ENQERE - Komîsyona Karên Hilbijartinê ya HDP'ê têkildarî guhestin û komkirina sindoqan de rapor amade kir. Komîsyona HDP'ê di raporê de diyar kir ku li 14 bajaran bi giştî sindoqên 96 hezar û 531 hilbijêran hatiye guhestin. HDP'ê di raporê de anî ziman ku guhestina sindoyan li dijî zagon û pîvanan hatiye kirin û bi vê pratîkê bi navê “hilbijêrên ewle" û "Hilbijêrên ne ewle" cuda kirine. 

 

Komîsyona Karên Hilbijartinê ya Partiya Demokratîk a Gelan (HDP) têkildarî guhestin û komkirina sindoqan de rapor amade kir. Komîsyona HDP'ê di rapora amade kir de destnîşan kir ku li 14 bajaran bi giştî sindoqên 96 hezar û 531 hilbijêran hatiye guhestin. Komîsyonê anî ziman ku bêtir li hin bajaran diyar ên Tirkiye cihê sindoqan hatiye guhertin bi vê yekê şert û mercên hilbijêran a çûyîna ser sindoqan dijwartir kiriye. HDP'ê di raporê de anî ziman ku guhertin û guhestina cihê sindoqan ji pîveanên zagonî û objektif dûr in û bi vê yekê di navbera hilbijêran de cudakarî kirine. 

 

‘CUDAKARIYA HILBIJÊRAN A EWLE Û NE EWLE KIRINE'

 

Komîsyona HDP'ê di raporê de destnişan kir ku bi vê guhertin û veguhestina sindoqan di navbera hilbijêran de cudakariya "Ewle" û "Ne ewle" ava kirine û wiha cih dan raporê. "Êv bûye sedema cudakarya "Hilbijêrên bi ewle" û "Hilbijêrên bê ewle". 

 

Komîsyonê wiha cih da raporê: 

 

* Dewleta ku li bajaran kesên nexweşê doşekê sindoqê dibe ber piyên wan. Lê li gund û gundikên çoltarê sindoqê ji wan dûr dixe. Li navendekê sindoqan dibin ber piyên nexweşên doşekê. Lê li gund û gundikan sindoqên heyî ji hilbijêran dur dixin. Li gorî xwe çend navendan diyar dikin û sindoqan li wê navendê kom dikin. Ev dibe sedem ku li bajar û çoltarê di şertê ne wekhev de hilbijartin  tê kirin.

 

*  YSK'ê di biryara guhestin û komkirina sindoqan a hilbijartina 24 Haziran 2018'an a Serokomarî û Giştî û hilbijartina 31'ê Adara 2019'an a Herêmi de diyar kiribû ku herî zêde divê mesafe 5 kilometre be. Lê xuya dibe ku ev pîvan hatiye îhlalkirin û heta zêdeyî 5 kîlometre jî guhestine. Li gund û bajarokên ku sindoqên wan hatine guhestin hilbijêrên kal, pîr û nexweşên li ber çavan negirtine. 

 

* Biryara YSK'ê ya Kritera Ewlehiyê ne li gorî heqîqete û rast e. Ewlehiya sindoqan li dijî objektifbûnê ye. 

 

LI 14 BAJARAN BI GIŞTÎ SONDOQÊN 96 HEZAR Û 531 HILBIJÊRAN GUHESTIN

 

* YSK’ê bi biryara 6'ê adarê li Agirî, Êlih, Çewlîk, Bedlis, Amed, Colemêrg, Mêrdîn, Mûş, Qers, Dersîm, Şirnex, Sêrt, Riha û Wanê bi giştî cihê 973 sindoqan guhestin. Bi vê yekê cihê sindoqên 96 hezar û 531 hilbijêr hatiye guhestin. 

 

* YSK'ê di hinceta guhertina cihê sindoqan de ji bo 247 sindoqan şertên neyînî yên fîzîkî nîşan daye. Guhertina cihê 691 sindoqan jî hinceta "Ewlehiyê" nîşan daye. Di biryarên ku ewlehî hincet hatiye nîşandan de di 27 sindoqan de qeyda "Li tax û gund pirsgirêka ewlehî û terorê tune ye." nivîsîne. 

 

BÛYERÊN 24 SAL BERÊ KIRIN HINCET 

 

YSK'ê sindoqa Gundê Tellisirt a Agirê ya hêjmar 1289 ku 13 hilbijêrê wê hene veguhest Gundê Ziyaretê. YSK'ê sedema vê yekê jî bi hinceta di sala 1995'an de li Gundê Saritaşê 2 welatiyan propaganda rêxistinê kiriye nîşan da. 

 

YSK'ê li Gundê Çiftlîk a Kanîreşa Çewlikê jî sindoqa hêjmar 1026 a 59 hilbijêrên wê hene veguhest Gundê Mollaşakirê. YSK'ê sedema vê yekê jî hinceta “Şikdarên ku li Gundê Çiftlikê îkamed dikin li nava gund berdane hespan û rageşî derketiye û ji ber vê yekê Onur Çakmak birîndar bûye" sindoq veguhest. 

 

'DIBE KU PIRSGIRÊKA EWLEHIYÊ HEBE' 

 

YSK'ê li Gundê Dîlek ê Navenda Dersimê jî sindoqa hêjmar 1099'an a 38 hilbijêrê wê heye veguhest Gundê Karşilarê. YSK'e sedema vê yekê jî hinceta "Dibe ku PKK çalakiyan pêk bîne û di 13'ê Mijdara 1998'an de welati pê li mayinê kiribû nîşan da. 

 

‘33 SAL BERÊ PANKART VEKIR'

 

YSK'ê li Gundê Taht ê Navenda Dersimê sindoqa hêjmar 1126 an a 12 hilbijêrê wê hene veguhest Malên Kom ên Ali Koç. YSK sedema vê yekê jî hinceta 33 sal berê bûyer pêk hatiye nîşan da. YSK'ê dîsa hincet nîşan da ku di 07'ê Îlona 1986'an de afiş hatiye vekirin.  

 

‘DIBE HILBIJARTIN BI RAGEŞÎ DERBAS BIBE'

 

YSK'ê ji bo navçeya Pirsûsê ya ku di hilbijartina berê de parlamenterê AKP’ê bi çekan êrîşî esnaf kiribûn û bav û 2 kurê wî kuştin jî biryar da ku sindaqa hêjmar 1151'an a Kuçukkopru, veguhezîne Buyukziyaretê. YSK'ê hincet nîşan da ku dibe hilbijartin bi rageşî derba bibe. 

 

EWLEHÎ TUNE

 

YSK'ê ji bo sindoqa hêjmar 1036'an a Gundê Harmantepe jî got: “Bûyerê terorê tune. Lê dibe di çûn û hatinê de çalakî bên lidarxistin. 

 

BIRYARÊN GUHESTIN Û KOMKIRINA SINDOQAN A YSK'Ê LI DIJÎ ZAGON AN E

 

*  YSK'e sedem wekî şerê navbera malbatan ku ne şênber e û şahî û panel wekî bûyerên rêxistinê nîşan dane. Dîsa afîş û panratên hatine vekirin wekî bûyerên rêxistinî nîşan dane. 

 

* YSK'ê di biryarên guhertina hin sindoqan de bûyerên di dîrokên cuda de pêk hatine nîşan didin. Tu hincetek ku bê qebûlkirin a zagonî û hiqûqî ya YSK'ê tune ye. 

 

Di mînakên jorîn de jî hatiye dîtin ku YSK’ê di biryara guhestina sindoqan de bi hincetê ku ji rastiyê dûr nîşan dane. Tu sedemek ewlehiyê tune û li dijî demokrasiyê ye. Bi vê yekê di nava hilbijêran de cudakariya "Hilbijêrên Ewle" û "Hilbijêrên ne ewle" ava kiriye. Di demokrasiyên modern de tiştekî wisa tune. Divê pîvanên wekhevî û serbestiyê esas bê girtin. Partiya me HDP ji bo çanda demokratîk pêş bikeve têkoşîna xwe berdewam dike. 

 

 MA / Diren Yurtsever