Hevserokê Şaxê Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD) a Antalyayê Mahîr Onal, Pêvajoya Aştî û Civaka Demokratîk nirxand ku bi hevdîtina Komîsyona Meclisê ya bi Abdullah Ocalan re li Îmraliyê berdewam kir. Onal diyar kir ku ev pêvajo ku ji salekê zêdetir e berdewam dike, naşibe tu pevçûn û modelên çareseriyê yên cîhanê an jî destpêşxeriyên berê. Onal diyar kir ku ev pêvajo di dînamîka xwe de atîpîk e û got: "Pirsgirêka Kurd di bingehê de pirsgirêkeke sed salî ye. Û ne tenê bi Tirkiyeyê ve sînordar e. Ew pirsgirêkeke herêmî ye ku hem li Rojhilata Navînê û hem jî li Ewropayê dînamîkên wê hene. Em hewldanên çareserkirina vê yekê dibînin. Bê guman, diviyabû ev hewldan hevdîtinek bi Abdullah Ocalan re jî di nav xwe de bigirta. Yekem tiştê ku divê Komîsyona Meclisê bikira, pêvajoyek bû. Ew hewl didin ku rastiya ku bi Abdullah Ocalan re hevdîtin tê kirin, an jî hevdîtin bi wî re tê kirin, wekî rewşeke nû pêşkêş bikin. Hevdîtina bi Abdullah Ocalan ne rewşeke nû ye. Di salên 1990, 2000 û 2010'an de, di hemû pêvajoyên berê de, di hemû pratîkên çareserkirina pevçûnan û aştiyê de, bi Abdullah Ocalan re rasterast an nerasterast hevdîtin hatiye kirin. Ev pêvajo bi rêya wî hatine meşandin. Xala ku rexne lê were girtin divê beşdariya Abdullah Ocalan di komîsyonê de be. Gelek kes hatine bihîstin. Divê Abdullah Ocalan bi heman awayî bihata anîn meclisê û ji hêla komîsyonê ve bihata guhdarîkirin. Lêbelê, komîteyek ji sê kesan hat avakirin. Ew çûn, li ser mijarê nîqaş kirin û raporek hat girtin. Ew weke kurte di sê rûpelan de hat berhevkirin û wekî wisa bi komîsyonê re hat parvekirin. Di rastiyê de, divê civîn bi awayekî zelal hatiba meşandin. Em bawer dikin ku komîsyon ketiye kêmasiyê." 

 

'DIVÊYABÛ CHP DI KOMÎSYONÊ DE CIH BIGIRTA'

 

Onal rexne li CHP'ê kir ji ber ku endam nedaye şandeya ku çû Îmraliyê û diyar kir ku êdî ji bo her kesî eşkere ye ku Abdullah Ocalan yek ji aktorên herî girîng ên pêvajoyê ye. Onal got: "Divê CHP di vê şandeyê de cih bigirta û nêrîn û çavdêriyên aktorê herî girîng ê pêvajoyê bibihîsta. Ev rêbaz dikare wekî kêmasiyekê were hesibandin. Digel vê yekê, beşdarbûna CHP'ê di xebata komîsyonê de, beşdariya wê ya berdewam û pêşkêşkirina raman û pêşniyazan ji hêla wê ve pir hêja ne. Endamên MHP û DEM Partiyê yên di şandeyê de, daxwaz kirin ku qeydên civînê bi tevahî bi komîsyonê re werin parvekirin. Pêvajoyên wiha divê şefaf bin. Meşandina pêvajoyek ku ji raya giştî veşartî ye nîşanek e ku ew ê bi rêkûpêk nexebite. Divê komîsyon di vî warî de şefaftir bûya û heke qeydên civînê hebin, divê ew bihatana eşkerekirin. Meşandina van bi awayekî ku ji raya giştî veşartî jî dikare baweriya mirovan bi pêvajoyê qels bike."

 

'DEMILDEST DIVÊ QANÛNÊN BÊN DERXISTIN'

 

Onal destnîşan kir ku tê gotin ku pêvajo piştî civîna Îmraliyê derbasî qonaxa duyemîn dibe û got: "Li vir gavên avahîsaziyê yên siyasî dikarin çi bin? Ger li ser qonaxeke duyemîn nîqaş were kirin, divê gavên ku heta niha hatine avêtin wekî yên yekem werin hesibandin. Gavên ku heta niha hatine avêtin bi Banga Aştî û Civaka Demokratîk a 27'ê Sibatê hatin. Piştî vê yekê fesixkirin û merasîma şewitandina çekan pêk hat. Paşê, biryara vekişîna ji Tirkiyeyê hat dayîn. Di vê pêvajoyê de komîsyonek li meclsiê hat avakirin. Lêbelê, wekî ku em dibînin, gav tên avêtin, lê em wan wekî yekalî, tenê ji hêla rêxistinê ve dibînin. Em bawer dikin ku divê dewlet niha hem gavên siyasî û hem jî yên qanûnî der barê hin qanûn û guhertinên qanûnî yên di vê qonaxê de bavêje. Çi celeb gav dikarin hebin? Qanûnên ku endamên rêxistinê çawa dikarin entegre bibin, çawa dikarin vegerin nava civakê û çawa dikarin vegerin Tirkiyeyê divê bi lez û bez werin derxistin."

 

HEVRÛBÛNA BI HEQÎQETÊ RE

 

Onal diyar kir ku polîtîkaya asîmîlasyonê ya ku îro jî di meriyetê de ye şermek e ji bo Tirkiyeyê û got: "Ji damezrandina Komarê vir ve li Tirkiyeyê gelek komkujî çêbûne. Hemû komkujî hatine veşartin û hîn ji wan nehatine eşkerekirin. Divê rol û nasnameyên sûcdarên van komkujiyan werin eşkerekirin. Heta ku em wekî dewlet û civak bi van rastiyan re rû bi rû nemînin, behsa aştiya rastîn nayê kirin. Qanûnek li dijî terorê heye. Ev qanûn îro bûye lareşî, bûye sedema girtina bi deh hezaran kesan û bi tevahî azadiya ramanê paşguh kiriye. Ev qanûn di sala 1991'ê de di mewzûata me de hat bicîhkirin û di rastiyê de divê demek dirêj bûya ku bihata betalkirin. Divê ev qanûn bi lez were betalkirin."

 

BANDORA PÊVAJOYÊ LI GIRTÎGEHAN

 

Onal destnîşan kir ku binpêkirinên mafên mirovan li girtîgehan tevî pêvajoya berdewam jî berdewam dikin û got: "Rewşa girtiyên nexweş heye û ev gavên ku bêyî hewcedariya guhertina qanûnî dikarin werin avêtin in. Divê ji girtiyên nexweş re derfetên dermankirinê werin peydakirin û divê rêya girtîgeh û malên berdanê were vekirin. Li Antalyayê gelek girtîgeh hene. Em pir caran serdana van girtîgehan dikin ji ber ku em gelek serlêdanan ji van girtîgehan werdigirin. Ev serlêdan berdewam in û em hewl didin ku bigihîjin wan. Girtiyên nexweş hene, lê ew nikarin bigihîjin dermankirinê. Tecrîdek giran heye û girtî ji van şert û mercan gazinan dikin. Dema ku em diçin, em van rewşan bi xwe dişopînin û rapor dikin. Me di vî warî de di girtîgehan de tu nîşanek vê pêvajoyê nedîtiye. Binpêkirinên mafên mirovan li girtîgehan bênavber berdewam dikin."

 

'GER AKTORÊ SEREKE ABDULLAH OCALAN BE, DIVÊ ŞERTÊN WÎ BÊN RASTKIRIN'

 

Onal bi bîr xist ku Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê (DMME) du caran li dijî "mafê hêviyê" yê Abdullah Ocalan biryar daye û got ku bi rêya qanûnê hin astengî hatine danîn da ku ew ji sûdwergirtina ji vî mafî dûr bikeve. Onal got: "Bê guman, divê Tirkiye biryarên DMME'yê bicîh bîne û ev yek divê were sererastkirin û betalkirin. Mafê hêviyê ne tenê ji bo Abdullah Ocalan e; îro bi sedan girtî ji ber vê rewşê bi xetereya girtina heta hetayê re rû bi rû ne. Ger îro danûstandinek hebe, divê di şert û mercên adil û wekhev de were kirin. Kirina vê yekê dê li dijî ruhê pêvajoyê be. Ji ber ku rêzikên qanûnî yên heyî nayên bicîhanîn, tecrîd heye. Mafên bingehîn ên girtiyan bi her awayî nayên bicîhanîn. Di hiqûqê de rêgezek jî heye ku jê re wekheviya çekan tê gotin. Ew rêgezek e ku hem dozgerî û hem jî parastin divê bigihîjin heman daneyan û hêza wekhev. Ger pêvajoyek danûstandinê hebe, pir girîng e ku şert û mercên Abdullah Ocalan, aktorê sereke yê vê pêvajoyê, werin başkirin."

 

MA / Mehmet Guleş