Serokê Baroya Amedê Tahîr Elçî bi boneya balê bikişînin ser Minareya Çar Ling a di dema xedexeyên li Sûrê de hatibû rûxandin bi komek parêzer û nûnerên saziyên civaka sivîl re di 28’ê mijdara 2015’an de daxuyaniya çapemeniyê li dar xistin. Piştî daxuyaniyê Elçî li ber Minareyê hat kuştin û 2 sal bi ser kuştina wî re derbas bû. Elçî li gel ku li ber kamerayan hat qetilkirin û hemû tîr polîsan ji kuştinê berpirsyar digire jî ev du sal e îfadeyê tu gumanbarî nehat girtin. 13 saniyeyê krîtîk ên kameraya polîsan hat “tunekirin.” Di dema bûyerê de li gel 3 kamerayên Mardîn Kebapevî herêma bûyerê dikişand jî lê kamera ku baş bûyerê qeyd kiriye hat angaştkirin ku “xerabe ye.” û dîmenên wê jî ji holê hat windakirin. Navçeya Sûrê ji roja ku Elçî yê ku xwe ji bo Minareya Çar Ling kir sîper û şûn ve nehat ser hişê xwe û Minare û Sûr ji wê rojê ve di nav şînê de ye. 

 

DÎROK HATIYE HEVSKIRIN 

 

Welatiyên li derdora Minareyê mezin bûne li hember qedexekirin û dorpêçkirinê bi bertek in. Hemû derdorên mînareyê bi betonên bariyer hatine dorpêçkirin û di bin çavdêriya polîsan de ye û ev derdor dişibe girtîgeh servekirî. Seranserî pevçûn û qedexeyên li Sûrê her car minare bû hedefa guleyan û rûxandina wê nehat dermankirin. 

 

500 SAL DÎROKA MINAREYÊ HEYE 

 

Minareya xwedî dîroka 500 salan ev 2 sal e ji serdanvanan re girtiye. Tê gotin ku minare di sala 1500’an de ji aliyê Sultanê Akkoyunlu Kasim Bey ve hatiye înşakirin. Li tu devera cîhanê mînaka Minareyê nîne. 

 

‘HER SERDEM PÎROZ BÛYE’ 

 

Abdulkadîr Avşar ê ku bi salan e li ber Minareyê esnafiyê dike diyar kir ku 45 sal e li Sûrê esanafiyê dike û navçeya dîrokî ji gelek tiştan re şahidiyê kiriye. Avşar da zanîn ku ew ji Xançepekê ye û got: “Dema em biçûk bûn her tim dihatin ber minareyê dilîstin. Qada lîstika me bû. Ji bo mezinan jî cihek pîroz bû. Der barê minareyê de efsaneyên cuda hene. Dibêjin ku yên 7 caran di bin lingê minareyê de derbas bibe daxwaziya wan bicih tê. Her dem ev der wek cihek pîroz tê zanîn. Dorpêçkirina minareyê xemgîniyê dide me.” Avşar di berdewamiya axaftina xwe de bal kişand ser dîroka Minareyê. 

 

‘DIVÊ XWEDÎ LI QASIDÊ AŞTIYÊ DERBIKEVIN’ 

 

Avşar bi bîr xist ku Tahîr Elçî ji bo xwedî li Minareyê derbikeve 2 sal berê hat daxuyanî da û wiha dewam kir: “Kek Tahir li ber çavê min hat qetilkirin. Em pir xemgîn bûn. Tahîr Elçî aştîxwazek ji dil bû. Dixwest ji bo Amedê gelek tiştan bike. Lê nehiştin tiştek bike. Yek ji bo welatê xwe ewqas bixebite divê ev yek nehata serê wî. Divê mirov xwedî li doza wî derbikevin. Divê hemû daxwaziyên wî bi cih bînin. Piştî gotina Elçî ya ‘Guleya berê dîrokê didin berê mirovahiya me didin’ anî ziman û hat qetilkirin, cihê ku lê mirovahî xelas bûye. Lê wî qet vê yekê heq nekiribû.” 

 

‘EV DER Û ELÇÎ JI BO ME BÛN SÎMGEYA AŞTIYÊ’ 

 

Cîgerfiroş Murat Sîn jî anî ziman Minareya Çar Ling ji bo gelê Amedê xwedî girîngeyek xwe dîrokî heye û wiha axivî: “Ev 30 sal e li vir esnafiyê dikim. Beriya du salan jî gelek ziyaretvan dihatin Minayerêyê. Lê piştî qedexeyan bêxwedî hat hiştin. Min jî şahidiya kuştina Tahîr Elçî kir. Ev Minare ji bo her ferdekê xwedî girîngiyek xwe heye. Piştî kuştina Elçî ev der û Birêz Elçî ji bo me bûn remzeya aştî û yekîtiyê. Lê mixabin vê derê ji gel re girtine. Niha mêzekirina Minareyê jî qedexe ye. Ev xemgîniyek mezin e. Em wek esnafan daxwaz dikin ku qedexeya derdora Minareyê demildest bê rakirin.” 

 

MA / Esra Solîn Dal