Klute: Tirkiye ji şerê Ûkraynayê sûd digire û sûcên şer dike

  • rojane
  • 10:02 30 Cotmeh 2022
  • |
img

ENQERE - Endamê PE’yê yê berê Jurgen Klute diyar kir ku dewleta tirk ji şerê Ûkraynayê sûd digire û li herêmê gelek sûcên şer dike û wiha got: “Dewletên ewropî jî ji ber berjewendiyên xwe dengê xwe ji van sûcan re nakin.” 

 
Dewleta tirk di 17’ê nîsanê de bi hevkariya Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) li dijî herêmên Zap, Metîna û Avaşîn ên Herêma Federal a Kurdistanê êrişeke berfireh dabû destpêkirin û ev êriş hêjta berdewam in. Di encama êrişên bi çekên kîmyewî yên dewleta tirk de 17 gerîlayên HPG û YJA Starê jiyana xwe ji dest dabûn. Herî dawî jî dîmenên du gerîlayên HPG’ê yên ku ji çekên kîmyewî bibandor bûyîn û jiyana xwe ji dest dayîn bi raya giştî re hatibûn parvekirin. Hevberdevkê Koma Dostaniya bi Kurdan re ku di çarçoveya Parlamentoya Ewropayê (PE) de hatibû avakirin, endamê Koma Çep a PE’yê û endamê PE’yê yê berê Jurgen Klute têkildarî bikaranîna çekên kîmyewî ji hêla dewleta tirk ve û bêdengiya welatên ewropî bi ajansa me re axivî. 
 
ROJEVA EWROPAYÊ ÛKRAYNA YE 
 
Klute, da zanîn ku Koma Dostaniya bi Kurdan re di sala 2009’an de bi mebesta piştevaniya bi pêvajoya çareseriyê re hatiye avakirin û wiha got: “Di navbera Tirkiye û kurdan de hevdîtin dihatin kirin û me jî got avakirina komeke wiha dibe ku ji bo pêvajoyê bibe alîkar. Me nîqaşên li PE’yê û geşedanên li Tirkiye û herêmê dişopandin. Me siyasetmedarên kurd vexwendin hinek konferansan û bi vê rêyê deriyên PE’yê ji kurdan re vekirin. Komek hêjta li wir heye û amadekariya Konferansa Kurdan dikin. Lê belê niha rojeva PE’yê şerê li Ûkraynayê ye.”
 
SÛCÊN ŞER ÊN TIRKIYEYÊ
 
Bi domdarî Klute anî ziman ku Tirkiye ne cara ewil e ku ji ber bikaranîna çekên kîmyewî dibe rojev û ev tişt anî ziman: “Dema van çekan bi kar tîne, baş dizane ku di peymanên navneteweyî de hatine qedexekirin. Lê dema em li raporên dema dawî dinihêrin, dibînin ku bikaranîna çekên kîmyewî zêde kiriye. Tirkiye, ji şerê Ûkraynayê sûd digire û wisa bi rehetî bi kar tîne. Şerê Ûkraynayê li Ewropayê rê li ber krîzeke mezin vekir. Welatên ewropî, êrişên li dijî kurdan jinedîtî ve tên. Ev yek şermekî mezin e. Çapemenî di xistina rojevê de roleke sereke dilîze lê pir kêm qala êrişên li dijî Kurdistanê dikin. Her wiha Tirkiye endama NATO’yê ye û ev jî rê li ber digire. Di mijara endamtiya Fînlandiya û Swêdê ya NATO’yê de jî Tirkiyeyê şantaj kir. Lê welatên rojavayî ne ev şantaj vala derxistin, ne ji ber êrişên li dijî kurdan zextek li Tirkiyeyê kirin û ne jî têkildarî bikaranîna çekên kîmyewî dengê xwe nekirin. Ji ber sedemên min gotin, em pir zehmetiyê dikişînin ku balê bikişînin ser binpêkirina Tirkiye û artêşa wê.” 
 
HELWESTA OPCW’Ê 
 
Di berdewamê de Klute got ku girîngtirîn sedema ku welatên endam ji bo bikaranîna çekên kîmyewî daxwaza lêkolînê ji OPCW’ê nekin, şerê Ûkraynayê ye û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Ev dewlet naxwazin di pêvajoyeke wiha de Tirkiyeyê bikin dijberê xwe. Dema şerê li Ûkraynayê didome jî welatên rojavayî naxwazin têkiliyên xwe yên bi Tirkiyeyê re xera bikin. Li gorî me, çareseriya herî baş ew e ku mirov rêxistinên civaka sivîl, parastvanên aştî û mafên mirovan, sendîka û rêxistinên kedê têxe nava liv û tevgerê ku zextê li dewletan bikin da ku gav biavêjin. Rûsya jî li Ûkraynayê gelek sûcên şer dike. Heke Tirkiye bixwaze van êrişan şermezar bike, divê ji ewil destên wê paqij bin. Her wiha welatên rojavayî jî heke bixwazin şermezar bikin, divê sûcên şer ên Tirkiyeyê jî jinedîtî ve neyên. Divê ev yek jî ji raya giştî re vekirî bê kirin.” 
 
BÊDENGIYA ÇAPEMENIYA ROJAVA 
 
Klut, bal kişand ser bêdengiya çapemeniya welatên rojavayî û ev tişt anî ziman: “Bala wan li ser şerê Ûkraynayê ye û ya ku dikin durûtî ye. Çapemenî, hêza çaremîn e. Bi tevgereke gel dikare pêşî li êrişên ser kurdan bên girtin. Lê haya gelên ewropî ji êrişên ser kurdan nîne. Ji ber ku çapemeniya Ewropayê tu tiştekî nanivîsîne. Weke mînak, di çapemeniya Almanyayê de dev ji bikaranîna çekên kîmyewî berde, têkildarî şerê li Kurdistana Iraqê de yek gotin tune ye. Niha şerê Ûkraynayê, krîza enerjiyê û krîza avhewayê sê rojevên wan ên sereke ne. Heke bi rastî jî bixwazin ku pêbawer bin, divê çawa ku li dijî sûcên şer ên Rûsyayê dengê xwe derdixînin, bi heman awayî li dijî sûcên şer ên Tirkiyeyê jî dengê xwe bikin.” 
 
KONFERANSA KURDAN A NAVNETEWEYΠ
 
Di berdewamê de Klut diyar kir ku tevî her neyiniyan jî, ji bo pêşîlêgirtina neheqiyên dewleta tirk û sûcên wê yên şer di nava hewldanan de ne û axaftina xwe wiha qedand: “Çendek meh berê me bi tevlibûna siyasetmedar, aktîvîst, hiqûqnas û gelek mirovên ji qadên cuda Kolektîfa Piştevaniya bi Kurdan re ya Navneteweyî ava kir. Em hewl didin hîn bêhtir mirovan tev li bikin. Di vê çarçoveyê de bi sendîka, partiyên çep û parastvanên aştî û mafên mirovan ên welatên cuda re hevdîtinan dikin. Di encama xebatan de me karî bala hinek endamên PE’yê bikişînin ser mijarê. Ji bo vê kolektîfê hewcehî bi hêza çapemeniyê heye. Pir girîng e ku em raya giştî ji van sûcan haydar bikin.”
 
MA / Gozde Çagri Ozkose
 

Sernavên din

02/11/2022
11:20 Karayilan ji bo çekên kîmyewî bang kir
10:43 Dadgehê bi hinceta ‘girtîgeh tije ne’ daxwaza sewqkirinê ya Ancar red kir
10:36 Parvekirina muzîka kurdî bi 3 salan hate cezakirin
10:12 Ji bo meşa Silopiya bang kirin: Em bikaranîna çekên kîmyewî bidin sekinandin
09:36 Şanoger Sadeghî: Tevî hemû pirsgirêk û zextan jî pêwîst e em dest ji armanca xwe bernedin
09:02 Ji ber 'poşmantî' qebûl nekiriye berdana Deyîş 6 mehan hatiye taloqkirin
09:02 'Çekên kîmyewî ne tenê mirov, bandorê li xwezayê jî dikin'
09:02 Kurdêya dêya xwe, Zinarîna têkoşînê
09:01 Olûç: Madem tu dibêjî min çekên kîmyewî bi kar neaniye, nexwe destûra vekolandinê bide
09:01 Rojnamevan Alagaş: Em ê hêzê ji têkoşîna Nagîhanê bigirin û rêya xwe bidomînin
09:00 ROJEVA 2'YÊ MIJDARA 2022'YAN
01/11/2022
22:39 Mafparêzên li Îzmîrê: Demildest Fîncanciyê berdin!
21:21 Tirkiyeyê bi SÎHA'yê navenda Şengalê bombebaran kir
20:20 Roja Kobanê ya Cîhanê: Hêmana demokratîk a sedsala nû li Rojhilata Navîn bû model
19:54 Ji bo Zinarîn Cûdî ya bi çekên kîmyewî hat qetilkirin mewlûd hat dayîn
19:10 Li Amedê Meşa Kobanê: Em ê li her derî têkoşîna felsefeya Kobanê bimeşînin
17:04 Di Nobeta Edaletê de bal kişandin ser êrişên çekên kîmyewî
17:04 Civîna komîsyona ji bo Guzel a HDP’î hatibû avakirin hat taloqkirin
16:46 ‘Kobanê neket û dê nekeve’
16:41 Di merasîma 40 rojiya mirina Jîna Emîniyê de 17 kurd hatin kuştin
16:41 Dozgerê derbarê rojnamevanan de lêpirsîn da destpêkirin ji HSK’ê hat pirsîn
16:18 ‘Bi girtinan armanc dikin ku civakê û rojnamevanan bêdeng bikin’
15:50 Keştiya penaberan li Behra Egeyê binav bû
15:26 Buldan: Rojnamegerên hatine girtin rûmeta demokrasiyê ne
15:19 Di nava 5 mehan de 26 rojnamevan hatin girtin
14:46 Înîsiyatîfa Maf serdana Malbata Şenyaşar kir
14:34 Girtina rojnamevanan dê li Amedê were şermezarkirin
14:27 Doza Kobanê: HDP’ê banga tundiyê nekiriye
14:18 Hêzên rejîma Îranê, Komarê 16 salî qetil kirin
13:57 Cenazeyên gelek leşkeran anîn Nexweşxaneya Dewletê ya Çelê
13:46 Kedkarên perwerdeyê sibe dev ji kar ber didin
13:31 Dîroka bi berxwedanê hatiye nivîsîn: Roja Rojava ya Cîhanê
13:31 Daxwaza betalkirina darizandina parlamenter Kaya hat redkirin
13:04 Derbarê Şaredarê Rezanê yê berê de wê mutalaa bê amadekirin
12:42 Ji bo benzînê zemekê nû hat kirin
12:36 Li Mêrsînê kesek hate girtin
12:26 Ivana Hoffman a YPJ’î: Kobanê bû sembola vîna jinan
12:21 Rojnamevanên hatin girtin: Pênûsê heqîqetê nayê çemandin
11:59 'Gelo rewşa girtiyên nexweş di rojeva kîjan partiyên siyasî de heye?'
11:41 20 binçavkiriyên li Îzmîrê hatin berdan
11:36 Koç ê HDP’î: AKP bi bikaranîna çekên kîmyewî li ser sûc hate girtin
11:11 DBP: Xwedî li nirx û destkeftiyên kurd derkevin
10:14 Rojnamevan: Em ê li cem lêgerîna heqîqetê bin
09:48 Pêveka Jinê ya Yenî Yaşamê ya 2 salî, bi navê “Şoreşa Jinê” derket!
09:37 Pîlotê teqawidbûyî Altan: Divê li dijî şer daxwaza aştiya civakî bê bilindkirin
09:03 Ji bo 'Meşa mirovahiyê' bang kir: Divê rê li ber lêkolînê bê vekirin
09:00 ROJEVA 1'Ê MIJDARA 2022'YAN
31/10/2022
19:50 Mahîr Unalê AKP'î ji peywira xwe istifa kir
19:10 Rojekê av nedane rojnamevanên girtî
17:40 Li Sêrtê Botan-DER hat vekirin
16:25 Zilma Girtîgeha Şakranê: Biryara şewitandina înfazê roja ku dê Taş bihata berdan jê re hat gotin
16:17 Li Wan û Stenbolê ji bo piştevaniyê serdana MA û JINNEWS’ê kirin
15:54 TMMOB a Amedê: Ev bajar bêxwedî nîne
15:49 Fîşeka ku avêtin parlamenterê HDP’ê hate gilîkirin
15:30 Xwendekarên hiqûqê yên DU’yê guherandina cihê fakûlteyê protesto kirin
15:24 Cenazeyê Ehettîn Kaynar hate veşartin
15:18 Bang li medyaya muxalîf hate kirin: Dest ji berdevkiya desthilatê berdin
15:14 Doza Kobanê: Desthilatdarî dixwaze sûcên xwe veşêre
14:45 Dorpêça li ser gundên Geverê didome: Şivan ji zozanan hatin derxistin
14:08 OHD: Rojnamevan bila bên berdan
14:04 Zanîngehên Îranê bûn navendên berxwedanê
13:57 YE plan dike ku IRGC’ê bixe ‘lîsteya terorê’
13:33 Rojnamevanên jin ên hatin girtin: Em peyrewê Gurbetelliyan e, em ê bêdeng nebin
13:17 Malbata Şenyaşar dê biçe pêşiya AKP, Meclis û Wezareta Dadê
13:08 11 roj cezayê hucreyê li nameya kurdî hat birîn
13:04 Ev bû 5 meh ku ATK’ê rapora ‘qisûrê’ ya polîsê faîl amade nekiriye
13:00 Nivîskar Hogir Berbir hat binçavkirin
12:44 Li Wanê ji bo ‘Meşa Mirovahiyê’ bang kirin: Em nabin şirîkê vî sûcî
12:05 Bîrdal ê HDP’yî li Girtîgeha Makûyê dest bi rojiya mirinê kir
11:16 Ji Fîncanci peyam: Em ê têkoşîna xwe bidomînin
11:15 Parêzera rojnamevanan: Xebatên rojnamevaniyê kirin hedef
11:06 Noam Chomsky: Divê Abdullah Ocalan were berdan
10:20 Girtiyê nexweş ê beriya du mehan hatibû berdan jiyana xwe ji dest da
10:14 Rojnameger Aggoz: Bi rastiya ku me derxistî holê hatin sûcdarkirin
10:13 Ayşe Efendî: Em bi berxwedana xwe û gelê xwe bawer in
09:14 Hevpîşeyên Fîncanci: Em ê wezîfeya wê bidomînin
09:01 Îdareya Girtîgeha Bolûyê binpêkirinan wek ‘mevzûatê’ dibîne!
09:01 Di Roja Cîhanê ya Kobanê de gel wê li qadan bin
09:01 Saziyên navnetewî di mijara tecrîd û kîmyasalê de xwedî heman bêdengiyê ne!
09:00 ‘Îktidar beriya hilbijartinê dixwaze serê rojnamevanan bitewîne’
09:00 ROJEVA 31'Ê COTMEHA 2022'YAN
30/10/2022
23:55 8'emîn Mihrîcana Şanoyê ya Amedê bi dawî bû: Em li dijî tecrîdê û zilmê li ser dikê bûn
23:50 Bi sedan wesayît girseyê anîn ‘festîvala’ qeyûm!
23:25 Li Wanê li dijî êrişên kîmyewî çalakî
23:15 Rojnamevanên kurd ên hatin girtin li hucreyên yek kesî tên ragirtin
21:23 4’emîn Rojên Wêjeya Berawirdî bi axaftina mêvanê rûmetê bi dawî bû
20:55 Ciwanên Cizîrê bertek nîşanî 'festîvala' qeyûm dan
18:24 ‘Pirsgirêka astengdaran pirsgirêka mafê mirovan e’
17:04 Arjen Arî li ser gora xwe hat bibîranîn
16:51 Amedsporê tîma Esenler Eroksporê têk bir û di lîgê de derket rêza yekemîn
16:37 Rojnameyên Îranê bertek nîşanî rejîmê dan: Rojnamegeriyê derqanûnî ragihînin!
16:20 Ji ber organîzasyona qeyûm Cizîr hatiye dorpêçkirin!
16:05 Nivîskar Rojbîn Perîşan piştî 30 salan hat berdan
15:55 Rejîm nahêle girtiyên birîndar ên li Girtîgeha Evînê bên dermankirin
15:09 Ji bo Hatîce Ay mewlûd hat dayîn
15:08 2 DAIŞ’î li Dêrazorê hatin kuştin
14:33 Ji Meclisa Jinan a HDP’ê komxebata bûdçeyê: Divê di mijara firsendê de wekheviya jin û mêr hebe
14:13 Êrişên bi çekên kîmyewî yên Tirkiyeyê didomin
14:12 Zilamê ku Nûrhan Îlhan qetil kirî hate girtin
13:38 Girtina rojnamegeran sibe dê li Şîşhaneyê bê protestokirin