Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin 24 Haziran 2018 tarihinde hayata geçirilmesinin ardından yeni rejime uyarlanan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) yasama faaliyeti 18 Temmuz itibariyle tatile girdi. 1 Ekim saat 15.00’te açılacak Meclis’in yeni rejimdeki ilk yıl pratiğinde, sadece AKP- MHP ittifakına çalıştı. 

 

14 TORBA YASA KANUNLAŞTI

 

Meclis Genel Kurul’a getirilen torba yasalar geçtiğimiz yılın en çok tartışılan konularının başında geldi.  27’nci yasama döneminde ikisi gelir vergisi, biri vergi kanunu olmak üzere toplamda 14 tane torba yasa teklifi getirilerek, kanunlaştı. Merkez Bankası’nda düzenlemeler, vergi affı, köprü affı, ÖTV zamlarında düzenlemeler gibi daha çok ekonomik düzenlemeyi içeren bu torba yasa teklifleri, muhalefetin eleştiri konusu oldu. Muhalefetin daha çok “seçim rüşveti”,  “ekonomik krizin itirafı”, “krizin düzenlemesi” olarak şerh düştüğü torba yasa tekliflerinde tüm bu sorunların temelinde muhalefet tarafından “tek adam rejimi” diye nitelendirilen “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” gösterildi. 

 

‘SARAY’ VE ‘SAVAŞ BÜTÇESİ’ 

 

Meclis’in en yoğun mesai harcadığı dönem 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe görüşmeleri oldu. Ekonomik krizi derinleştirdiği ve daha çok güvenlikçi politikalara yatırım yapıldığı eleştirileriyle tartışmalı ve gergin geçen bütçe görüşmelerinde HDP, 2019 yılı için hazırlanan bütçeye “savaş bütçesi”, CHP ise “saray bütçesi” şeklinde şerh düştü.

 

2 BİN 81 KANUN TEKLİFİ GETİRİLDİ 

 

Geride bırakılan yasama döneminde Meclis’e getirilen kanun teklifi sayısı ise toplamda 2 bin 81. Bu rakam içerisinde 40 kanun teklifi kabul edildi, 57’si gündemde, bin 983 tanesi ise komisyonda. Bedelli askerlik teklifi ile 2018 Temmuz ayında Olağanüstü Hal’i kaldıran ancak muhalefetin “OHAL’i kalıcılaştırdı” diyerek eleştirdiği kanun teklifleri Meclis’te çokça tartışıldı.

 

ARAŞTIRMA ÖNERGELERİ REDDEDİLDİ

 

Toplamda 972 araştırma önergesi veren CHP’nin bu önergelerinden 13’ü kabul edildi, 959 tanesi ise gündeme alındı. HDP’nin verdiği 322 araştırma önergesinden sadece 7’si kabul edildi. İYİ Parti’nin 170 araştırma önergesinden sadece 7’si kabul, 1 ise reddedildi. MHP’nin 77 araştırma önergesinden 9’u kabul edildi, 68’de gündeme alındı. AKP ise verdiği 19 araştırma önergesinin 9’u kabul edildi, 10’u da gündeme alındı.

 

13 BİN 488 SORU ÖNERGESİ

 

Buna göre, 27 Yasama Dönemi’nin başladığı 7 Temmuz 2018 tarihinden 10 Temmuz 2019’a kadarki 1 yıllık süreçte 13 bin 488 yazılı soru önergesi işleme alındı. CHP 10 bin 63; HDP bin 926; İYİ Parti bin 125 önerge verdi. MHP 300 soru önergesi verirken, Türkiye İşçi Partisi 7, Demokrat Parti 3, bağımsız vekiller de 8 önerge verdi.

 

MUHALEFETİN VERDİĞİ BİN 464 ÖNERGEDEN 27’Sİ KABUL EDİLDİ

 

Muhalefet partilerinin verdiği bin 464 araştırma önergesinden sadece 27’si kabul edildi. Partilerin ortak araştırma önergesiyle, bilişim ve teknolojilerinin bağımlığının etkilerinin incelenmesi, tıbbi ve aromatik bitkilerin korunması, down sendromu, otizm ve diğer gelişim bozukluklarının yaygınlığının tespiti, ALS, SMA hastalarının yaşadığı soruların ve çözümlerinin belirlenmesi ve hayvan haklarının korunması amacıyla 6 komisyon kuruldu. Rabia Naz Vatan başta olmak üzere şüpheli çocuk ölümlerinin araştırılması için ise komisyon kurulması kararı alındı.

 

Buna karşın muhalefetin ekonomik kriz ve yoksulluk, kadın ve çocuğa yönelik şiddet ve cinsel istismar, Kürt sorunun demokratik çözümü gibi konuları içeren soru ve araştırma önergeleri reddedildi, talep edilen komisyonlar kurulmadı.

 

 638 FEZLEKEDEN 430’U HDP’YE

 

Meclis faaliyetleri döneminde AKP, CHP, HDP, İYİ Parti, TİP ve MHP milletvekillerinin de olduğu toplam 638 dokunulmazlık fezlekesi Meclise getirildi. Fezleke rekorunu ise HDP kırdı. 56 HDP’li isim toplamda 430 fezleke hazırlandı. CHP’li 60 milletvekili hakkında toplam 193, İYİ Parti’li 4 milletvekili hakkında 4, AKP’li 3 vekil hakkında 3, MHP’li iki milletvekili hakkında 2 ve TİP milletvekilleri hakkında ise toplamda 5 fezleke hazırlandı. Bir fezleke de bağımsız milletvekili Öztürk Yılmaz’a geldi.

 

265 FEZLEKE KADIN MİLLETVEKİLLERİ HAKKINDA

 

638 fezleke arasında 265 fezleke kadın milletvekillerine geldi. Bunlardan 246’sı HDP’li kadın milletvekilleri, 18’i CHP’li kadın milletvekillerine ve 1’i de MHP’li kadın milletvekiline ait. Kadınlar arasında hakkında en fazla fezleke hazırlanan milletvekili ise 39 fezlekeyle HDP’li Feleknaz Uca oldu.

 

Parti Genel Başkanlarından Kemal Kılıçdaroğlu hakkında 23 fezleke, TİP Genel Başkanı Erkan Baş hakkında 2, HDP Eş Genel Başkanları Pervin Buldan hakkında 20, Sezai Temelli hakkında 7 fezleke hazırlandı. Böylece hakkında en çok fazla fezleke hazırlanan Genel Başkan Kılıçdaroğlu oldu.

 

BEYAZ TÜLBENTLİLER 5 GÜN MECLİS’TEYDİ

 

Yıl boyunca Meclis’te en çok konuşulan konular ise Türkiye’nin içine girdiği ekonomik kriz, Cumhurbaşkanlığı sistemi, PKK Lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin kaldırılması talebiyle başlatılan açlık grevi eylemleri oldu. HDP’nin tüm milletvekilleri açlık grevlerinin devam ettiği süre boyunca kürsüde 200 gün boyunca eylemde olan DTK Eş Başkanı Leyla Güven ve cezaevlerindeki açlık grevlerine dikkat çekerek, tecridin kaldırılması çağrısını yaptı. HDP’liler Meclis’te açlık grevlerine dikkat çekmek için oturma ve açlık grevi eylemi gerçekleştirdi. Cezaevinde açlık grevinde bulunan yakınları için Meclis’te oturma eylemi başlatan Beyaz tülbentlilerin 5 günlük eylemi de Meclis’e damgasını vurdu.

 

SİSTEM TARTIŞMALARI

 

Muhalefetin kuvvetler ayrılığını ortadan kaldırdığı, Meclis’i işlevsizleştirdiği, “ tek adam rejimi” gibi odak konular üzerinden eleştirdiği yeni sistem, 23 Haziran seçimleri sonrası Meclis’te en çok tartışılan konular arasında yerini aldı. Özellikle yerel seçimler sonrası, CHP’nin güçlendirilmiş parlamento ve HDP’nin köklü değişiklikler yapılması gerektiği yönüne çağrıda bulunurken, AKP ise yeni dönemde revizyon gündemiyle sistemle ilgili tartışmaları gündemine aldı.

 

YARGI REFORMU

 

Kamuoyunda yoğun beklentiye neden olan Yargı Reformu ise siyasi iktidarın vaat ettiği gibi Meclis’e getirilmedi. Yargı Reformu, muhalefetin, TMK, CMK gibi kanunlarda belli başlı düzenlemeler yapılması gerektiği yönünde öneri ve eleştirilerde bulunarak son günlerde Genel Kurul’da en çok gündemine aldığı konular arasındaydı. 

 

MA / Diren Yurtsever