DERSİM - Dersim’de kuşaktan kuşağa yüzyıllardır kadınların taktığı kofi geleneği yaşatılıyor. İki farklı anlamı taşıyan kofilerden renkli olanları kadınların doğasını simgelerken, siyahı ise katliamlara karşı sitemi temsil ediyor.
Bölge illerinde rengarenk giyim kuşamlarını bir kültür ve gelenek halinde yaşatan kadınların sayısı zaman geçtikçe azalsa da yaşı ilerleyen kadınlar kültürünü yaşatmak için direniyor. Her bölgede kadınların renkli ve kendine has giyimi olduğu gibi Dersim de yüzyıllardır kadınların kafalarına taktıkları kofi ve sardıkları puşi ile bilinen bir kent. Geleneksel kültür, Dersim’in köylerinde yaşayan kadınlar tarafından yaşatılıyor.
TARİHTEN GÜNÜMÜZE TAŞINAN KÜLTÜR: KOFİ
Yüzyıllardır süren bu kültür, Dersim’de etkin olan ocaklardan Kureyşan ve Dervişcemal’e mensup kadınlarda ikiye ayrılıyor. Kureyşan Ocağı’na mensup kadınlar, kafalarına rengarenk kofi takarken, Dervişcemal’e mensup olanlar da puşiyi kafalarına geçirip üzerine bir tülbent bağlıyor.
RENKLİ KOFİLER KADIN DOĞASINI SİMGELİYOR
Alevi inancındaki kadınlar tarafından renkli takılan kofiler, Alevilikte çok kültür ve renkliliği temsil ediyor. Kadınlar, Alevilikteki çok renkliliği ve kültürlülüğü başının üzerinde taç yaparak günümüze taşıdıklarını söylüyor. Yine inançlarına göre siyah puşi şeklinde kafalarına sardıkları kofiyi ise evrenin var oluşundan bu yana yapılan katliamlara, zulme karşı bir sitem olduğunu belirtiyor.
KINALI SAÇLI KOFİLİ KADINLAR DİRENİYOR
Dersim’in Mazgirt ilçesi Bargini köyünde yaşayan Şehriban Baran (80) da siyah puşileri kofi şeklinde kafasına takıp kültürünü yaşatan kadınlardan biri. Baran, önce puşisini kabarık şekilde kafasına sararak, boynuna da beyaz tülbent geçiriyor. Kınalı kızıl lüle saçlarını da kofisinin altından çıkaran Baran, eskiden beri kafalarını böyle sarmaladıklarını söylüyor. Baran, kendi taktığı kofinin hem yası hem de doğanın renkliliğini temsil ettiğini belirterek, bir yandan sacda ekmeğini pişiriyor bir yandan kofinin özeliklerini anlatıyor.
KUŞAKTAN KUŞA SÜRÜYOR
Kafalarına taktıkları kofileri süs niyetine değil, inanç ve kültürleri gereği bir gelenek olmasından dolayı taktıklarını söyleyen Baran, kendisinin de kofi takmayı annesi ve ninelerinden öğrendiğini belirtti. Baran, eskiden kılık kıyafetlerinin de farklı olduğunu, zaman geçtikçe onların unutulduğunu; ancak kofilerin hala inatla takıldığını söyledi.
MA / Semra Turan