Bi wêneyên peykê qirkirina daran a li Şirnexê hatiye kirin

NAVENDA NÛÇEYAN - Di wêneyên peykê yên herêma Bestayê de xuya dibe ku qada daristanê hatiye tunekirin û bi hezaran dar hatine birîn. Xwediyên erd, derheqê birîna daran de doz vekir û gotin: “Bi qanûnên xwe nakin. Hiqûqa li vir cuda ye. Dixwazin herêmê ji mirovan xalî bikin.”

 
Qirkirina daran ku di sala 2019’an de li Şirnexê bi hinceta çêkirina rêyên ber bi kalekol û baregehên leşkerî ve dihate kirin, hêj bênavber didome. Piştî Çiyayê Cûdî, cerdevanan li Herêma Bestayê jî bi hinceta “ewlehiyê” bi dehhezaran dar birîn. Bi hinceta “Herêma ewlekariyê ya taybet” qedexeye ku welatî bikevin gundên Cinîwer, Xerbigê Bestin, Navyan, Bêlûzer, Şerevan û Rîsorê û qadên Kaniyamîr, Birateto, Birapeşo, Deyndarok, Serêrû, Tîkera, Qûrteka Pêşya û Girê Derîncê lê belê qirkirina daran a li van herêman bênavber didome. 
 
 
WENEYÊN QIRKIRINÊ 
 
Rojane di navbera 1000 û hezar û 200 tonên daran li van herêmên navborî tên birîn û piştre jî bi traktoran vediguhêzin navenda bajêr. Darên ku li kamyon û TIR’an tên barkirin, ji bo firotinê ber bi bajarên din ve tên şandin. Heke hemû lêçûn aydê cerdevanan bin, wê demê tona daran bi hezar û 750 TL’an difiroşin. Ji bo pêşîlêgirtina vê qirkirinê gelek hewldanên hiqûqî çêbûn lê belê heta niha jî tu encamek jê derneketiye. Bi wêneyên peykê yên Google Earth'ê re jî careke din aşkera bû bê ka li Şirnexê qirkirineke daran a çawa hatiye kirin. Wêneyên hinek herêman di sala 2020’an de û hinek jî di sala 2021’an de hatine kişandin. Di wêneyan de xuya dibe ku bi hezaran dar hatine birîn. Wisa tê texmînkirin ku gelemperiya qadên din ên daristanan ku di wêneyên peykê yên sala 2021’an de xuya dikin, di sala 2022’yan de hatine tunekirin.
 
Di du wêneyên ku 8’ê cotmeha 2020’an û 17’ê cotmeha 2021’an de li herêmeke li bakurê rojhilatê Girtîgeha Şirnexê hatine kişandin de xuya dibe ku qadeke berfireh a daristanê bi tevahî hatiye tunekirin. 
 
 
Di du wêneyên 18’ê hezîrana 2020’an û 17’ê cotmeha 2021’an de li qadeke cuda ya heman herêmê hatine kişandin de jî heman rewş xuya dike. Qada ku berê di wêneyan de bi tevahî kesk xuya dikir, di nava salekê de êdî reng guherandiye. 
 
 
Di wêneyên herêmên Besta yên cuda de jî qirkirina hatiye kirin bi aşkerayî derdikeve holê. Birîna bi sedan daran, di wêneyên 21’ê tebaxa 2019’an û 17’ê cotmeha 2021’an de xuya dikin.
 
 
TEKLÎF RED KIR
 
Xelkê herêmê yên erdê wan li qadên navborî heye û li dijî birîna daran derdikevin, têkildarî pêvajoya destpêkirina qirkirina daran û ya piştre ji ajansa me re axivîn. Ji welatiyên herêma Bestayê Zekî Îrmez da zanîn ku çendek sal berê ji bo birîna daran teklîf li wan hatibû kirin lê belê wan ev teklîf red kiriye. Bi domdarî Îrmez wiha qala wê pêvajoyê kir. “Me jê re got ku dê darên xwe nebirin. Jixwe her sal dişewitandin. Ev 2-3 sal bûn hinek sekinî bûn. Di sala 2018’an de li Cûdî dest bi birîna daran kiribûn. Ev 2 sal in jî berê xwe dane Herêma Bestayê. Ji 2020-2021’an heta niha jî li deverên Baçuk, Xaykano, Çemê Mezin û Zirviyê daran dibirin. Niha jî berê xwe dan hêla Şax û Cinîwerê.” 
 
 
'QIRKIRINEKE MEZIN TÊ KIRIN’
 
Bi domdarî Îrmez diyar kir ku wan ji bo pêşîlêgirtina birîna daran daxwazname dane û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Li ser vê yekê jî berê me dan Rihayê. Em çûn Rihayê û me daxwaznameyên xwe dan. Em dîsa şandin Şirnexê. Me bi Midûrê Bajar re hevdîtin kir. Ji me re got; ‘Ev rewş ne bi destê me ye. Vê yekê bi sedema ewlekariyê dikin.’ Îhaleyên wan formalîte ne. Tevekan jî cerdevan dibirin. Me nexwest destûrê bidin. Lê ji me re gotin; ‘hûn destûrê bidin jî nedin jî em ê bibirin.’ Ne bi qanûnên xwe dikin û ne jî li gorî şertên di îhaleyê de tevdigerin. Li gorî îhaleyê tê gotin ku dê 10 ton dar bên birîn lê ev talan dikin. Qirkirineke mezin dikin. Bi hinceta ‘ewlehiyê’ dibirin lê ranteke mezin tê de heye.” 
 
'ELEQEYA XWE BI PIRSGIRÊKA KURD HEYE’
 
Di berdewamê de Îrmez bi lêv kir ku wan pereyê ji wan re hatiye teklîfkirin qebûl nekirine û ev tişt anî ziman: “Dar birîbûn. Me pereyê wê nexwestibû lê dîsa jî ji hesabên me re hatine şandin. Em wî pereyî nakişînin. Rewşa li Herêma Federal a Kurdistanê jî mîna ya herêma me ye. Vê mijarê eleqeya xwe pirsgirêka kurd re heye. Dema dibêjin ‘em ji ber ewlehiyê dikin’, hemû rêxistinên civaka sivîl û saziyên fermî xwe bêdeng dikin. Kesek dengê xwe nake. Tu eleqeya kiryarên wan bi qanûnan re nîne. Di demên berê de jî bi hinceta ‘ewlehiyê’ gund valakirin û gelek mirov qetilkirin... Tu dixwazî ji hêla qanûnê ve destwerdanê bikî lê dadgeh jî bi hinceta ‘ewlehiyê’ xwe têkil nake. Qanûn, nakevin meriyetê.”
 
'HIQÛQA LI ŞIRNEXÊ CUDA YE’
 
Îrmez, birîna daran weke ‘komkujî’ pênase kir û wiha bertek nîşan da: “Hebûna hemû zindiyan gelek girîng e. Çawa ku dema li Mugla, Aydin an jî li daristanên Îzmîrê şewat derdikeve dewlet hemû derfetên xwe seferber dike, divê li vê derê jî xwedî heman hewldanan be. Lê belê dewlet bi hinceta ‘ewlehiyê’ bi destê xwe vî karî dike. Ev jî nîşan dide ku hiqûqa li vê derê cuda ye. Lê hewceye hiqûq li hemû cihan heman hiqûq be. Divê dawiyê li birîna daran bînin. Derfeta me ya pêşîlêgirtinê heye. Bila gelê me jî serî li rêyên qanûnî bide. Hewceye çalakiyên demokratîk bên kirin. 5 sal berê li dijî çêkirina santrala termîkê çalakiyên girîng hatin kirin. Divê heman çalakî bên lidarxistin. Ji ber ku dar bo her kesî ne. Pêşeroja zarokên me ne. Di dema xwe de bi hezaran sewal li vir hatin xwedîkirin. Heke dar bên birîn êdî kesek nema dikare sewalkariyê bike. Her çend ku ‘ciwankirinê’ weke hincet nîşan bidin jî, darên ciwan jî tên birîn.” 
 
 
QIRKIRIN XIST ROJEVA DARAZÊ
 
Welatiyê bi navê Bahattîn Alkiş jî li ser qirkirina darên wî yên li qada ser sînorê Şirnex û Perwarî ya Sêrtê li dadgehê doz vekir. Alkiş, da zanîn ku gundê wan li herêma Basyanê ye û wiha got: “Nêzî 110 hezar donimên erdê me hene. Gundê me dan valakirin û em jî neçar man ku koç bikin. Niha jî darên me dibirin. Ev nêzî du mehan e dibirin. Dema me ev yek bihîstî, me serî li Midûriyeta Daristanan a Şirnexê, Midûriyata Daristanan a Herêmê ya Rihayê, cendirmeyan, walîtî û Midûriyeta Daristanan a Sêrtê da û îtîraz kir. Me jê re got ku herêma navborî ya me ye û darên li herêmê bêyî agahiya me tên birîn. Me îtîraz kir û jê re got ku dê birîna daran qebûl nekin.” 
 
 
LI SER SERLÊDANÊ QIRKIRIN DAN SEKINANDIN
 
Di berdewamê de Alkiş got ku piştî serlêdana wan birîna daran hatiye sekinandin û wiha derbirî: “Li wê derê 160 tonên daran hatine birîn. Heta niha jî tu bersiv nedane serlêdanên me. Tenê haya me ji wê heye ku piştî serlêdana me birîna daran dane sekinandin. Veguhestina darên hatine birîn jî dane sekinandin. Ji bo ku yên hatine birîn ji wê derê veguhêzin, bi me re hevdîtinan dikin. Lê em qebûl nakin. Bi hinceta ‘ewlehiyê’ dixwazin kalekolan çêbikin. Qala çêkirina rêya Wanê dikin. Dixwazin ji bo qereqolan bibirin. Em teqez naxwazin darên me bên birîn û xwezaya me bê talankirin. Em beşdarî çalakiyên li dijî vê hatine kirin jî bûn.” 
 
 
'DIXWAZIN HERÊMÊ JI MIROVAN XALÎ BIKIN’
 
Alkiş bal kişand ser ‘talan, rant û qirkirina’ bi birîna daran tê kirin û axaftina xwe wiha qedand: “Em dixwazin ev talankirina xwezayê bê sekinandin. Li herêmê operasyon heye lewma nikarin biçin herêmê. Dibêjin qada ewlekariyê, qada şer e. Dadgeh jî nikare biçe. Herêm ji darbiran re vekirî ye lê ji dadgeran re qedexe ye. Ji bo ku herêmê ji mirovan xalî bikin van daran dibirin. Dixwazin bêdar bihêlin.”
 
MA / Azad Altay - Ahmet Kanbal
 

Sernavên din

16:38 Dadgehê tenê 25 sal ceza da kujerê jina êzidî
16:37 TJA’yê serdana Emîne Şenyaşarê kir
16:12 Şandeya Partiya Çepên Kesk serdana gundê Bana kir
16:08 Cenazeyê Denîz Bulbun dê sibê ber bi Geverê ve bê oxirkirin
16:08 Dewletê avêt ser gundê Zorava: Berê sîlehan dan ser gundiyan û wan kirin mertal
15:29 KASED dê salvegera damezrandina xwe bi konserekê pîroz bike
15:22 Akin bang li mexdûrên erdhejê kir: Herkesê vedixwînin têkoşînê
14:10 Bi girseyî serdana şîna Elîçumuş kirin
14:01 ‘Doza Çepikan’ hat taloqkirin
13:22 Akkaya: Di Doza Kobanê de DAIŞ tune ye, ez heme
13:06 Danişîna doza Emîne Şenyaşarê hate taloqkirin
12:41 36 kes dê di heman kêliyê de parastina xwe bikin!
12:40 Doza Demokratîk Modornîteyê hate taloqkirin
12:12 Ji bo Abdullah Ocalan serî li dozgerî û girtîgehê hate dayîn
11:37 Li Antalyayê 22 kes hatin binçavkirin
11:07 Girtiyên jin ên îşkence lê hatibû kirin hatin sirgûnkirin
10:53 TÛAY-DER’ê di 3 mehan de xwe gihand 173 malbatan: Em ê pirsgirêkan bibin Meclisê
10:39 Peyamên polîsên bersûc: Qeyda bavê wî ji terorê heye, wê bêje
10:29 Meteorolojiyê ji bo 14 bajaran hişyariya barana zêde kir
10:06 Meclisa Ciwanan dê li Edeneyê şahiya li dijî asîmilasyon û tecrîdê li dar bixe
10:06 Berdevka Têkiliyên Derve ya KNK’ê Koç: PDK li dijî kurdan sûc dike
10:05 Ji bo gundên xwe jinûve ava bikin berê xwe dan xaka xwe
09:34 18 sal in kujerê Înan nehatiye dîtin
09:11 'Di hucreyê de poşmanîtiyê li bavê min ferz dikin'
09:05 Derket holê ku biryara taloqkirina tehliyeyê beriya civîna lijneyê hatiye dayîn
09:04 ‘Desthilat bîrdoziya xwe ya netewperest empozeyî zarokan dike'
09:04 Li dijî tahsîskirina Mala Dengbêjan bertek: Ev biryar nenaskirina çanda vî gelî ye
09:02 Serokê Baroya Şirnexê Dîlsîz: Ji bo çareseriyê divê dewlet ji ramanên Ocalan sûdê bigire
09:00 ROJEVA 21'Ê ÎLONA 2023'YAN
08:09 Cenazeyên Demîrer û Temel li bajarên wan hatin veşartin
20/09/2023
23:31 Havîn Karakoç bi merasîmeke girseyî hat definkirin
22:02 Li Colemêrgê 11 kesên di binçavan de hatin berdan
21:06 Cîhat Ay li gundê xwe hat definkirin
21:03 Di partiya nêçîrê ya qeymeqamê Bazîdê de kesek birîndar bû
20:15 Komkujiya Pirsûsê 98 meh li dû xwe hiştin: Dê lêgerîna ji bo edaletê bidome
19:48 Cenazeyê 4 HPG'iyan ber bi bajarên wan ve hatin birêkirin
18:16 Apê Mûsa li ser gora xwe hat bibîranîn: Nikaribûn rastiyê bikujin
17:25 Kampanyaya 'bi jin, jiyan, azadiyê ber bi azadiyê ve' dest pê kir
17:06 Li gundê Banayê leşkeran avêt ser malan
16:03 Bayindir: Heke daxwaza we ya çareseriyê hebe wê demê deriyê Îmraliyê vekin
15:49 Doza îşkenceya li zarokî: Polîsên bersûc tev li danişînê nebûn
15:28 ÎHD’ê rapora Girtîgeha Panosê eşkere kir: Îşkence di qeydên kamerayan de veşartî ye
15:17 Uçar li Mereşê ye: Erdheja dewletê didome
14:46 Daxwaza girtinê ya yek jê cerdevan 3 faîlên tecawizê hate redkirin
14:14 Rejîma Îranê di salvegera qetilkirina Jîna Emînî de bi qanûna nû gef li jinan xwar
13:53 Polîsên li Şemzînanê êrişî esnafan kirin gule li derdorê reşandin
13:39 Bi girseyî serdana şîna Temel kirin
12:55 Berdevka Meclisa Jinan a DBP’ê Sarica: Em ê li dijî tecrîdê têkoşîna xwe mezin bikin
12:41 Îbrahîm Ayhan di salvegera 5'an a mirina xwe de hat bibîranîn
12:34 Tehsîskirina Mala Dengbêjan a ji bo MEB’ê li Cizîrê hate protestokirin
12:22 Li gundê Cifanê şewat derket
12:15 Li Geverê operasyona leşkerî hate destpêkirin
12:00 Dadgehê ji bo kamerayên emniyetê yên li odeyên hevdîtinê got derhiqûqî ne
11:59 Doza Kobanê taloqî sibê hate kirin
11:32 Rojnivîska Gurbetellî Ersoz bi fransî hate weşandin
11:29 Li Amedê bikaranîna hişbirê zêde bû: Bazirganiya wê belavî dibistanan bû
11:04 Apê Mûsa hat bibîranîn: Generalên biçûk pênûsa te li erdê nehiştin
10:16 Albûmeke kolektif a li dijî hunera takekesî: Şer
09:56 Li welatiyê ku xwest biçe nav erdê xwe cezayê hepsê hat birîn!
09:23 Girtiyê ji sedî 94 astengdar nayê berdan: Dibêjin bila di girtîgehê de bimire!
09:06 Gava telefona penaberan li mala sercerdevan hat dîtin her tişt serobino bû
09:04 MEBYA-DER: Tiştên li cenaze û goran tên kirin asta dawî ya bêexlaqiyê ye
09:03 'Nikarin pêdiviyên zarokên xwe dabîn bikin'
09:03 Çîftyurek: Divê gel bigihîje fikr û ramanên Ocalan
09:00 ROJEVA 20'Ê ÎLONA 2023'YAN
19/09/2023
22:18 Elîçumuşê di êrişa hewayî de jiyana xwe ji dest da hat definkirin
17:48 Li quntarê Gabar şewat
16:54 PDK’ê sewqiyateke nû bo Sîdekan û Biradostê kir
16:50 ÎTO: Em bi Dayikên Şemiyê re ne
16:40 Danişîna rojnameger Akin û Çelîk hate taloqkirin
16:31 Cenazeyê Ozmen hate oxirkirin
16:28 Danişîna doza Dêrikê hate taloqkirin
16:06 Hevseroka KNK’ê Mûrad: Êriş li dijî hemû Kurdistanê hatiye kirin
15:44 Li Colemêrgê tundiya li dijî bijîşk
15:39 Rapora gundê Çamiliyê: Divê bikaranîna çekan a bêpîvan bê lêkolînkirin
15:16 Doza îşkenceya li zarok hatiye kirin sibe tê lidarxistin
15:02 Hevberdevkên Partiya Çepên Kesk: Divê em li dijî êrişan xwedî helwest bin
14:31 Akin: Li Meletiyê jiyana gel di xetereyê de ye
14:27 Bavê wî anîbûn ber avahiya HDP’ê: Hat îdiakirin ku Elîçumuş ê HPG’î jiyana xwe ji dest da
14:26 Di doza Malbata Dedeogûllari de daxwaza parêzeran hate redkirin
14:18 Doza hevşaredariyê: Dadgehekê biryara beraetê û ya din jî ceza da
14:17 Hat îdiakirin ku di bombebarana li gundê Banayê de kesekî jiyana xwe ji dest da
13:43 Li Rihayê tundiya li dijî tenduristvanan: Kesên tevdîran nagirin berpirsyar in
13:41 Şaredariya Erxeniyê dê li Mala Mamosteyan firaqxaneyê çêbike
13:14 Azerbaycanê li dijî Qerebaxê operasyona leşkerî da destpêkirin
13:07 Akdemîr ê ji girtîhê derket: Em ê ji bo azadiyê bêhtir têbikoşin
12:25 Ji bo hevdîtina bi Abdullah Ocalan ê 30 meh in agahî jê nayên girtin re serlêdan hate kirin
12:24 Zanyarê kurd Apê Mûsa dê li cihê hat qetilkirin bê bîranîn
11:42 Li du bajaran 12 kes hatin binçavkirin
11:32 Starta kampanyaya ‘Bi jin jiyan azadiyê ber bi azadiyê ve’ dê bê dayîn
11:30 Danişîna rojnameger Kaya hat taloqkirin
11:24 Artêşa Iraqê: Balafira êrişî balafirgeha Silêmaniyeyê kirî ji Tirkiyeyê rabû
11:10 Karkerê di bin hesinan de ma jiyana xwe ji dest da
10:53 Cenazeyên kesên li Daraqolê jiyana xwe ji dest dayîn rakirin ATK’ê
10:53 Dadgeha Îdareyê serlêdana ji bo qedexeya Qada Galatasarayê hate kirin red kir
10:52 Doza Emîne Şenyaşar bi sedema ‘dadger tune ye’ hate taloqkirin
10:42 Erdogan ji pirsa rojnameger aciz bû: Ev çima te eleqedar dike?
10:40 Komeleya Wêjekarên Kurd: Êrişa li dijî avahiya KNK’ê tarûmarkirina yekitiya netewî ye
10:39 Tevî biryara Dadgeha Bilind jî înfaza girtiyê felcî hate şewitandin
09:47 KNK: Êrîşa Ofîsa KNK'ê ya li Hewlêrê, li dijî yekîtiya neteweyî ye