İşsizler ‘Çoban Pazarı’na akın etti: Tek korkuları askeri yasak

img

VAN – Van’da sürü sahipleri ile çobanların anlaşmak üzere buluştuğu ve halk arasında “Çoban Pazarı” olarak adlandırılan meydan, bu yıl işsizlerle dolup taşıyor. Kimse durumundan memnun olmazken, çobanların en büyük korkusu askeri yasak bölgeleri.

Van'da baharın gelişiyle birlikte her yıl kent merkezinde sürü sahipleri ile çobanların anlaşmak üzere buluştuğu ve halk arasında “Çoban Pazarı” olarak adlandırılan meydan bu yıl işsizlerle dolup taşarken, kimse halinden memnun değil. Yüzlerce genç ve yaşlı insanın sabah saatlerinde geldiği meydan adeta bir miting alanını andırıyor. Ekonomik kriz ve işsizlikten kaynaklı meydana çıkan tüm ara sokaklar ve caddeler, birbiriyle anlaşmaya çalışan insanlarla dolu. Sürü sahipleri ekonomik krizden yakınıp ücreti düşürmeye çalışırken, çobanlar bir yandan geçinemediklerini dile getirirken, bir yandan da yayla yasaklarının yarattığı korkunun endişesini yaşıyor. Askeri yasak bölgelere gitmeyi reddeden çobanlar, yasakların olmadığı Kurresünni (Acem) köylerini tercih etmesi dikkat çekti. 
 
'HERGÜN KARAKOLLARA KOORDİNATIMIZI VERİYORUZ'
 
Ücret konusunda anlaşmaya açık olan çobanlar, tütün, ayakkabı, süt, yün, çoban köpeği, yüklerini taşıyacakları eşek, baston ve kepenek (Kulav) gibi yardımcı ve ek ihtiyaçlarından asla taviz vermiyor. OHAL’le başlayan yayla yasakları ve üzerlerindeki baskılara dikkat çeken çobanlar, yayla yasakları ve her sabah karakollara koordinat ile bilgi verme zorunluluğunun kaldırılmasını istiyor. İsmini vermek istemeyen bir çoban, "Her sabah karakollara koordinat veriyoruz. Bir arkadaşımız bizi ziyarete gelse, karakol hemen çağırıp, hesap soruyor" diye belirtti. 
 
'ÇOBANLIK ARTIK ÇOK TEHLİKELİ'
 
İş arayanlardan Resul Sadak, son yıllarda hayvan sayısında giderek azalmanın olduğunu belirterek, hayvan sahiplerinin de artık çoban parasını verecek durumda olmadıklarını söyledi. Çobanların aylık 3 bin TL istediklerini fakat sürü sahiplerinin bunu düşürmeye çalıştığını ifade eden Sadak, şöyle devam etti: "Hayvan sahipleri en az bizim kadar perişan bir haldeler. Yasaklar ve askeri bölgeler nedeniyle çobanlık artık çok tehlikeli bir meslek. Birçok yaylada halen yasaklar var. 2 yıl öncesine kadar her yer serbesti ve rahatlıkla koyunlarımızı otlatıyorduk. Şuan ne elektrik ne su ne de kira paramızı veremiyoruz. Yapacak başka bir iş olmadığı için çobanlık yapıyorum." 
 
'PERİŞAN VE MAĞDUR DURUMDAYIZ'
 
"Çobanlık yapmayan işin ne kadar zor olduğunu bilemez" diyen Halis Ergin de, 7-8 ay boyunca yağmur, kar, çamur ve doğanın zor koşulları demeden çalıştıklarını hatırlattı. Ergin, "Bundan dört yıl önce çobanlara ayda 3 bin TL veriyorlardı. Ama bu yıl hayvan sahipleri 2 bin TL veriyorlar. Ama etin kilosu 60 TL olmuş. Her şeyin fiyatı katlanarak artmış. Memleket öyle bir hale gelmiş ki hiç kimse artık geçimini sağlayamıyor. Sabah kalkıyoruz zam, akşam yatıyoruz zam. Halk perişan ve mağdur bir durumdadır" diye konuştu. 
 
'YASAKTAN KAYNAKLI ÇOBAN BULAMIYORUZ'
 
Ücreti düşürmek için çobanlar arasındaki rekabetten faydalanmaya çalışan Ercişli sürü sahibi Hacı Mustafa Uysal, "Çoban arıyoruz ama bulamıyoruz. Yaylalar yasaklı, OHAL var. Çobanlar aylık 5 bin TL istiyor. Ben 5 bin TL’yi nerden bulayım? Bu yıl çoğu yayla yasaklı olduğu için yayla kiralama fiyatları da artmış. Yaylaya 30 bin TL verdim, kuzu çobanına 30 bin TL verdim, 30 bin de çobana vereceğim. Yani 90 bin TL bir masrafım olacak. Bunun yanı sıra hayvanların ilaç masrafları da cabası. Ben sürü sahibi olduğum halde bile bu kadar kazanmıyorum ki. Hükümet kalkıp 'Biz tarım desteklemesi yapıyoruz' diyor. Hükümet 20 TL destekleme yapıyor ama 15 TL'sini tekrar keserek cebine atıyor" dedi. Sürü sahiplerinden Sultan Korkusuz da, "Ben inek ve koyunlarıma çoban bulmak için geldim. İki çoban 6 bin TL istiyor. Anlaşabilirsek çobanlarla birlikte gideceğiz" diye konuştu. 
 
'AYLIK 3 BİN TL İSTİYORUZ'
 
Sürü sahipleri ile anlaşmanın zor olduğunu dile getiren çobanlardan Ömer Duran, şöyle devam etti: "Sürü sahipleri aylık 2 bin TL vereceklerini söylüyorlar ama biz 3 bin TL istiyoruz. Burada yüzlerce çoban olmasına rağmen hayvan sahipleri 'çoban bulamıyoruz' diye şikayet ediyorlar. Halbuki bu meydandakilerin hepsi çobandır. Onlar da biraz insaflı davransınlar." 
 
'BU YIL KITLIK VE ZULÜM YILI'
 
Meydanda bulunan en yaşlı çobanlarından Şeyhmus Turan (65) da, kendi durumunu şu sözlerle ifade etti: "Sabahtan akşama kadar aç kalıyoruz. Bir ekmek parası bile cebimizde yok.  Buraya mecbur olduğumuz için geliyoruz. Bir çoban aylık 2 bin TL’ye 500 koyuna nasıl baksın. Bu şartlarda kim çobanlık yapmaya gidecek? Biz aylık 2 bin TL’ye gidip çoban olamayız. Çobanların aylık maaşları geçen yıla göre az olmasına rağmen yine hayvan sahipleri kabul etmiyor. Hükümet bu yılı kıtlık ve zulüm yılı yaptı. Her şeye zam geldi. Zamma bile zam geldi. Biz mecbur olmasaydık buraya adım bile atmazdık. Burada pırlanta gibi gençler var. Eğer mecbur olmasalardı buraya asla gelmezlerdi." 
 
'YASAKLI BÖLGELERE KİMSE GİTMEK İSTEMİYOR'
 
Askeri yasak bölgelere hiçbir çobanın gitmek istemediğini belirten sürü sahibi Hasan Aslan da, şunları söyledi: "Çobanlara verilen aylık hayvan sayısına göre değişiyor. Hayvan sayısı arttıkça çobanın alacağı aylık da artıyor. Yine yasaklı ve tehlikeli bölgelere göre de çobanların alacağı aylık değişiyor. Yasaklı yerlere kolay kolay çoban bulamıyoruz. Çobanlar genelde yasaklı olmayan güvenli yerlere gidiyorlar. Çatak ve Feraşin taraflarına kimse kolay kolay gitmiyor. Çünkü orada yasaklar var. Yasak olan yerlere gidenler de çok para istiyor. Çünkü can güvenliği yok. Bazıları çobanları seçip gidiyor ama çobanlar yaylaları gördükten sonra anlaşmadan cayıp geri dönüyorlar. Daha Şırnak ve Cizre tarafındaki çobanlar gelmediği halde burada yüzlerce çoban var. İşsizlik olmasaydı bu pırlanta gibi gençler çobanlık yapar mıydı? Buradakiler mecbur ve çoğunun çocuğu aç evde bekliyor. Ellerinde başka imkan olmadığı için çobanlık yapıyorlar."  
 
MEYDANIN EN MUTLUSU BASTONCU!
 
Pazardaki en mutlu kişi ise, çobanlara baston satan Ahmet Yıldırım. Bastonların tanesini 15 TL'ye satan Yıldırım, işlerinin çok iyi olduğunu vurgulayarak, "Keşke çobanlar her gün buraya gelse" diye konuştu. 
 
MA / Mahmut Ruvanas