Anadil hayati önemde

img

İSTANBUL - 21 Şubat Dünya Anadil Günü'nde Türkiye'de yaşayan halklara Türkçe dışındaki seçeneklerin kapatılmasına tepki gösteren eğitim, sağlık ve hukuk örgütleri temsilcileri, anadilin önemine dikkati çekti. 

Halk ve toplulukların varoluşsal kaidesi ve aynı zamanda kültürel taşıyıcısı olan diller, ulus devletlerce homojen ulus yaratma hedefiyle farklı etnik ve dinsel topluluklara yönelik başvurulan tek tipleşme politikalarının kıskacında. Bugün dünya genelinde konuşulan 6 bin farklı dilin yüzde 43'ü yok olmak üzere, öyle ki her iki haftada 1 dil yok oluyor.
 
Tehdit altındaki dilleri korumak ve çok dilliliği teşvik etmek amacıyla Birleşmiş Milletler (BM) Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 2000'de 21 Şubat’ı Dünya Anadil Günü ilan etti. Yine azınlıkların dillerinin korunmasına dair 1966 tarihli Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin 27. maddesi, 1960 tarihli Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Sözleşme’nin 5. maddesi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) belgeleri, Lahey Tavsiyeleri, Avrupa Konseyi belgeleri gibi birçok yasal düzenleme ve sözleşme de mevcut.  Fakat halen birçok halk anadilinde eğitim ve sağlık hizmeti alamadığı gibi hukuk gibi toplumsal yaşamın diğer alanların da dillerine dair haklardan yoksun. 
 
Kamuda diğer dillere yer açılmasının yaşamsal önemi, 24 Ocak’ta Elazığ’ın Sivrice ilçesinde 6.8 büyüklüğündeki gerçekleşen depremde en net biçimde gözler önüne serildi. Medyanın gözü önünde cereyan eden olayda, enkaz altında kalan ve Türkçe bilmeyen bir yurttaşın, Kürtçe bilen bir sağlık çalışanının yönlendirilmesiyle hayata tutunması anadilde eğitim hakkının ne kadar hayati önemde olduğunu göstermiş oldu. 
 
HASTANEDE ANADİL ŞART
 
Anadilin yaşamın her alanında olduğu gibi sağlık alanında da çok önem arz ettiğini söyleyen Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Şişli Şube Başkanı Abuzer Aslan, hastanın meramını anadilinde anlatmasının tedavisi için hayati bir öneme sahip olduğunu belirtti.
 
Üçüncü şahısların araya girmesinin hasta mahrumiyetini ortadan kaldıran bir durum olduğunu ve hastanın üçüncü şahıs üzerinden rahatsızlığını tam olarak anlatamadığını ifade eden Aslan, “Hiçbir hasta kendi özelinin üçüncü şahıslar duyacak halde en yakını bile olsa dahi iletmek istemezler. Bu nedenle sağlık alanında anadilde hizmet vermek hayatidir. Bilindiği üzere dil aynı zamanda acı ve sevincin ifade etme halidir. Bu anlamda anadil acının ifadesiyse, dermanı da anadilde eğitimdir” dedi.
 
10 DİLLİ BROŞÜRDE KÜRTÇE YOK
 
İstanbul Tabip Odası (İTO) Yönetim Kurulu Üyesi Murat Ekmez de, hekimin veya sağlık çalışanının yurttaşların hastalığıyla ilgili verilerine net bir şekilde ulaşması gerektiğini ve bunun ilk adımının da iletişim kurmak olduğunu vurguladı.
 
Bu nedenle anadilde sağlık hizmetinin kritik bir öneme sahip olduğunu dile getiren Ekmez, toplumun anadilde eğitim talebinin olduğunu, Tabip Odaları ve sağlık sendikaları olarak kendilerinin de bu ihtiyacı sıkça dillendirdiklerini kaydetti. Ekmez, “Sağlık Bakanlığı’nın bu konuda yurttaşlara nitelikli bir sağlık hizmeti alabilmesi için anadilde sağlık hizmeti sunan bir programa ihtiyacı var. Bu konuda Sağlık Bakanlığı gerekli adımları atmadı ama ülkemize gelen yoğun göçle beraber hastanelerde göçmenler için Arapça hizmetler verilmeye başlandı. Bu çok önemli bir gelişme. Bu olumlu gelişmenin yanında ülkemizin 25 milyonluk nüfusunu oluşturan Kürtlere bu hizmetin sunulmaması çelişkidir. Bu tutumları Kürtçeyle bir problemlerinin olduğunu gösteriyor. Geçen yıllarda 10 dilde hazırladıkları broşürlerde Kürtçeye yer vermedi. Aslında bu konuda ülkede sağlığı yürütmeye çalışan bir kurum olarak utanç duymaları gerekiyor. 25 milyon insanın konuştuğu bir dili neye dayanarak, görmezden geldiler” diye belirtti.
 
'ANADİLDE EĞİTİM PEDAGOJİK BİR İHTİYAÇ’
 
Anadilde eğitim hakkının engellenmesinin bireyin bütün toplumsal yaşantısına etki ettiğinin söyleyen Eğitim Sen İstanbul 1 Nolu Şube Başkanı Mesut Mike ise eğitim müfredatında bu hakkın sağlanmadığında bireyler arasında eşitlik ilkesinin ihlal edilmesi olarak değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çekti.  
 
Eşitlik ilkesinin ihlal edilmesiyle başlayan bu sürecin bireyin meslek, toplumsal statü, ekonomi vs. birçok alanda olumsuz yönde etkilendiğini ifade eden Mike, bu durumun vicdanı yaralayıcı tutum olmasının ötesinde evrensel hukuk normların ihlali olarak da değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Anadilde eğitim hakkının pedagojik bir ihtiyaç olduğunu kaydeden Mike, bu hakkın bir an önce sağlanmamasının elzem bir durum olduğunu ifade etti. 
 
Anadilde eğitim sorununun Türkiye’de olduğu gibi demokrasi gelişiminde geride kalan birçok ülkenin temel sorunu olduğunu söyleyen Mike, bu nedenle anadilde eğitim sorununun demokrasiyle doğrudan bir ilişkisi olduğunu vurguladı. Mike, “Çocukların anadillerini kullanmasında hem algılama hem de anlatma becerisi açısından önemli olduğu bilimsel verilerle net bir şekilde ortaya çıkmıştır. Ülkemizde de kozmopolit bir yapıya sahip bir ülke olarak, birçok dile sahiplik yapıyor. Halkların en temel hakkı olan anadillerinde eğitim görme hakkı Türkiye’de ülkeyi böler yaklaşımlarıyla engellendiği biliyoruz. Bu da Kürt meselesinin çözümsüzlüğünden kaynaklı bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Bu anlamda anadil sorunu demokrasinin gelişmesiyle paraleldir. Bu nedenledir ki Kürt sorununun çözümünde anadil eğitim hakkının sağlanması önemli bir kavşak olacaktır. Anadilde eğitim hakkının tanınması Kürt sorununun demokratik yollarla çözülmesine etki edecektir” diye belirtti.
 
TUTANAKLARDA 'BİLİNMEYEN DİL'
 
Anadilde eğitim hakkının evrensel hukuk normlarına göre en temel haklardan biri olduğunu belirten Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Eşbaşkanı Ferat Boğatekin de, Türkiye’nin BMGK Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne çekince koymasının ana sebebinin Kürt sorunu olduğunu kaydetti.
 
Temel bir hak olan anadilde eğitim hakkının bugün siyasi bir çerçevede değerlendirildiğini belirten Boğatekin, fiiliyatta Kürtçenin televizyon kanallarında kullanılmasına rağmen halen hukuki bir statü kazandırılmamasını bu bağlamda yorumlanabileceğini söyledi. 
 
Birçok mahkemede Kürtçe tercümanlık yapan Boğatekin, “Müvekkiller doğal olarak anadillerinde savunma taleplerinde bulunuyorlar. Bu savunma hakkı da büyük bedeller ödenerek alındı. Ancak Türkiye’deki siyasal ortama bağlı olarak yargıda tercümanlık aracığıyla kullanılan bu hakkı kaldırma gayreti var. Kürtçe yapılan savunmalarda zabıtlara halen ‘bilinmeyen bir dil’ olarak giriyor. Doğrusu Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün bir sitemi oldu ama halen zabıtlara Kürtçenin ‘bilinmeyen bir dil’ olarak girmesi tahammülsüzlüktür” dedi. 
 
KÜRTÇE SAVUNMA HAKKI 
 
Müvekkilleri Kürtçe savunma yaptıklarında bir önyargının oluştuğu üzerinde duran Boğatekin, “Bazı durumlarda hakim Kürtçe konuşmayı ‘örgütsel bir tavır sergiledi’ diye göstererek, bunu tamamen cezaya dönüştürebiliyor. Yakın bir zamanda tercümanlık yaptığım bir dosyada kendisini Kürtçe daha iyi ifade edeceğini söyleyen müvekkile, mahkeme başkanı soru sordu. Mahkeme başkanı sanığa soruyu sormaya başladığında müvekkilin tercüman daha çeviri yapmadan direkt Kürtçe cevap vermesi, mütalaaya şöyle geçirildi; ‘Bizim gözlemlediğimiz kadarıyla her ne kadar sanık Türkçe bilmediğini iddia ediyorsa da başkanın yapmış olduğu sorulara tercüman daha tercüme etmeden cevap veriyor.’ Bunu bir anlamda örgütsel bir tavır ya da farklı bir yaklaşım olarak görülüp cezalandırılmasını talep etti. Maalesef ki Kürtçe savunma yapan müvekkiller de bunu sorun yaşanıyor. Bir nevi mahkeme salonları anadilde yaşanan sorunların fotoğrafı oluyor. Anadil sorununun çözülmesi özellikle Kürtçenin statü kazanmasının Türkiye demokrasinin önüne açacaktır” dedi. 
 
MA / Naci Kaya

Diğer başlıklar

14:22 Oy kullanmak için yola çıktıkları Yenikapı sahili otobüs terminaline dönüştü
13:46 Uluslararası heyetler Amed’de: Seçimleri gözlemleyip raporlaştıracağız
13:44 DEM Parti seçimleri iki merkezden takip edecek
13:35 Hatimoğulları: 31 Mart'ta mührü DEM ağacının altına vuralım
13:29 Îdir'da taşımalı asker ve polisler için okullar tatil edildi
13:24 Onbinler Wan'daki final mitinginde | CANLI
13:17 Amed Emek ve Demokrasi Platformu: Herkes sandığa sahip çıkmalı
13:15 Kadir İnanır'ın sağlık durumu iyiye gidiyor
13:03 DEM Parti’den Adana açıklaması: Seçime hazırız, zaferle çıkacağız
12:24 MKM konserine getirilen yasak kararı iptal edildi
12:03 Leyla Zana, Orhan Doğan’ın mezarını ziyaret etti
12:02 Muğla'da hareketli seçmen yola çıktı: Kazanmak için gidiyoruz
12:01 ABD'li heyet Kalın, Güler ve Akar'la görüşecek
12:00 AKP Cizîr’de para dağıtarak oy istiyor: Parayı alın oyunuzu vermeyin!
11:49 Çadırkentte kadınları fuhuşa zorlayan Debe AKP'den aday
11:27 Ailelerden İmralı başvurusu
11:13 İsrail ordusu Halep'i vurdu
10:54 Yunanistan'da deprem
10:50 Riha'da sahura kadar seçim çalışması
10:33 Sanatçılar: DEM Parti için sandığa gidelim
10:21 Kuzey ve Doğu Suriye'de yerel seçim tarihi belli oldu
09:43 3 kentte kadın cinayeti | YENİLENDİ
09:40 Gazeteci Süleyman Ahmet'ten 157 gündür haber yok
09:36 Taybet İnan'ın kızı: Bizi katledenlere oy vermeyin
09:26 Giresun’da KYK yurdundan asansör düştü
09:25 Dilovası’nda gençlerin gözü seçimde: Neden bahar açmasın ki?
09:24 Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü için 124 gündür grevdeler
09:16 Kürkçü: Kurdistan’da her hafta, her ay Kızıldereler yaşanıyor
09:09 Mezarlığa konteyner kuran anneye verilen cezanın gerekçesi: Örgüt mezarlığı!
09:08 Gazeteci Aykol'a gönderilen mektup 4 yıl sonra ulaştı
09:07 Amed'de binlerce kişiyle sandıklar korunacak
09:06 Mahkeme ‘hukuki menfaat’ gerekçesiyle Akbıyık’ın iddialarını esas almadı
09:05 Yıldız’ın avukatı: Tutsağa para göndermek yasada suç değil
09:04 Doktor Gül: Bağımsız heyetler İmralı'ya gitmeli
09:00 1 oy neden önemli?
09:00 29 MART 2024 GÜNDEMİ
28/03/2024
23:50 DEM Parti Amed'de gazetecilerle buluştu: Gayrimeşru olanlar gidecek
23:27 Sêwereg'te kaza: 3 ölü, 6 yaralı
23:13 Türk: İrademiz sandıklara yansırsa barışa bir adım daha yaklaşırız
22:40 Öğrenciler ‘deprem riski’ nedeniyle yurttan çıkarılmak istendi
20:53 Akdeniz’de kasıtlı çıkarıldığı belirtilen yangınlarda artış
20:47 HDP'nin eski MYK üyelerinin ‘Ermeni Soykırımı’ açıklamasından yargılandığı davada karar çıktı
20:20 Şenyaşar ailesinin eylemine DEM Partili kadınlar ve avukatlardan ziyaret
19:46 YSK’den ‘iftar’ kararı: Sayım aralıksız yapılacak
19:34 Bakırköy Cezaevi önünde gözaltına alınanlar serbest bırakıldı
19:27 Nijerya'da 3 ayda 202 kişi menenjitten hayatını kaybetti
18:02 Bakırköy Cezaevi’nde tutsaklar görüş sonrası darp edildi
17:50 Genç: Erdoğan Kürt sorununda çözüme yönelmez
17:23 DEM Parti’den bir ilk: Engelliler için yeni bir yaşam mümkün standı
17:16 DBB’ye ait malzemeler askeriye ve emniyet tarafından taşınıyor
16:59 Yargıtay, Ata ve Mızrak davasında polislerin beraatını onadı
16:49 DEM Parti seçim çalışmalarına hız verdi
16:46 MB rezervleri bir haftada 4 milyar 53 milyon dolar azaldı
16:39 DEM Parti: AKP’liler Belçika’daki ırkçı saldırının sözcülüğünü yapıyor
16:30 Hatimoğulları: Savaş için kapı kapı dolaşacağınıza barış için İmralı kapısını açın
16:21 Adalet Nöbeti’nden ‘İmralı kapısını açın’ çağrısı
16:07 Zana Bedlîslilere seslendi: Sandıklarınıza sahip çıkın
16:07 DEM Parti: Antalya'da adaylarımızı geri çekmiyoruz, oylar DEM'e
16:01 Temelli Colemêrg'de: Bu faşist iktidarı yıkacak olan sizin iradenizdir
16:00 Hatice Yıldız’ın tutukluluğu Bakırköy cezaevi önünde protesto edildi
15:47 Roboskî’yle yüzleşme olmadan demokrasi mümkün değil
15:34 Meleyî aşireti DEM Parti’ye desteğini açıkladı
15:17 Bakırhan: Halk onuruna ve iradesine sahip çıkacak
15:15 Pontoslu yazar Haralambidis yaşamını yitirdi
15:05 Êlih kayyımı AKP adayı için 53 milyona koli hazırlattı
15:01 Amed’de okul temizliği yaptırılan 15 öğrenci zehirlendi
14:55 Tutsaklardan siyasi partilere mektup: Açlık grevleri konusunda rol üstlenin
14:37 Mart ayı katliamlarıyla yüzleşme çağrısı
14:18 Okullar 1 Nisan'da tatil
14:16 Bayındır Bazîd’den seslendi: 1 Nisan’da başarımızı birlikte kutlayalım
14:01 Yargıtay Başkanı onuncu turda da seçilemedi
13:08 Açlık Grevi İzleme Koordinasyonu: Tutsakların talepleri karşılanmalı
12:55 DEM Parti’den 3 merkezde miting
12:48 Mûş'ta vali, kaymakam ve komutandan seçim çalışması
12:22 Esenyurt'ta 5 katlı binada yangın çıktı
12:21 Kütahya ve İstanbul’da erkek şiddeti
11:57 AKP'li belediyenin taş ocağına 'ÇED gerekli değil' kararı
11:42 ÖHD’den iki bakanlığa başvuru: Sağlık hakkı ihlaline sebep olan uygulamalar son bulsun
11:33 Abdullah Öcalan’ın avukatlarından yeni görüşme başvurusu
11:06 Zafer işareti gerekçesiyle seçim görevi iptal edildi
10:42 Kantinden para ile satın aldıkları eşyalara el konuldu
10:41 Agrobay işçileri ilk kazanımlarını elde etti
10:29 Cisim patlaması raporu: Dayan ailesi mağdur edildi
10:23 Ertak: Şirnex'te 2004 ruhuyla sandık başına gidelim
09:37 DEM Parti'ye destek yürüyüşü
09:13 Gazeteci Ahmet’in akıbetine dair 156 gündür açıklama yok
09:12 Tutsaklar 123 gündür açlık grevinde
09:11 DEM Parti Cihanbeyli için seferber
09:09 Xinûs eşbaşkan adayları: Herkese eşit hizmet vereceğiz
09:08 Abdullah Öcalan'ın avukatı: CPT güven veren bir kurum olmaktan çıktı
09:07 Wêranşar DEM'den yana
09:06 Ebexliler 2019’un hesabını soracak!
09:04 'Taşıma' hilesine karşı binlerce hareketli seçmen başvurusu
09:02 Tutsak yakınlarından hukuksuzluğa karşı dayanışma çağrısı
09:01 Tuncel: Sandığa gidelim, gasp edileni geri alalım
09:01 28 MART 2024 GÜNDEMİ
08:51 Ahlat T Tipi’nde provakatif saldırı
08:42 Beyaz Saray’dan İsrail’i görüşmeye ikna çabaları
27/03/2024
23:59 Riha’da kitlesel halk buluşmaları: Halka hizmet DEM Parti ile gelecek
23:56 Halk buluşması mitinge dönüştü: Hiçbir kuvvet Êlih’in kafasını karıştıramaz
23:22 Riha’da gözaltına alınan 7 kişi serbest bırakıldı
21:41 Barikat Riha’dan DEM Parti’ye destek yürüyüşü
21:34 Agirî ve Wan'da gençlik şöleninde tecrit vurgusu
21:08 Serüven Kültür Dünya Tiyatro Günü’nde sokakta
20:53 Memurlar AKP çalışmalarına götürülüyor
20:36 Mêrdîn adayları sahada: Sesimiz sandıklardan güçlü çıkmalı
20:30 Tiyatro oyuncularından DEM Parti’ye destek
20:22 Haber Sen: TRT anayasal suç işliyor
20:05 Zana: İmralı kapıları açılsın
19:47 Emine Şenyaşar’ı ziyaret etmek isteyen EMEP’lilere engel
19:43 İzmir'de kadın katliamları protestosu: Örgütlenelim
19:38 Colemêrg’teki final mitingine kitlesel yürüyüşle çağrı yapıldı
19:15 İstanbul’da çok sayıda gözaltı
19:09 KHK eylemi 287’nci haftasında
18:54 Sêrt’te silahlı kavga: 4’ü ağır 8 yaralı
18:28 Bodrum’da kadınlar çocuk istismarını protesto etti
18:04 Erdoğan Êlih’de Ankara ve İstanbul için oy istedi
17:57 İHD Ankara Şube Ekoloji Komisyonu Yıllık Ekoloji Raporu’nu açıkladı
17:02 Türkdoğan TİHV ve İHD’yi ziyaret etti
16:51 DEM Partili adaylar: Adana için yeni bir tarih yazma vakti geldi
16:49 DEM Parti seçim çalışmasında: 1 Nisan'da zaferi kutlayacağız
16:47 Zana'dan Adalet Nöbeti'ne ziyaret: Annelerin mücadelesi olmasa dilimiz yok olurdu
16:38 Eğitim Sen: Cumhur İttifakı adayları okullarda propaganda yapıyor
16:22 Erdoğan Amed'de: Bu kardeşinize yüzde 28,5 oy çıkmışsa durup düşünmemiz lazım
15:50 Hatimoğulları'ndan Erdoğan'a: Çık sen kendini ıspatla
15:47 Emekliler: Sandıkta hesap soracağız
15:40 ÖHD, Marmara Bölgesindeki cezaeevlerine dair raporunu paylaştı
15:37 Hareketli seçmenler Muğla'dan yola çıktı
15:15 Mahkeme kararı verdi: Devletin öğrencilere yemek sağlama yükümlülüğü yoktur
15:12 Trabzon’da göçük: 3 işçi yaşamını yitirdi
15:10 Uçar: Bu seçim Şêx Seîd'e hakaret edenler ile Şêx Seîd'in torunları arasında
14:49 Belediyeden 'Yardıma muhtaç' kuyumcuya 70 bin TL yardım!
14:43 Cezaevinde rahatsızlanınca hastaneye kaldırıldı
14:30 Bayındır Qereyazî’de: Bu seçim, Kürtlerin dili, kimliği için referandumdur
14:20 DEM Parti'den Elkê'de sandık güvenliği eğitimi
14:18 Türkiyeli yetkili: Rusya saldırganlarını tutuklama talebi yoktu
13:49 Hrant Dink davası sanığı: İstihbaratı cinayetten bir gün sonra almış gibi rapor düzenledik!
13:44 Çewlig'de miting
13:40 Akkuyu'da maaşlarını alamayan işçiler iş bıraktı
13:28 Öğrenciler Erdoğan’ın mitingine taşındı
13:16 Baro ve STÖ’lerden CPT’ye İmralı çağrısı: Çözüm için adım atın
12:54 Açlık grevinde olan 5 tutsağa hücre cezası
12:37 Licik bilirkişi raporu: Zehirli kimyasalın Fırat’a taşınma riski var
12:18 Yargıtay Başkanı 6'ncı turda da seçilemedi
12:02 YNK: Kerkük'te Türkmen Cephesi ile anlaşan KDP ulusal değerleri sattı
11:35 Bakırhan: Üçüncü yol ağacının altında birleşelim
11:13 Yaşlı nüfus 5 yılda bir buçuk milyon arttı
11:00 Sınırdaki saldırılarda 10 kolber yaralandı
10:28 Roboskîliler: AKP'ye giden her oy üstümüze bomba olarak yağacak
10:27 Şirnex ve Riha'da ev baskınları