Türkiye’nin 10 yıldır 'ihlal' ettiği karara dair yaşananlar

img

İSTANBUL - AİHM'in Abdullah Öcalan'a dair verdiği "ihlal" kararını 10 yıldır yok sayan Türkiye, "eylem planı" sunmak dışında herhangi bir adım atmadı. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, hak ve hukuk örgütlerinin girişimleri üzerine konuyu yeniden gündemine aldı.  

  PKK Lideri Abdullah Öcalan, uluslararası bir komployla 15 Şubat 1999 tarihinde Türkiye’ye getirildi. Abdullah Öcalan hakkında 29 Haziran 1999’da idam cezası verildi. İdam cezasının kaldırılmasına dair tartışmalar sonrası ilgili maddelerde düzenlemeye gidildi. İdam cezası, 2001 yılında “Savaş tehdidi ve terör suçları halleri dışındaki suçlar”, 3 Ağustos 2002 tarihinde ise “Savaş ve çok yakın savaş tehdidi hallerinde işlenmiş suçlar hariç" şartlarıyla kaldırıldı. 
 
7 Mayıs 2004 tarihli değişiklikle 5170 sayılı kanun ile Anayasa'dan ölüm cezaları ile ilgili maddeler çıkarıldı. 14 Temmuz 2004 tarihli 5218 sayılı kanun ile Türk Ceza Kanunu'ndan ölüm cezaları ile ilgili maddeler çıkarıldı. Böylece ölüm cezası Türkiye'nin iç hukukundan tamamen kaldırılmış oldu. 
 
AB SÜRECİ VE AİHM BAŞVURUSU ETKİLİ OLDU
 
İdam cezasının kaldırılmasında hem 2001 yılında başlayan Avrupa Birliği (AB) üyeliği süreci hem de Abdullah Öcalan’ın avukatlarının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) yaptığı başvurular etkili oldu. Asrın Hukuk Bürosu, Yargıtay’ın Abdullah Öcalan’ın idam cezasını onaması üzerine kararı AİHM’e taşıdı. AİHM, 21 Kasım 2000 tarihinde infazın uygulanması konusunda yürütmeyi durdurma kararı verdi ve 14 Aralık 2000 tarihinde Abdullah Öcalan’ın başvurusunu kabul edilebilir buldu. Dosya beklerken, Türkiye’de idam cezası kaldırıldı.
 
AİHM’İN 'ÖCALAN' KARARI
 
AİHM Büyük Dairesi, 12 Mayıs 2005 tarihinde "Türkiye/Öcalan" adıyla açıkladığı nihai kararında, Abdullah Öcalan’ın davasının adil olmadığına hükmetti ve davanın yeniden görülmesini talep etti. Ancak Türkiye, Abdullah Öcalan’ı yeniden yargılamayı reddetti.
  
İNFAZ YASASI DEĞİŞTİRİLDİ
 
Türkiye'de 2002 yılına kadar bir tutsağın şartlı salıverilme hakkına sahip olmaksızın ömür boyu hapiste tutulması söz konusu değildi. Ancak Abdullah Öcalan’a verilen bu ceza sonrası "ömür boyu hapiste tutma" uygulaması Türkiye’nin infaz uygulamasında yer aldı. Sonraki süreçlerde söz konusu uygulamayı da kapsayan bazı maddeler Terörle Mücadele Kanunu'nda (TMK) yerini aldı. 
 
Asrın Hukuk Bürosu, Abdullah Öcalan’ın tahliye umudunu ortadan kaldıran bu cezaya karşı AİHM’e başvurdu. AİHM, 2014 yılında “Öcalan 2” adıyla verdiği kararda, Abdullah Öcalan’a ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilmesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) işkence ve kötü muameleyi yasaklan 3’üncü maddesine aykırı olduğu yönünde hüküm kurdu. Ayrıca şartlı tahliyeyi yasaklamanın "umut hakkı"nın ihlali olduğunu belirtti.
 
KOMİTE İLK KEZ GÜNDEMİNE ALDI
 
AİHM kararlarının uygulanıp uygulanmadığını denetlemekle sorumlu olan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, ilk kez 2015 yılında söz konusu "ihlal" kararını gündemine aldı. Türkiye, 24 Temmuz 2015’te komiteye bir “Eylem Planı” sundu. Eylem planında, AİHM kararının çevirisiyle birlikte bütün mahkemelere yollandığı ve bu şekilde kararın icra edildiği iddia edildi. Ancak fiili olarak AİHM kararı yerine getirilmedi.
 
AVUKATLARIN KOMİTEYE BAŞVURULARI
 
2015 yılından sonra "ihlal" kararına dair birçok başvuru yapıldı. Abdullah Öcalan’ın avukatları, "umut hakkı" ile ilgili Bakanlar Komitesi’ne ilk kez 6 Haziran 2016 tarihinde başvurdu. Daha sonra sırasıyla 12 Ekim 2017, 2 Şubat 2018, 28 Ocak 2019, 9 Ağustos 2022 ve 26 Ocak 2023 tarihlerinde başvuru yapıldı. 6 başvurunun tümünde, Abdullah Öcalan'ın "umut hakkı"nın sağlanması ve Türkiye’nin gerekli adımları atması talep edildi.
 
STÖ’LERDEN İLK BAŞVURU
 
Sivil toplum örgütleri de 26 Temmuz 2021 tarihinde ilk kez "umut hakkı"na dair komiteye başvuruda bulundu. Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), İnsan Hakları Derneği (İHD), Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) tarafından yapılan başvuruda, komitenin "ihlal" kararını acil olarak gündemine alması talep edildi. 
 
TÜRKİYE’DEN 'İHLAL YOK’ YANITI
 
Türkiye, 7 Eylül 2021 tarihinde hak ve hukuk örgütlerinin yaptığı başvuru üzerine Bakanlar Komitesi’ne yanıt verdi. Türkiye'nin yanıtında, 2009’dan beri İmralı’da ihlal olmadığı ileri sürüldü. Türkiye, ağırlaştırılmış müebbet cezasına dair yasal değişiklik yapılmasına dair tespit ve önerileri ise görmezden geldi. Türkiye, farklı tarihlerde komiteye yaptığı bildirimlerde de bu iddiasını sürdürdü. 
 
ÖCALAN'IN 'MUAF' OLDUĞUNU İTİRAF ETTİ
 
Türkiye, 2015 yılında sunduğu "Eylem Planı"nın ikincisini ise, 7 Ekim 2021’de komiteye sundu. Türkiye, bildirimlerindeki iddialarını savundu. 2009’dan bu yana İmralı’da "ihlal" olmadığını ileri süren Türiye, “Umut hakkının güvenceye alınması” ve “ağırlaştırılmış müebbet cezasının infazı rejimi hakkında yasal değişiklik” yapılmasına ilişkin tespit ve önerileri görmezden geldi. Ayrıca Abdullah Öcalan’ın "umut hakkı"ndan “muaf” tutulduğunu kabul etti. Türkiye, Aralık 2022 ve Temmuz 2024 tarihlerinde sunduğu eylem planlarında da önceki iddialarını savundu. 
 
STÖ’LERDEN TÜRKİYE’YE YANIT
 
Başvurucu sivil toplum örgütleri, Türkiye'nin 7 Eylül 2021 tarihli “ihlal yok" yönündeki yanıtına karşı 12 Ekim 2021 tarihinde komiteye bir bildirimde bulundu. Bildirimde, iddiaların yanıltıcı olduğu ve tecridin sürdüğü vurgulandı.  
 
TÜRKİYE'YE SÜRE VERİLDİ
 
Komite, hak ve hukuk örgütlerinin başvurusu üzerine, yani 6 yıl aradan sonra 30 Kasım-2 Aralık 2021 tarihleri arasında "umut hakkı"nı gündemine aldı. Aralık ayında kararını açıklayan komite, Türkiye’yi gerekli tedbirleri daha fazla gecikmeden kabul etmeye çağırdı. Ayrıca Türkiye’deki yetkililerden, genel tedbirlerin uygulanmasında kaydedilen ilerlemeye dair en geç 2022 Eylül ayı sonuna kadar bilgi sunması talep edildi. 
 
3 YILDAN SONRA YENİDEN GÖRÜŞÜLECEK
 
Komite, 30 Kasım-2 Aralık 2021 tarihli toplantısının üzerinden 3 yıl geçtikten sonra yeniden "umut hakkı"nı gündemine aldı. Komite, 3 yılın ardından 17-19 Eylül 2024 tarihlerinde yapacağı toplantıda "umut hakkı"nı gündemine alacağını açıkladı.
 
STÖ’LERDEN YENİ BAŞVURU
 
ÖHD, TİHV, İHD, TOHAV ile Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) ve Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), söz konusu karar üzerine 31 Temmuz’da komiteye yeni bir bildirimde bulundu. Bildirimde, "Gerekli mevzuat değişikliklerinin yapılması" için çağrıda bulunulması talep edildi. 
 
MA / Diren Yurtsever
 

Diğer başlıklar

13/09/2024
15:59 Bakandan Narin açıklaması: Adli Tıp zaman alacak
15:56 Baba Güran: Misafirdik, gözaltında değildik
15:31 Jîna Emînî'nin babası: Anma töreni düzenleyeceğiz
15:21 CHP Grup Başkanvekili Emir, Emine Şenyaşar'ı ziyaret etti
15:04 İBB Meclisi, cemevlerini ibadethane olarak kabul etti
14:56 Bakanlar Komitesi'ne Abdullah Öcalan kararı çağrısı
14:35 Yagi tayfunu nedeniyle ölenlerin sayısı 280’e çıktı
14:30 Cezaevine ait drenaj çalışmasında bir tutuklu hayatını kaybetti
14:12 Ahmet Türk: Tehdit ediliyoruz!
13:31 Narin Güran soruşturmasında neler yaşandı?
13:25 Amed’de ücretsiz sinema ve tiyatro gösterimleri düzenlenecek
13:02 Soruşturmaya dair merak edilenleri açıkladı: Amca Güran’ın ifadesi alınmalı
12:54 Şirnex kırsalındaki 'yasak' uzatıldı
12:08 Erdoğan'a hakaretten yargılanan gazetecilerin cezalandırılması istendi
11:35 Narin Güran ismi parka verildi
11:15 Cumartesi Anneleri'nin duruşması mütalaa için ertelendi
10:40 Ailelerden İmralı’ya gitmek için başvuru
09:37 ‘Sınırsız Kütüphane’ sergisi ziyaretçilerini bekliyor
09:33 DEM Parti gizliliği ihlal edenler hakkında suç duyurusunda bulunacak
09:22 Dünyayı saran 'özgürlük' ateşi yanmaya devam ediyor
09:21 Mûş’ta çıkan yangın kontrol altına alındı
09:10 Prefabrik evlerde yaşayan depremzedelere 15 gün süre
09:08 Hukukçu Kanar: 'Umut hakkı'nın sağlanması barış ve eşit yaşamın yolunu açar
09:07 Ağaçlar kesim ve yangınlara direniyor!
09:05 Emniyette taciz: Kıyafetleri çıkartılarak görüntüleri çekildi
09:04 Ankara-Bağdat mutabakatı: Büyük bir tehdit
09:03 Mexmûr saldırı altında: Boyun eğmeyiz
09:02 Küçükbalaban: Abdullah Öcalan yüzyıllık sorunun en anlamlı muhatabıdır
09:00 13 EYLÜL 2024 GÜNDEMİ
07:47 Narin Güran soruşturmasında 8 tutuklama
12/09/2024
23:59 Mûş’ta yangın
23:35 71 yaşındaki tutuklu tahliye olacağı gün yaşamını yitirdi
23:25 Narin Güran soruşturması: Geriye dönük kamera kayıtlarına bakıldı
22:23 Narin soruşturmasını takip eden Tanhan: Avukatlar, sevki yandaş medyadan öğrendi
21:39 Narin Güran soruşturması: 9 kişiye tutuklama talebi
21:25 Mêrdîn'de akrabalar arasında kavga: 1 ölü
20:49 Bir genci darp eden polislere yurttaşlardan tepki
19:39 Tamamlanmayan hastanede 2’nci yangın çıktı
19:26 Narin için Denizli'de eylem
19:21 Günlerce su altında kaldığı için farklı bir DNA’ya rastlanmadı
19:03 Afganistanlı kadınlardan Taliban’a karşı yeni eylem planı
18:14 İYİ Parti'den bir istifa daha: Vekil sayısı 30'a düştü
18:09 Konya'da beş aydır kayıp olan kadının cenazesi bulundu
16:56 SGDF önceki dönem Eşbaşkanı Yaren Tuncer tutuklandı
16:55 Narin Güran soruşturmasında 14 kişinin savcılık ifadesi tamamlandı
16:51 Tekirdağ'da cinsel saldırıya uğrayan bebek entübe edildi
16:03 Şırnex'te trafik kazası: 2 ağır yaralı
15:59 12 Eylül protestosu: Darbeci anlayış tekçi rejimle sürüyor
15:50 Emine Şenyaşar tutuklu oğlunun tahliyesini istedi
15:31 Fındıklık ve sit alanında taş ocağı açılması için 'ÇED gerekli değil' kararı
15:30 Mêrdîn Belediyesi'nden şiddete maruz kalan kadınlar için adli yardım protokolü
15:29 Federe Kurdistanlı 5 kişinin öldürülmesi davası ertelendi
15:28 Motor sürücüsü çocuk kazada hayatını kaybetti
15:27 Gimgim’de ilk defa toplu taşıma hizmeti
15:27 21 milyon işçi ve işverenin tüm SGK bilgileri çalındı
15:02 Kuran Kursu'nda çocuğu taciz edilen anne: Nedeni cezasızlık politikası
14:26 Efrîn’de 6 günde 19 yurttaş kaçırıldı
14:19 Av. Özbey'in duruşması mütalaa için ertelendi
14:18 SGDF'lilerin serbest bırakılması istendi
13:29 Zeydan’ın davasında keşif kararı
13:27 Xoşab Kalesi ışıklandırıldı
13:05 İstanbul'da demokrasi güçlerine 'Özgürlük Yürüyüşü’ çağrısı
13:01 Bakan Tunç’tan Narin açıklaması
12:46 Bayındır: Yüzbinlerle birlikte çözüm iradesini göstereceğiz
12:40 5 Nolu Cezaevi önünden seslendiler: 12 Eylül’le yüzleşin
12:32 Soma Davası'nda ailelerin katılım talebi kabul edildi
12:22 TRT İstanbul Radyosu önünde 12 Eylül açıklaması
12:02 PTT’de yaşanan sorunlara karşı taleplerini açıkladılar
12:01 Avukatlar İmralı'ya gitmek için başvurdu
11:24 Bismil’de ‘Açık Hava Film Günleri’ başlıyor
11:17 Demokratik Kurumlar Platformu: 13 Ekim'de 'özgürlük' için Amed'de buluşuyoruz
10:54 İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan Hewlêr’de
10:32 Kadınlardan 16 Eylül çağrısı
10:24 DEM Parti Kadın Konferansı: Ev ev gezip, örgütlülüğü büyüteceğiz
10:14 Vietnam’da Yagi Tayfunu: 197 ölü, 128 kayıp
09:42 Güran soruşturmasında gözaltına alınanlar adliyeye sevk edildi
09:40 Saldırıda yaralanan kadınlar: KDP ve Irak da ortak
09:30 5 aydır haber alınamayan Demir ölü bulundu
09:28 DBP örgütleme çalıştayının sonuç bildirgesini açıkladı
09:25 Safitürk soruşturmasındaki 'gizlilik' 7 yıldır neden kaldırılmıyor?
09:14 12 Eylül'ün tanıkları: 44 yılda kanunsuzluk arttı
09:12 Arka planı aydınlatılmayan katliam
09:11 Narin Güran cinayeti: Susan ve koruyanlar da suçlu
09:10 Ekonomist Müftüoğlu: Savaş politikaları sofradaki ekmeğe bile yansıyor
09:09 İşkencenin yenemediği yurtseverlik: Agit Malgaz
09:08 Agirî Belediyesi'nden kesintisiz hizmet
09:07 Tecride Karşı Adalet Girişimi siyasi partilere bilgilendirme yapacak
09:06 Türkiye’nin 10 yıldır 'ihlal' ettiği karara dair yaşananlar
09:05 Noruzi: 'Jin, jiyan, azadî' mücadelesi İran'ın kalbine ulaştı
09:00 12 EYLÜL 2024 GÜNDEMİ
08:48 4 Rojhilatlı İran’a iade edilmek isteniyor
11/09/2024
23:42 İsrail Gazze'de BM okulunu vurdu: 18 ölü
22:56 DBP'li Hüseyin Memiş hayatını kaybetti
21:39 Cîran filmi Wan’da sinemaseverlerle buluştu
19:54 ÇHD: Avukat Aytaç Ünsal fiziki darp ve ölümle tehdit edildi
18:57 Narin için eylem: Önleyici tedbirler alınsın
18:49 Narin’in mezarını ziyaret eden bakanlar mahalleliyle görüşmedi
18:42 ARÎ-DER’den ‘yaşamın her alanını Kürtçe’ye çevirelim’ çağrısı
17:45 Federe Kurdistan Bölgesi sınır hattında yangın çıktı
17:12 ‘Toplumsal çürümenin reçetesi ahlaki politik toplum inşasıdır’
17:02 Yılmaz Güney İstanbul’da anılacak
16:57 9 aylık hamileyken tutuklandı, cezaevinde doğum yaptı
16:43 Amed’de gazeteciler için ücretsiz toplu taşıma kararı
16:36 Gar Katliamı'nın gerekçeli kararı: İnsanlığa karşı suç yok!
15:57 Okul öğrencilere temizletiliyor iddiası
15:50 Yavaş'a hayvan barınağı ihalesi üzerinden 'rant sağlama' suçlaması
15:27 1 yılda 66 çocuk iş cinayetinde yaşamını yitirdi
15:27 Adalet Nöbeti 21’inci gününde: İtibar hukukla sağlanır
15:22 Muhtar Salim Güran görevden uzaklaştırıldı
15:21 Sağanak yağış İzmir ve Muğla'da etkili oldu
15:06 DEM Parti Sözcüsü Doğan: Mücadele ortaklığında yeni planlamalar yapıyoruz
14:40 Adana'da doktora saldırı kınandı
14:33 Suriye Dışişleri Bakanı: Türkiye, Suriye ve Irak topraklarından çekilmeli
14:21 KCDP: Erkek şiddetine karşı 6284 seferberliği başlatıyoruz
13:56 JİTEM'ci Ersever'in fotoğrafı polis motosikletinde
13:55 Kuran Kursu'nda çocuğa cinsel taciz
13:49 27 haftadır vergide adalet istiyorlar
13:24 Eyn Îsa'da su istasyonu bombalandı
13:18 Dêrsim'de 'halay' davası ertelendi
12:27 Qoser'de temizlik kampanyası başlatıldı
12:19 Rojhilat’taki genel greve destek açıklamaları
11:59 Ölümle tehdit edilen tutsak ÖHD’ye başvurdu
11:32 İzmir'de sağanak sonrası su baskınları
11:26 Narin Güran soruşturması: İfadesi alınan imam serbest
11:20 DEM Parti: Engellilerin eğitim hakkı ihlal ediliyor
11:08 Halay çeken tutsaklara iletişim cezası
11:06 Şii Koordinasyonu'ndan ‘mutabakata’ sert tepki: Reddediyoruz
10:34 DEM Parti MYK toplandı
10:21 Vietnam’da sel: En az 143 ölü
10:12 'Umut hakkı' tartışılacak: İç hukukta düzenleme yapılmalı
09:50 Dört duvar arasında 31 yıl: Zorbalığa karşı direniş doğdu
09:42 Tüzükleri 'aykırı' bulundu: Kürtlerle bir araya gelmek kriminalize ediliyor
09:36 12 Eylül'ün üzerinden 44 yıl geçti: İktidarlar değişiyor, zihniyet aynı
09:25 'Katil, hırsız AKP' sloganına soruşturma
09:18 4 yıldır 'gizlenen' soruşturma
09:15 Halepçe'nin trajedisini 'Gynocide' ile anlatıyor
09:13 Şiddet artıyor: Özsavunma çemberi genişletilmeli
09:11 Tecride Karşı Adalet Girişimi neler yapacak?
09:10 19 aydır kaybettikleri yakınları için adalet mücadelesi veriyor
09:05 Cûdî'de çilo toplama dönemi
09:03 Hizmette kaderine terk edilen köy
09:01 Direnişte bir gözünü kaybetti: Diğerini de kaybetsem sokakta olacağım
09:00 11 EYLÜL 2024 GÜNDEMİ
10/09/2024
22:12 Bozkurt işareti yapan askerlerden tutsağa darp ve tehdit
21:53 Wan'daki 8 sokak Narin'in anısına 'çocuk yaşam sokağı'na dönüştürülecek
21:42 ‘Kürtlerin temel talebi anadilde eğitimdir’
21:28 Gülistan Doku Futbol Turnuvası’nda finale kalan gruplar maç yaptı
21:19 Narin’in cenazesini dereye bırakan Bahtiyar tutuklandı
19:52 Narin için eylemdeler: Münferit değil organize bir cinayet
19:39 Narin'in cenazesini dereye bırakan Bahtiyar için tutuklama istemi