Di roja 10'an a êrîşên Tirkiyeyên yên li ser Rêvberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê de, di navbera DYA û Tirkiyeyê de mutabaqateke 10 xalî hat çêkirin û li gor vê mutabaqatê ji bo 120 saetan agirbestek hat ragihandin. Paşê di 22'yê Cotmehê de Serokê Giştî yê AKP'ê Tayyîp Erdogan û Serokê Rûsyayê Vladîmîr Pûtîn li Soçiyê li hev kom bûn û mutabaqateke 10 xalî çê kirin. Cîgirê Hevserokatiya Giştî ya HDP'ê Azad Bariş, mutabaqata di navbera Erdogan û Pûtîn de nirxand. 

 

‘SÛCÊ ŞERÎ' 

 

Bariş, diyar kir ku heyeta DYA'yê hatiye Enqereyê û ji bo 120 saetan agirbestek hatiye ragihandin û got: "Tirkiye û partiyên siyasî yên pişta Tirkiyeyê digirtin hemûyan ji bo êrîşên li ser yekpareyiya axa Rpjavayê digotin operasyon. Lê gava heyeta Amerîkayê hat, cîhan hemû dît ku ev şer e." Bariş, destnîşan kir ku NY jî di nav de gelek saziyên navnetewî xwestine şer bê rawestandin û got: "Di hevdîtina bi DYA'yê re derket holê ku Tirkiye li gorî hiqûqa navdewletî sûcê şerî kiriye û gef li yekpareyya axa welatekî xwariye." A rast em ê çend sal şûnde bibînin bê ka ev sûcî şerî dibe sedema çi." 

 

Bariş, xala ewil a mutabaqata di navbera Tirkiye û Rûsyayê de hat çêkirin nirxand û got: "Bi vê xalê Rûsya ji Erdogan re dibêje 'ji cihê tu lê yî nikarî gavekê zêdetir biavêjî. Gava em destûrê bidin tu yê karibî biçî wir." Bariş, bilêv kir ku xalên din jî dişibin vê xalê û got: "Kurdên Sûriyeyê welatyên esil ên Sûriyeyê ne. Di 8 salên vî şerî de hem gelên Sûriyeyê hem jî rejîmê dît ku bê çawa axa xwe parastine. Yanî Sûriyeyê hêz û hebûna kurdan a li wir dît û loma ji Tirkiyeyê re got, 'divêt u li cihê xwe bî, tu nikarî ji vê pêvtir biçî.'" 

 

OPERASYONA ÎDLIBÊ LI BER DERÎ YE 

 

Bariş, bal kişand ser xala duyemîn a mutabaqatê û got, li ber çavê Rûsyayê kurd ne "terorîst" in. Bariş, got: "Yanî kî terorîst be wê ew bêna stengkirin. Li vira tişta tê qesdkirin ne kurd in. A rast Rûsya bi gotina 'divê tu li cihê xwe yê heyî bimînin û gavekê bi pêş ve navêjî' dibêje 'ez ê te ji Îdlibê jî derxînim.' Li Sûriyeyê, li du sê herêman terorîst hene. Ev herêm jî di bin kontrola Tirkiyeyê de ne. Yanî li gor qenaeta min operasyona Îdlibê jî li ber derî ye." 

 

Bariş, destnîşan kir ku cihên ku Tirkiye tê de ye serobino bûne û got: "Pêşî divê ev agir bê tefandin. Piştî tefandinê wê organîzasyonek çawa çê bibe? Wê aştiyeke çawa çê bibe? Ji bo welatiyên li wir vegerin cihên xwe wê gelek hêzên navdewletî daxilî vî tiştî bibin. Wê ev tenê bi Tirkiye û Sûriyeyê re neyê sînordarkirin. Çimkî, êdî rastiyeke ku ji ber vî şerî derketiye holê heye. Ev rastî îşaret bi şerekî neheq û koçberkirina welatiyan dike. Dîroka cîhanê pir bûye şahidên van tiştan, loma wê êdî destûrê nede. Gelê herêmê xwe diparêze. Ji bo ji axa xwe koçber nebe têkoşîneke muazam heye. Ji ber agirbestê wê bi awayekî demkî li wir bimîne. Ne Rûsya, ne Amerîka ne jî kurd wê eniyên li wir qebûl nekin. Çimkî ên li wir berê an serekê rêxistineke terorî bûn an jî endamên wan bûn. Ketine ber qetla gelan." 

 

‘ERDOGAN DESTVALA VEGERIYA' 

 

Bariş, bal kişand ser Peymana Edeneyê jî çarçoveya peymanê pir zelal e û ev peyman li dijî kurda ye. Bariş, destnîşan kir ku Tirkiyeyê xwestiye peyameke bi vî rengî bide tevahiya cîhanê: "Li sînorê min ê başûr dewleteke terorî tê avakirin." Bariş, got: "Lê tu welateke cîhanê jî ehq nadê. Pakîstanî Qatar, macarîstan jî heq nadinê. Her kes dizane ev ne terorîst in. Tirkiye nikare kesî qaneh bike û li hundir jî nikare kesî qaneh bike. Erdogan û dewleta wî bi hêzeke leşkerî dixwaze efsaneya tirkî ya hezar salan pêk bîne û ji bo kurd nebin xwedî maf û statu ji destê wî çi tê dike. Lê ne mimkun e ku Rûsya ya bûye hamiyê Sûroyeyê destûrê bide. Helbet ev bi berxwedan kurdan jî girêdayîye. Wê hêza dîplomasiya ku bi esad re çê kirine hem li hundir hem jî lid erve pir diyarker be. Lê wê bi hevdîtina bi Esad re diyar bibe ku wê pozîsyona kurdan çawa be. Yanî Mutabaqata Edeneyê, xaleke demorî ye û ji bo Tirkiye paş ve vekişe hatiye çêkirin. Yanî mirov dikare bibêje ku Erdogan destvala vegeriyaye." 

 

‘PIR AŞKERE YE KU KÎ TERORÎST E' 

 

Bariş, destnîşan kir ku li tu devera cîhanê ne QSD ne jî YPG wekî "terorîst" nayên dîtin û got: "Li kolaneke qelebalix a Moskowê nûnertiya YPG'ê heye. Yanî Rûsya wekî terorîst li YPG'ê nanêre. Lê pir aşkereye ku kî terorîst e." 

 

‘KURD DI ROJEVA CÎHANÊ DE NE' 

 

Bariş, destnîşan kir ku sed sal in kurd têdikoş in, lê belê cara ewil e ku di rojeva cîhanê de ne. 

 

Her wiha Bariş, bilêv kir ku pergala li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê hatiye avakirin ji bo gelan bûye cihê hêviyê û ji ber wekheviyê pêk tîne bûye hedef. Bariş, destnîşan kir ku Tirkiye ji bo vê pergalê bifetisîne ji destê wê çi tê dike û got, mesele bi temamî Rojava ye. 

 

‘TIRKIYE WINDA KIRIYE' 

 

Bariş, herî dawî got: "Niha kurd, aktorekî navneteweyî ne. Dibe tu deh gavan pêş de, geh davan paş de biçî û bêyî, lê ne muhîm e. A muhîm, pêşîgirtina li ber komkujiyan e. A girîng, dijderketina li paqijkirineke etnîk e. Loma ji her wextî bêtir pêdiviya kurdan bi yekîtiyê heye. Eger kurd bibin yek û li cîhanê bibin yekdeng wê destkeftiyên mezin bi dest bixin. Li vira Tirkiye tiştek jî bi dest nexistiye. Tenê ji bo berbelav nebe li hundir wekî malzemeyeke siyasî bi kar tîne. Lê mixabin kesên ji xwe re dibêjin em demokratên sosyal in jî bûn dengê Erdogan. Lê belê cîhanê hemû jî dît ku ev êrîş li ser nirxên bingehîn tên kirin. Ev tenê jî delîl e ku Tirkiye di vî şerî de bi bin ketiye." 

 

MA / Sadiye Eser