Tenduristkar: Alternatîfa pergala tenduristiyê ya heyî modela 'komunê' ye 

2025-12-23 10:19:40


	 

	AMED – Tenduristkaran bal kişand ser bazarkirina pergala tenduristiyê ya heyî û îşaret bi modela komunî ya li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê kirin û gotin: "Di demeke wiha de ku tiba kapîtalîst laşên me kontrol dike, komun wekî barîkatekê ye ku vê kontrolê bişikîne."

	 

	Platforma Tenduristiyê ya Amedê di 20-21'ê Kanûnê de komxebatek bi navê "Civaka Demokratîk û Tenduristiyê" li dar xist. Beşdaran li bersiva pirsa "Modeleke tenduristiyê ya çawa?" geriyan. Di komxebatê de rexne li bazirganîkirina pergala tenduristiyê ya heyî hat girtin û girîngiya modelên alternatîf hat destnîşankirin. 

	 

	Endamê Meclisa Tenduristiyê ya Kongreya Demokratîk a Gelan (HDK) Fîkret Çalihan ku komxebat û alternatîfên pergala tenduristiyê ya heyî nirxand, diyar kir ku tevgera tenduristiyê di têkoşîneke piralî de ye û destnîşan kir ku têgihîştina heyî ya tenduristiyê bûye amûreke kontrola dewletê. Çalihan diyar kir ku perwerdehiya di nav pergala tenduristiyê de têgihîştineke otorîter, baviksalar û pozîtîvîst diafirîne û tekez kir ku hem xwendekar û hem jî akademîsyen divê li dijî vê perwerdehiyê derkevin. Çaliha got: "Divê nasnameyeke nû ji bo pisporên tenduristiyê were avakirin. Divê ev nasname bi nirxên bingehîn ên civakê re li hev bike û li dijî têkiliyên antîdemokratîk bisekine."

	 

	KOMUN Û TENDURISTIYÊ

	 

	Çalihan bal kişand ser pergala tenduristiyê ya li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê û diyar kir ku nêzîkatiya li ser bingeha komunê ya li wir têkiliya nexweş-tenduristkar lênerîna tenduristiyê ya ku ji hêla dermanê kapîtalîst ve hatî afirandin, xera dike. Çalihan destnîşan kir ku li Rojavayê, civak dikare di tenduristiya xwe de xwedî gotin be û got: "Ezmûna komunê rewşeke 'xwebaweriyê' ye. Dema ku dermanê kapîtalîst laşên me kontrol dike, komun wekî barîkatekê tevdigere ku vê kontrolê dişkîne."

	 

	TENDURISTIYA KOMUNÊ LI ŞÛNA TENDURISTIYA KAPÎTALÎST

	 

	Çalihan diyar kir ku tevî saziyên tenduristiyê û teknolojiya mezin li Tirkiyeyê, dermankirina civakî nehatiye bidestxistin û got: "Civak her roj dîsa nexweş dibe. Ji ber ku nehevsengiyek heye. Ev hevsengî, divê li cîhî were avakirin."

	 

	Çalihan diyar kir ku ezmûna komunê ya li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê rêyeke girîng ji bo damezrandina vê hevsengiyê vekiriye û got ku pergala tenduristiyê ya kapîtalîst sermayeyê li ser civakê dide pêş, lê li dijî vê, çanda komunê divê pêş bikeve.

	 

	PERGALA TENDURISTIYÊ YA SERDEST 

	 

	Endama Sendîkaya Kedkarên Tenduristiyê û Xizmetên Civakî (SES) Sevda Onatê diyar kir ku di sektora tenduristiyê de veguherîneke derûnî tune ye. Sevda Onatê ku got hîn jî di nav pisporên tenduristiyê de nêzîkatiyek serdest a civakî serwer e, wiha pê de çû: "Me der barê civakîkirina tenduristiyê de zîhniyeteke komunal û meclisî ya têrker tune. Em bi berdewamî têkiliyên nexweş-bijîşk li ser bingeha têkiliyên kirde-bireserê ava dikin."

	 

	Sevda Onatê bi destnîşankirina ku heşt sal perwerdehiya tenduristiyê ya ku ji hêla baviksalarî û pozîtîfîst hatiye wergirtin, diyar kir ku ev bandoreke neyînî li ser civakê dike û got: "Pêşî, pisporên tenduristiyê, sendîka û karmend hewce ne ku veguherîna xwe bikin, dû re sentezek bi civakê re ava bikin û tenduristî divê tenê wekî diyardeyeke civakî neyê hesibandin ku dikare were kêmkirin ji bo dermankirinên bijîşkî."

	 

	Sevda Onatê diyar kir ku di civakekê de ku wêrankirina ekolojîk, daristanan û şer û polîtîkayên bêcezatiyê, ne mimkûn e ku mirov behsa têgihîştineke tenduristiyê ya bi tenê bijîşkî bike û got: "Heke civak azad nebe, ew nikare der barê tenduristiya xwe de gotin an îradeya xwe hebe."

	 

	SERMAYET Û TENDURISTIYÊ

	 

	Sevda Onatê bilêv kir ku pergala tenduristiyê ya heyî avaniyeke hiyerarşîk û serdest e ku xizmeta sermayeyê dike û wiha domand: "Ev pergal tenduristiya nexweş çêdike. Em, wekî tenduristkar, di xebitandina vê pergala rizî de dibin amûr. Em dizanin ku çareserî di şêwazeke jiyana exlaqî û polîtîk de ye ku hem civak û hem jî pisporên tenduristiyê dikarin xwedî deng û hêza biryardanê bin."

	 

	'DIVÊ JIN DI KOMÛNÊ DE RÊBER BIN'

	 

	Sevda Onatê diyar kir ku jin ji qada tenduristiyê hatine dûrxistin û ji hilberîna zanînê qut bûne û got ku jin ku di dîrokê de kirdeyên komûnê bûn, divê careke din roleke pêşeng bigirin ser xwe. Sevda Onatê got: "Divê jin zanîna tenduristiyê ya ku aîdî wan e vegerînin û di nav komunan û di her qonaxa pergala tenduristiyê de pêşengiyê bikin. Rêya ji nû ve avakirina jiyanê di vir re derbas dibe."