hatibû gotin divê demildest mala ku lê ye terk bike. Her wiha rayedarên Yûnanîstanê vê carê jî zext li balyozxanê kiribû ku Ocalan derxin an jê wê serî li rêyên bi darê zorê bidin. Wê çaxê Ocalan ji kesên li cem xwe re dibêje: "Ev der rawestgeha dawî ya komployê ye? Ocalan, gazî Şemsê Kiliç dike û dibêje: "Hewldana qirkirinê ya ku Tirkiye li gelê me ferz dike, dixwaze bi vê komploya di şexsê min de bi awayekî herî wehîm bi dawî bike." Di vê navbirê de piştî hevdîtina li Enqereyê komek tê avakirin û pisporên amerîkî komê dibe Antalyayê. Li Antalyayê sê personelên MÎT'ê yên pîlot û sê pîlotên balafira Cavît Çaglar hebûn. Kenyayê, di 15'ê Sibatê de xwest Ocalan derî sînor bê kirin. Ocalan jî bi şertê ku dê biçe Hollandayê qebûl kir ku ji avahiyê derkeve. Lê belê wesayîta ku Ocalan dibir balafirgehê, ji nişkave ji konvoyê veqetiyabû û winda bûbû. Ocalan, di 15'ê Sibatê saet di 03:00'yan de revandin Tirkiyeyê.
Her çend niha komplo bi tecrîda li ser Ocalan bidome jî, lê belê tecrîda li ser Ocalan her çû li Tirkiye û Rojhilata Navîn bû sedema encamên giran.
Ocalan, di parêznameyên xwe yên li Îmraliyê nivîsandin de, ji bo sedemên Komploya Navdewletî ya 9'ê Cotmehê û armanca dewletên tev li nav vê komployê bûne wiha dibêje: "Hemû hesab û kitab ew bûn ku ez daxilî nav berxwedaneke kor bibim û bimirim hatibûn kirin." Ocalan, ku 20 sal in li Îmraliyê di şert û mercên tecrîdeke giran de dimîne, bi helwesta xwe komplo pûç kiriye. Her wiha 21 sal berê li Ewropayê nedihat xwestin lê belê niha bi Paradîgamaya Neteweya Demokratîk li Rojhilata Navîn bi gewde bûye û hema bêje li tevahiya zanîngehên welatên cîhanê di qadên siyasetê de û di nav gelan de tê nîqaşkirin.
Sibê - Parêzerê Ocalan: Ocalan hîn jî li ser heman xetê ye
MA / Erdogan Alayumat – Bariş Ceyhan