Peoples' Democratic Party (HDP) Urfa MP Ömer Öcalan has submitted a question proposal in Kirmançkî dialect of Kurdish to the parliament in regarding the pressures on Kurdish language in the February 21st World Mother Language Day. However, the proposal, which was submitted with the request of response from Vice President Fuat Oktay, was not accepted by the General Document Department of the Assembly on the grounds that it was not Turkish.

 

THE HIGHLIGHT ON 'UNIVERSAL RIGHTS' 

 

In the proposal of Öcalan it was stated that education in mother language is a universal right. The proposal included following questions: "Is there any program in Turkey to protect the languages, as there are many of these programs being implemented in various countries all around the world? Do you have any work on endangered languages? According to the report published by UNESCO, Kurmançkî, which is accepted approximately by 4-6 million people as their mother language, is one of the languages ​​that are in danger of disappearing. Is there to work for the protection of Kirmançk, which is the most widely spoken dialect?"

 

The whole text version of the proposal in Kirmançkî Kurdish, which was rejected in the Turkish parliement, is as follows:

 

"Ziwanê maye wina yeno tarîfkerdene; kesêk bi dinya ameyena xo ziwanê maya xo heq keno. bêperwerdeyî; hetê zereyê çeyeyê xo ra, dormeyê xo ra û sarê xo ra ziwanê xo museno.   

 

Keso ke kamîyeta xo û hewlîya kulturê xo zereyê mezgê xo de bido cakerdene; hinî ziwan seweta ey zaf cayêde muhîm cêno.  Naye ra, perwerdeyê bi ziwanê maye heqêde cîhanî û tabiî yo.

 

Tirkîya de perwerdeyê bi ziwanê maye, hetê qanûnan ra nêameyo gengezkerdene. Ziwanê ke binê xeterî de yê hetê UNESCOyî ra sey Atlas îlan bîyê. Nê ziwanan ra 15 ziwanî sîndoranê Tirkîya der ê.

 

Nê semedan ra;

 

1. Xeylê dugelê Dinya de seba seveknayene û ciwînayene ziwanî bernameyî hazir bîyê, bernameyê ke Tirkîya de yenê bikarardene çi yê?

 

2. Seweta ziwananê ke binê xeterê vinîbîyayene der ê û sîndoranê Dewleta Tirkîya de qisey benê ser o falîyetê sima yê vercirewtena vîndîbîyayene estê?

 

3. Goreyê raporê UNESCO yeno vatene ke; ziwanê Kirmanckî yo ke hetê 4-6 mîlyon merdiman ra yeno qiseykerdene, binê xeterê vinîbîyayene de yo. Goreyê nîsbetê nifûsê Tirkîya, Tirkî û lehçeyê Kurdî ya Kurmancî ra dima Kirmanckî, ziwano ke tewr zaf yeno qiseykerdene yo. Seweta seveknayena Kirmanckî falîyetê sima estê? Eke estê çi yê?

 

4. Seweta perwerdeyê ziwanê maye ke Tirkîya de yenê qiseykerdene ser o hetê qanûnî ra falîyetê sima esto?

 

5. Perwerdeyê bi ziwanê maye ser o hetê pergalê perwerdeyî ra xebata sima yo bingeyîne esta?

 

6. Domanê ke ziwanê maya xo Tirkî nîyo, hetê cuya komelî û perwerdeyî ra çetinî vînenê. Seweta nê çetinîyan falîyetê sima estê? Eke estê, netîceyê xo çi yo?

 

7. Perwerde bi ziwanê maye nîro dayene, neheqîyî vejînê. Seweta ke verê nê neheqîyan bicîrê sima eskenê se bikerê?

 

8. Qanalo resmî ê dewlet TRT KURDÎ di, zaf tay ca dîyeno Zazakî u qê hina zîyed cadayîşê Zazakî yew xebata şima yan zî fikirê şima esto?

 

9. Hetê Wezaretê Kultir u Turîzm ra, çend eseranê muhîman ê Zazakî çapkerdiş, fikirêk yan zî nîyetêk esto?

 

10. Meselaya tayînê melimanê Zazakî di goreyê îxtîyaç tayîn nêvirazîyeno. Sebebê kêmdayîşê kadroyê Zazakî di sebeb çi yo?"

 

MA/ Diren Yurtsever