VAN – Sabahın erken saatlerinden akşam karanlığına kadar tırpan sallayan ırgatlar, çalışma koşullarından şikayetçi. 35 yıldır bu işi yapan Mehmet Coşan, işsizlik karşısında tek umudunun elleri ve kolları olduğunu söylüyor.
Serhat'ta hava sıcaklıklarının artmasıyla birlikte dört bir tarafta kış hazırlıkları başladı. Buğday, arpa hasadı ve ot biçime zamanı tırpancılar (ırgat) için hem umut hem ızdıraba dönüşüyor. Sarp arazilerde ekilen buğday, arpa ve otlar biçerlerle biçemediği için iş tırpancılara düşüyor. Sabah saat 07.00’de iş başı yapan ırgatlar akşam saat 18.00’e kadar aralıksız ter döküyor. Van’ın Bahçıvan mahallesinde bulunan tırpancılar pazarında toplanan tırpancılar, tarla ve mera sahiplerini bekliyor. Sıkı bir pazarlığın yapıldığı meydanda çoğu zaman anlaşma sağlanamıyor. Düşük yevmiyeden şikayetçi ırgatlar, tarla sahiplerine soğan ve patatesin fiyatını hatırlatarak, geçimlerini sağlayamadıklarını dile getiriyor.
YEVMİYE 140 – 180 TL ARASI
Bilek gücüne dayalı ırgatlıkta günlük yevmiyenin 140 ile 180 TL arasında değiştiğini belirten ırgatlar, “Aldığımız para emeğimizin karşılığı değil ama aç kalmaktansa gidip çalışıyoruz. Kentimizde tek bir fabrika bile yok. Tırpan sallamayalım da ne yapalım?" diyor. 35 yıldır tırpan çekerek geçimini sağlayan 58 yaşındaki Mehmet Coşan, çalışma koşullarını şu sözlerle özetledi: "İşkencedeyiz. Bunun dışında yapabileceğim hiçbir iş yok. Tırpana gitmesem aç kalacağım. Günlük yevmiye olarak 140 TL ile 180 TL arasında bir para alıyoruz. Artık kim ne kadar para verirse. Aldığımız para emeğimizin karşılığı değil ama aç kalmaktansa gidip çalışıyoruz. Kentimizde tek bir fabrika bile yok. Tırpan sallamayalım da ne yapalım?"
'AVUÇ İÇİMİ ARTIK HİSSETMİYORUM'
Genelde gittikleri tarlaların sarp ve dik olan yerler olduğunu belirten Coşan, "Biçerlerin giremediği yerlere biz tırpanla giriyoruz. Bazı tarlalar çok sarp. Geçtiğimiz günlerde yokuş aşağı bir tarlada çalışırken dengemi kaybettim ve yere düştüm. Sıcaklık ve yorgunluktan dolayı baygınlık geçirdim, ambulansla beni Erciş Devlet Hastanesine kaldırdılar ve serum bağladılar. Yine havalar çok ısınmaya başladı. Bu da bizi çok olumsuz etkiliyor. Tırpan kol gücüne dayandığı için çok zor bir iş. Üstümüz başımız ter içinde kalıyor ve kollarım ile omuzlarıma ağrılar giriyor. Avuç içim hem nasır tutmuş ve o kadar sertleşmiş ki artık acı hissetmiyorum" diye konuştu.
''GÜNDE 3 DÖNÜM BİÇİYORUM'
Aldıkları yevmiyenin yetmediğini dile getiren Coşan, sözlerini şöyle sürdürdü: "Hakkari'nin Yüksekova ve Şemdinli ilçeleri, Van'ın Gürpınar, Erciş gibi yerlerde çalışıyorum. Günde tek başıma 3 dönüm tarlayı biçiyorum. Erciş'in en iyi tırpancılarından biriyim. Erciş'te bana, 'Tırpancı Memocan' diyorlar. Benin tek umudum ellerim ve kollarımdır. Yevmiyelerimizin artırılmasını istiyoruz. Geçimimi sağlayamıyorum. 8 çocuğum var. Şeker, soğan, patates, yağ, un, saman, hayvan yeminin fiyatları tavan yapmış. Nasıl geçimimi sağlayabilirim ki. Aldığımız paranın da nereye gittiğini bilmiyoruz."
MA / Mahmut Ruvanas