Dilleri tehlike altında olan kadınlar: Yaşatmak için bir aradayız

img

İSTANBUL - Farklı dil ve kültürlerden kadınlar, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan anadillerinin yaşatılması için bir araya gelerek, mücadele yöntemlerini tartışıyor. 

Anadilli Kadınlar Ağı çatısı altında bir araya gelen kadınlar, anadillerini öğrenmek ve yaşatmak mücadele ediyor. Anadilleri Kürtçe’nin Kurmancî-Kirmançkî lehçeleri, Laz, Gürcü, Abaz, Boşnak, Ermeni, Hemşin, Rum ve Süryani olan kadınların ilk hedefi, geniş katılımlı bir anadil çalıştayı düzenlemek. 
 
Anadilli Kadınlar Ağı’nda yer alan müzisyen Sevilay Refika Kadıoğlu ile Kürtçenin Kîrmançkî lehçesi üzerinden çalışma yürüten Gule Mayera ile 21 Şubat Anadil Günü’nün önemini konuştuk. 
 
LAZCAYI MÜZİKLE VAR EDİYOR
 
Rize’nin Fındıklı ilçesinden olan Sevilay Refika Kadıoğlu, eğitim ve iş hayatının çoğunu İstanbul'da tamamladığını, 6 yıldır Doğu Karadeniz kırsalında yaşayan bir Laz kadın olduğunu söyledi. Kadıoğlu, hayatının son 20 yılını Lazca öğrenmek, Laz olmayı anlamak, Lazcanın felsefesini, doğa ile kurduğu ilişkiyi okumaya çalışmakla geçtiğini anlatan Kadıoğlu, “Şarkılarından dansına, yemeklerinden mimarisine çeşitli alanlarda derlemeler yaptım, yapıyorum.  Aynı zamanda Ar Lazi Oxorca (Bir Laz Kadını) adını verdiğim tamamı Lazca bir albüm yaptım” dedi. 
 
ANADİLİMİ BABAANEMDEN ÖĞRENDİM
 
Anadilini anne ve babasının memur olmasından kaynaklı babaannesinden öğrendiğini aktaran Kadıoğlu, “Babaannem Lazca konuştuğunda rahat ediyordu. Annem babam dahil tüm ailem çok iyi Lazca konuşmasına rağmen anadilinde konuşmayı tercih etmiyordu. Babaannem, dedem ve o yaş grubu kendilerini Lazca rahat ifade ettikleri için onlar sayesinde bende öğrendim. Lazca benim anadilim, kaybolma-yok olma tehlikesi altında bir dil, bile isteye konuşulmuyor, halkı tarafından çocuklara öğretilmiyor sorusu hep kafamın bir köşesindeydi. Selma Koçiva'nın kitapları, Ogni Dergisi, Zuğaşi Berepe, 1997 yılında Birol Topaloğlu'nun Heyamo albümü... Albüm benim için yapılmış hissi veriyordu. Benim gibi kentlere atılmış Laz gençlerini kendisine çağırıyordu. Müzik hep yoğun ilgi alanım idi, belki de bunun için pusulam müzik oldu... Lazca, beni çağırıyordu... Tıpkı köylerin, ağaçların, derelerin çağırdığı gibi. Aidiyet arayışımın sebebini anlıyordum” diye konuştu.
 
DİLİN SAHİBİ KADINLAR
 
Kadınlar ile anadil arasındaki bağa dikkati çeken Kadıoğlu, dil-doğa bağlantısının kendisi için yaşam kılavuzu olduğunu ifade ederek, “Anadil bir halkın geçmişi, nasıl yaşadığı, değerleri ile ilgili en doğru bilgiyi veren araçtır. Yaşam biçimi dediğimiz devamlılığı sağlayan tüm kanallar kadının elindeki kanallar, ninniler, masallar, tohum bilgisi, şarkılar, ağıtlar, yemekler, düğünler... Dilin sahibi kadınlar... Bunu çok yaşayarak söylüyorum. Çünkü kadın konuşur. Hatta deyimler ve yakıştırmalarla bu topluluklarda vurgulanmış. Kadın konuşuyor, çünkü yaşıyor” diye belirtti.
 
ANADİL İÇİN BİR ARADALAR 
 
Ağ ile çalıştay daveti üzerine tanıştığını aktaran Kadıoğlu, “Bir Whatsapp grubu olarak başladığımız Anadili Kadınları, kendimizi olduğumuz gibi ifade edebildiğimiz, iş etrafında iş yaparak yol alabildiğimiz, pozitif ve yapıcı muhteşem kadınlardan oluşan bir ekip. Büyük ihtiyaçmış, iş yaptıkça fark ediyoruz, sakin ve yavaşça çoğalıyoruz. 41 farklı kültürden gelen, anadilini dert edinmiş kadınız. Ama sayının bir önemi yok bence, belki yarın 40 oluruz, belki 45. Ama sağlıklı ve üretimden yana oluyoruz, bu en önemlisi” şeklinde konuştu. 
 
LAZCANIN YAŞATILMASI İÇİN 
 
Kaybedilen diller arasında olan anadili Lazca için endişelerini dile getiren Kadıoğlu, yaşatılması ve bunun için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı: “Lazca gibi diller için devlet kurumlarının aktive edilmesi şart. Lazların sosyo-psikolojik durumları bunu gerektiriyor. Dilin en büyük engel, dışlanma ve kabul görmeme korkusu. ‘Bu mümkün mü?’ sorusunu konuşmuyorum elbette. Olması gerekeni söylüyorum. Seçmeli ders kabusundan çıkılıp, müfredata direk eklenip, ders olarak okutulması gerekiyor. Bu ağda olmanın benim için en büyük faydası diğer diller ve kültürlerde yapılan çalışmaları öğrenmek, anlamak ve dil hakları konusunda birlikte hareket edebilmek olacak diye düşünüyorum. Birbirimize örnek olup, deneyimlerimizi paylaşıp birlikte üretmenin yollarını bulacağımıza eminim” ifadelerini kullandı.
 
DİL EN DOĞAL HAKTIR
 
Kadıoğlu, 21 Şubat Dünya Anadil Günü’ne ilişkin şu mesajı paylaştı: “Dil, en doğal haktır. Anadilim benim duygumdur, kendimi rahat anlatabildiğimdir. Hem benim anadilim, hem tüm diller yaşasın... 21 Şubat Dünya Anadili Gününde, tehlike altındaki dilimiz Lazca ile diyoruz ki; anadiller için adalet istiyoruz.”
 
ÇİÇEK BAHÇESİ ORMANA DÖNDÜ
 
Kürtçe’nin Kirmançkî lehçesinin yaşatılması için mücadele eden Dersimli Gule Mayera, şuanda tek uğraşının anadilini yaşatmak olduğunu söyledi. Mayera, Anadolu mozaiği içerisinde kültürler, diller ve inançların zengin ve renkli olduğunu belirterek, zamanla bunun yok edildiğine dikkat çekti. Mayera, “Ülke bir çiçek bahçesi olabilecekken, kuru dallarla her yanı kaplayan ormana döndü, daha doğrusu döndürüldü. Tabii ki bu topraklar üzerinde yaşayan hiçbir halk kendi isteğiyle bu sonla karşılaşmamış, benim anadilimi konuşanlar mesela, kimliklerinden dolayı kıyımdan geçirilmiş. Aynı durum Ermeni, Rum, Süryani, Çerkezler, Kürtler ve diğer tüm halklar için de geçerlidir. Anadilin kişilik gelişimi ve insanın bütün hayatı üzerinde varlığı ve yokluğu durumunda pedagoglar yazmış zaten. Meslek hayatında daha başarılı oldukları, özgüvenlerinin daha yüksek olduğu ve kendilerini çok iyi ifade eden insanlar olduğunu söylemişler” hatırlatmasında bulundu. 
 
HER DİL KENDİ KÖKLERİ ÜZERİNDE 
 
Mayera da anadilini anne ve ninelerinden öğrendiğini söyleyerek, asimilasyona karşı, tek dil ve resmi dil politikalarına karşı mücadeleyi kadın farkıyla ortaya koyup, her kuşun kendi dilinden öttüğü, her otun kendi damarları kökleri üzerinde büyüdüğünü anlatmak için Anadilli Kadınlar Ağı’nda yer aldığını sözlerine ekledi. “Dil kültürün evidir” diyen Mayera, devamında şunları söyledi: “Evdeki sestir, neşedir, en güzel paylaşımdır. Bir gün doktor geldi ve çocuğunuz hasta dedi. İyi bakarsanız tez zamanda iyileşir, yok bakamazsanız kaybedersiniz dedi. İnsan kendi çocuğuna bakmaz mı? Ayağa kalkması için her şeyi yapmaz mı? Varlığında ne kadar değerli olduğunu anlamadığımız birçok şey gibi, ne yazık ki dilimizi de toprak altına koyduğumuzda ciğerimiz yanacak, eyvah diyeceğiz ama iş işten geçmiş olacak.”
 
KIRMANÇKÎ İÇİN ZORUNLULUK ŞART
 
Anadili Kirmançkî için hiçbir çalışmanın yeterli olmadığının altını çizen Mayera, “Dil eğitim dili olarak seçilmeyip çocuklara öğretilmeyinceye kadar yok olur. Anadil hayatın her alanında zorunlu olmalıdır.  Dillerin bir tehdit olarak görülmesinin tarihsel çok sebebi vardır. Ancak Anadili Kadınları olarak, yaşadığımız bu toprakları çiçek bahçesine çevireceğiz ve çocuklarımıza en azından başladığımız bir işi devredeceğiz” diye konuştu. 
 
MA / Semra Turan

Diğer başlıklar

22/10/2025
23:55 Dêrazor’da DAİŞ'liler yakalandı
23:51 Mereş'te 2 kadın katledildi
23:30 İmralı Heyeti, Erdoğan ile görüşecek
23:19 Bingazi'de bir araç içinde 7 çocuk cenazesi bulundu
21:43 Cegerxwîn mezarı başında anıldı
20:50 Sayıştay'a 5 üye seçildi
20:04 İnanç ve kültür buluşması: Dêrsim mücadelesinden vazgeçmemeli
20:01 Öğrencilerden hukuksuz aramalara karşı protesto
19:57 Kadınlaran Rojin Kabaiş için adalet çağrısı
19:16 KHK eylemi 343'üncü haftasında: Mağduriyetler giderilsin
19:03 Öğrencilerden Rojin Kabaiş eylemi: Bu intihar değil cinayettir
18:36 Îlham Ehmed: QSD'nin entegrasyonu önemli bir adım olacak
18:23 Cenevre eylemi 248'inci haftasında
18:00 Dêr Hafir’e yeniden saldırı
17:39 Dünyaca tanınan 700 isimden 'yapay süper zeka' uyarısı
17:18 Guterres: İran idam cezasına son vermeli
17:14 Amed kitap fuarı 5’inci gününde
17:11 Polis Adana'da bir genci darp ederek gözaltına aldı
16:49 İHD’den kayyımın attığı 223 işçi için Meclis’e mektup
16:42 Wan’da taziyelere kitlesel ziyaret
16:28 Basın meslek örgütleri: LGBTİ+ haberciliği suç değildir
16:25 İslam’da toplum ve kadın tartışıldı
16:24 Trabzon’da iki kadını katletme girişimi
15:14 İBB soruşturmasında 210 kişi ifadeye çağrıldı
15:09 Güren'e memleketinde coşkulu karşılama
14:59 SES’ten promosyon ihalesinin gizlenmesine tepki
14:26 Gazeteci Aykol'un hayati tehlikesi devam ediyor
14:17 Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü’nün sahipleri açıklandı
14:04 Kayyımdan çalışanlara sendika değiştirme dayatması!
14:01 CHP’nin tüm il kongrelerinin iptali istendi
13:23 Belçika’da demiryolu çalışanlarından grev kararı
13:01 Rûdaw TV ekibine saldıran Kızmaz’a 7 ay ‘ceza’
11:32 Gabar’da talanı görüntüleyen yurttaşın telefonuna asker el koydu!
10:55 Köln yürüyüşüne çağrı
10:45 İran Devrim Muhafızları Komutanı Bağdat’ta
10:43 Taziye evine kilit vuruldu: Barıştan söz edip zulme devam ediyorlar
10:23 Sêrt’teki tecavüz davasının duruşması yarın
10:22 Lice Katliamı: 6 aylık bebeğin, 80 yaşındaki dedenin hesabı sorulmadı
09:54 Bakanlıktan ilkokul öğrencilerine ‘çalışma hakkı' dersi
09:39 Ekolojist Aysu: Küresel ısınma durdurulmazsa su krizi çözülemez
09:19 'Sürece rağmen cezaevlerinde zulüm sürüyor'
09:15 8 tutsağın tahliyesine engel: Kırşehir S Tipi kimseyi tahliye etmiyor
09:11 ‘Tehdit’ değil, yeniden inşa gücü
09:10 Yaralı askerin tazminatı bakanlık yerine ailelere kesildi!
09:08 Dêrsim kültürünü keçeyle nakşetti
09:07 Av. Özer: Devlet çözüm istiyorsa Öcalan ile görüşmeli
09:06 15 bin madde bağımlısının olduğu kentte bir AMATEM var!
09:02 Agirî'de AKP’ye oy vermeyen köyler cezalandırılıyor
09:01 Avesta'da Kürtçe kayıtları başladı
09:00 22 EKİM 2025 GÜNDEMİ
08:36 Meteoroloji ani sel ve su baskınlarına karşı uyardı
21/10/2025
23:52 DEM Partili Çiçek: Tezkere Türkiye ve Suriye'deki entegrasyonu baltalıyor
23:45 CHP: Komisyon İmralı'ya gidecekse TSK neden Irak ve Suriye'ye gidiyor
22:56 Irak ve Suriye tezkeresi Meclis'ten geçti
22:35 DEM Partili Oluç: Tezkere süreç ile örtüşmüyor
22:16 İBB soruşturmasında 210'dan fazla kişi ifadeye çağrıldı
21:52 Mereş'te 3.9 büyüklüğünde deprem
21:17 Hêlîn Ümit: Demokrasi için Önder Apo'nun fiziki özgürlüğü şarttır
21:08 İkram Güren, 31 yıldan sonra tahliye edildi
21:04 Gençlerden Rojin Kabaiş eylemi: Gerçeği ortaya çıkaralım
20:57 Bahçeli'nin KKTC açıklamasına Erhürman'ın partisinden kınama
20:41 Mexmur'da Abdullah Öcalan için nöbet sürüyor
20:35 Lübnan tezkeresi kabul edildi
20:33 Aydın ve Denizli'de Hakan Tosun eylemi
20:25 Öğrenciler, Rojin Kabaiş'in adını okuduğu fakülteye verdiler
20:19 Wan'da dağcılar Rojin Kabaiş için tırmandı
20:15 Aktaş dosyası AKP’li belediye de dahil edildi
19:21 Polis ablukasında barış açıklaması
19:17 Tartus'ta Alevi mezarlığı bombalandı
19:14 Fransa eski cumhurbaşkanı tutuklandı
19:07 DAİŞ'in lideri yakalandı
18:28 İran’da yılbaşından bu yana bini aşkın kişi idam edildi
18:20 CHP de tezkereye 'hayır' diyecek
18:15 27 gençlik oluşumundan ortak bildiri: Üniversiteme dokunma
17:34 Sermin Demirdağ’ın tahliyesi 7’nci kez engellendi
17:11 İnfaz edilmiş disiplin cezaları gerekçe gösterilerek tahliyesi engellendi
17:06 EMEP görüşülecek tezkerelere ‘hayır’ diyecek
16:59 Amed kitap fuarında Kürtçe kitaplara yoğun ilgi
16:25 DEM Parti'den 'umut hakkı' için kanun teklifi
15:59 Jandarmanın engeline rağmen Cansu Seferoğlu için taziye kuruldu
15:58 DFG’nin mesleki atölyeleri başlıyor
15:35 Gazeteci Aykol'a verilen uyku ilaçları tekrar azaltıldı
15:29 'Finansman davasında' tutukluluğa devam kararı
15:02 Geçiş hükümeti Tebqa-Selemiye yolunu kapattı
15:00 Minguzzi davasında 2 sanığa ağırlaştırılmış müebbet
13:58 520 isimden İran rejimine ‘idam cezalarını durdurun’ çağrısı
12:44 Tülay Hatimoğulları: Sürecin ritmi düştükçe savaştan yana olanların cesareti artıyor
11:50 Yerlikaya'nın hedef gösterdiği gençler gözaltına alındı
11:45 Gazeteci Öznur Değer'e ceza
11:43 Uytun davasında tutuklama ve keşif talebine ret
11:41 Bahçeli’ye göre 'Kürtler Cumhuriyet tarihinde yok sayılmadı'
11:30 İsrail’in saldırıları sürerken ABD heyeti Tel Aviv’e gitti
09:55 Kamaran Osman: Türkiye yeni yol ve üsler yapıp savaş hazırlığı yapıyor
09:53 Prof. Ross'tan sürece destek: Türkiye tarihi fırsatı heba etmemeli
09:50 Cezaevinin yasağını saç telinden fırçayla yaptığı resimlerle aştı
09:32 ‘Rojin’in faillerinin ortaya çıkarılması için güç birliği yapılmalı’
09:28 'İnsan yapmadığı bir şeyden pişman olmaz' dedi, tahliyesi 6 ay ertelendi
09:10 Kömürcüler çarşısı:14 esnaftan 8'i kepenk kapattı
09:10 Alevi kadınlar: Barış halkların ortak iradesiyle inşa edilir
09:04 Mêrdîn’de buruk bağbozumu: Verim düşük, maliyet yüksek
09:00 21 EKİM 2025 GÜNDEMİ
08:03 Meteoroloji'den çok sayıda kent için uyarı
20/10/2025
23:26 'Hepimiz Rojin'in sesi olacağız'
22:57 9 kent için sarı kodlu sağanak uyarısı
22:11 Irak: ABD’li askeri danışmanların bir kısmı ülkede kalacak
22:03 YYÜ'de Rojin Kabaiş eylemi: Hakikat ortaya çıksın
21:49 71 örgütten GES’E karşı açıklama
21:34 Hamaney’den Trump’a 'nükleer' yanıtı
20:47 Elektrik akımına kapılan DEDAŞ çalışanı hayatını kaybetti
20:12 İsrail'in saldırıları ateşkese rağmen sürüyor
20:07 Filipinler'de 5.8 büyüklüğünde deprem
19:57 Gazeteci Aykol için hastane ziyaretleri sürüyor
19:43 223 işçinin direnişi sürüyor: Ranta geçit vermeyeceğiz
18:56 Eskar ve Beyrok’da ağaç kıyımı
18:38 Şirnex’te öğrenciler Rojin için yürüdü
18:36 İzmir’de Pirsûs anması
18:26 HPG'li Zilan Avşar için taziye kuruldu
18:21 Wan’da öğrencilerden eylem: Rektör soruları yanıtlamadan kaçtı
18:12 Amedspor deplasmanda 2-1 kazandı
17:58 Wan'da bir çocuk tutuklandı
17:18 Koma Amed, Amedspor forması imzalayacak
17:12 Dağ’ın taziyesine kitlesel ziyaret
17:05 TÜRMOB seçimlerinde Kürtçeye saldırı: Konuşturmayın, size saygı yok
16:56 Mazlum Abdi’den Raqa mesajı: Savaşçılarımızın yazdığı bir destandır
16:50 Hesendîn Bölgesi’ndeki talana Bakanlık ‘kalkanı’
16:23 Türkiye'ye vicdani retçiler için çağrı
16:19 Irak ve Kürdistan Bölgesi'nden bir heyet Tahran’da
15:13 Kadınlar Rojin için bakanlık önünde: Adalet nerede?
14:32 Dêrsim’de doğa ve çevre mitingi düzenlenecek
14:23 Hüseyin Aykol yeniden uyutulacak
14:10 30 yılın ardından tahliye edilen Demir'e kitlesel karşılama
13:50 Bakan Yerlikaya'dan süreç açıklaması
13:41 İHD’den Rojin Kabaiş açıklaması: Devlet mekanizmaları faili koruyor
13:11 Tomruk İBB soruşturmasında ifade verdi
12:43 İstanbul Valiliği Amedspor maçında taraftar kapasitesi artırmadı!
12:29 Gülistan Kılıç Koçyiğit'ten tezkere tepkisi: Halkların beklentisi demokrasi
12:08 Yüzde 80 görme engelli tutsağın tahliyesi 6'ncı kez ertelendi
10:28 Suriye güçleri Şêxmeqsûd’a saldırdı
10:23 'Güç olarak kullanılan su, çatışma ve göçü tetikliyor'
10:17 Şam güçlerinden Süveyda’ya saldırı
10:07 Meteoroloji'den 6 kent için sarı kodlu uyarı
09:52 Sozdar'ın yeni romanı 'Tirs': Yüzleştiğimiz oranda barışı inşa ederiz
09:42 Barış Anneleri’nin tek talebi Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğü
09:37 Çandar: Türkiye’nin Suriye’deki Kürtlere dönük tavrı değişmeli
09:23 Akbulut: Yargı toplumsal barışı güçlendirecek kararlar vermeli
09:20 Öz Sağlık-İş’ ‘hediye’ ile üye topluyor!
09:14 DEM Parti’den rapor: Mali müşavirler ajanlığa zorlanıyor
09:08 ‘Çözüm için Kürtçenin önündeki engeller kaldırılmalı’
09:00 20 EKİM 2025 GÜNDEMİ
19/10/2025
22:51 Hamas heyeti, ateşkesi takip için Mısır'a gitti