Amed'de 24 Eylül'de gözaltına alındıktan sonra tutuklanan Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırma Derneği (MED-DER) eski Eşbaşkanı Rıfat Ronî hakkında "örgüt üyesi olmak" iddiasıyla açılan davanın ilk duruşması Diyarbakır 5'inci Ağır Ceza Mahkemesi'nde görüldü. Amed Barosu Başkanı Abdulkadir Güleç, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Dil ve Kültür Komisyonu Eş Sözcüsü Heval Dilbahar ile çok sayıda Kürtçe eğitmen duruşmayı takip etti. 

 

RONÎ'NİN SAVUNMASI 

 

Ronî, savunmasını Kürtçe yaptı. Kendisine iddianamenin özeti ulaştığını aktaran Ronî, Kürtçe çalışmaların tutuklanmaya gerekçe yapıldığını söyledi. Gözaltına alınması sırasında yaşadıklarını anlatan Ronî, “Hastaneye giderken kelepçeli götürüldük. Bunun hukuksuz olduğunu söyleyince kelepçemiz daha fazla sıkıldı" dedi.

 

Faaliyetleri suçlama konusu yapılan derneğin resmi olduğunu vurgulayan Ronî, Kürt sorununa dair söylemlerinin de suçlama konusu yapılamayacağını dile getirdi. Ronî, Kürt sorununun çözümüne dair iktidar ve muhalefet yöneticilerinin kurduğu sözleri hatırlattı. 

 

Cenazelere katılmanın da iddianamede suçlama konusu yapıldığına dikkati çeken Ronî, cenazelere katılmanın kültürel bir ritüel olduğunu vurguladı.  

 

'KÜRT DİL BAYRAMI'NI KUTLAMAK SUÇ DEĞİL'

 

21 Şubat Dünya Anadil Günü'ne dair çalışmalarının suç sayılmasına tepki gösteren Ronî, "Yine 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı'nı kutlamamazı suç gibi gösterilmiş. Türk Dil Bayramı nasıl kutlanıyorsa Kürt Dil Bayramı da kutlanmalıdır. Cigerxwîn anması suçlama yapılmış. Kendisi dünyaca tanınmış bir yazar, düşünürdür. Orhan Veli nasıl anılabiliyorsa, Cegerxwîn gibi Kürt yazarlar da anılmalı. Suçlama yapılan iddialarda şiddet yok, saldırı ve mukavemet söz konusu değildir. Açıklamada herhangi bir suç yoktur. 10-17 Aralık İnsan Hakları Haftası'ndayız. Bu sözleşme insanlığa mal olmuştur. Bu nedenle bu hakların ülkemiz de de uygulanmasını umut ediyorum" şeklinde konuştu.  

 

Ronî’nin avukatı Cemile Turhallı,  "Rıfat Ronî bu mahkemelerde onlarca defa çevirmenlik yaptı. Ümit Akbıyık ifadesi, DTK delegesi olması, HDK delegesi,  eylem ve etkinliklere katılma nedeniyle bugün burada" dedi. 

 

İsnat edilen suçlamaların "Örgüt üyesi olmak" gerekçesini oluşturmadığını ifade eden Cemile Turhallı, HDK ile ilgili verilen beraat kararlarını mahkemye sundu. Cemile Turhallı, müvekkilinin tahliyesini istedi. Avukat Eyüp Aydeniz, kendisinin de MED-DER yöneticisi olduğunu ve bunun suç olmadığını belirtti. 

 

Mêrdîn Barosu Dilsel ve Kültürel Haklar Komisyonu üyesi Dilan Koç,  iddianamede yer alan "sözde Kürtçe" ve "sözde anadil" söylemlerine tepki gösterdi. 

 

TAHLİYE KARARI

 

Savcı, itirafçı Ümit Akbıyık’ın dinlenmesini ve bu süre içerisinde Ronî’nin tutukluluk halinin devamı yönünde karar verilmesini talep etti. 

 

Ronî, “Savcı mütalaasına katılmıyorum. Sağlık durumum kötüye gidiyor. Sağlık hakkıma erişebilmek için tahliyemi istiyorum. Ümit Akbıyık dinlenmesi nedeniyle ertelenme istiyor. Ben her zaman duruşmaya katılmaya hazırım" dedi. 

 

Mahkeme heyeti, Ronî hakkında tahliye kararı verdi. Ronî'ye yurt dışı yasağı getirildi. Bir sonraki duruşma 10 Nisan 2025 tarihine ertelendi.