Vanlı kadın esnaf: Sabit müşteriler bile gitti

  • kadın
  • 09:00 25 Temmuz 2019
  • |
img

VAN - Derinleşerek etkisini gösteren ekonomik krizden dolayı iş yapamaz hale gelen Vanlı kadın esnaflar, “Daha önce sabit müşteriler vardı, ama hepsi gitti” diyor. 

Türkiye’de giderek derinleşen ekonomik kriz, özellikle kadın esnaflar için günlük yaşamda daha fazla hissedilir hale geldi. Kriz mağdur kadın esnaflar, artık ne satış yapabiliyor ne de sattıklarının yerine yeni ürün alabiliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) de çalışma hayatıyla ilgili verileri, son dönemdeki istihdam kaybından en çok etkilenenlerin kadınlar olduğunu ortaya koyuyor. Verilere göre; 2019 Ocak ayında kadınlarda işsiz sayısı 1 milyon 714 bin, işsizlik oranı ise yüzde 16,5 düzeyinde. İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar da dahil edildiğinde kadınlarda işsiz sayısı 1 milyon 714 binden 3 milyon 74 bine çıkıyor. Bu durumda kadınlarda işsizlik oranı yüzde 26,2'ye yükseliyor. 
 
Van'ın merkez çarşısı Rus pazarında açtıkları küçük işyerlerinde tekstil satışı, elbise ve dikim yapan kadınlar, ekonomik krizin kendilerine olan etkisini "çöküş" olarak yorumladı. 
 
'GÜN BOYU OTURUYORUM'
 
Fatma Altındağ, 15 yıldır dikiş-nakış ve bebek elbisesi satışı yapıyor. 3 çocuk annesi Altındağ'ın eşi de inşaat işçisi. Geçen yıl 5 TL'ye sattığı bebek elbisesini bu yıl 12 TL'ye alıp 15 TL'ye sattığını söyleyen Altındağ, ürünlerin giderek zamlanmasının, satış yapmanın önündeki en büyük engellerden biri olduğunu belirtti.  Altındağ, yine geçen yıl 3.5 TL'ye sattığı ipliği, bu yıl 5 TL'ye sattığını belirtti. Daha önce her hafta 50 veya 60 yöresel kıyafet diktiğini söyleyen Altındağ, şimdilerde elinde dikmek için tek bir elbise olmadığını ifade etti. Gün içerisinde oturup yoldan gelen geçeni izlediğini söyleyen Altındağ, ekonomik krizden dolayı bir çok esnafın yer değişikliği yaptığını dile getirdi. Bir çok kişinin de mağaza ve dükkanlarını kapattığını ifade eden Altındağ, 3 yıldır bu durumun devam ettiğini vurguladı.
 
‘HER GELEN 1 AY KALIP GİDİYOR’ 
 
Kirasının bin TL olduğunu dile getiren Altındağ, "Daha önce tıklım tıklım olan çarşı şimdi bomboş. Kriz insanları çok etkiledi, dolayısıyla artık bir şey alamıyorlar. Ben iş yeri sahibi olduğum halde bayramda tanıdıklarımdan borç alarak ürün aldım. Her şey, çöküşe doğru gidiyor. Benim 3 çocuğum olduğu halde geçinemiyorum. Çocuk sayısı fazla olan aileler zaten hiçbir şey alamıyor. Küçük esnafın hepsi yavaş yavaş kapatıyor. Yeni dükkan açanlar 3 yıldır neredeyse 10 kez dükkan değiştirdi. Her gelen bir ay kalıp gidiyor. Daha önce sabit müşteriler vardı, ama hepsi gitti. Bu yıl sebze almamak için bahçemde sebze ektim. İnsanlar bırakın kırmızı eti artık tavuk eti bile alamıyor" dedi. 
 
KRİZDEN EN ÇOK KADINLAR ETKİLENİYOR'
 
Küçük bir dükkanda nevresim, düğün ve kına geceleri için kiras-fistan dikimi yapan Dilara Karabulak da, kumaş fiyatlarının artışından şikayetçi. Satışların eskisi gibi olmadığını belirten Karabulak, daha önce bir elbisenin dikimini 25 TL'ye şimdiyse 35 TL'ye yaptığını dile getirdi. Piyasada sürekli bir ürün artışı olduğunu ifade eden Karabulak, şunları söyledi: "Biz de dikiş paramızı çıkarmaya çalışıyoruz. Mesela düğünlerde artık insanlar pahalı olduğu için eskisi gibi kiras-fistan giyemiyor. Kriz herkesi etkiliyor. Toplumda bir erkeğin çalışma alanı maalesef kadınlardan daha fazla ama kadınların iş bulması çok kısıtlı bir durumda. Böyle olunca da kadının geçimi daha da zorlaşıyor. Ben bir kadın olarak iş olanaklarımı yarattım, ama krizden dolayı kazanamıyorum. Kendi ayaklarımızın üzerinde durmak için iş yeri açtık, ama bu kez de kriz bizi vurdu. Bu krizden de en çok kadınlar etkileniyor. Bu yüzden ya krizi ortadan kaldıracak imkanlar yaratılmalı ya da kadınların çalışma alanları genişletmeli.”  
 
'İŞYERİMİ DEVREN SATILIĞA ÇIKARDIM'
 
Kadın giyimi, iç çamaşırı satan ve ayrıca terzi olan Çiğdem Kaya da, 6 yıldır esnaflık yaptığını belirtti. 2 yıl önce işlerini büyütmek için giyim satışı yaptığını belirten Kaya, "İki yıl önce büyümek için yaptığımız planı, bu kez de küçültmek için yapıyoruz. Daha önce terzilik yapıyordum. Durumlar o zamanlar bu kadar kötü değildi. Şimdi ne ürün alabiliyoruz ne de satabiliyoruz. Aldığımız ürünün üzerine zaten kar koyamıyoruz. Geçen yıl sattığım ürünü bu yıl toptancıdan bile alamıyorum. Normalde geçen yıl 35 TL'ye sattığım ürünü bu yıl 38 TL'ye toptancıdan alıyorum. Bunu 45 TL'ye bile satmaya çalışsam millet geçen yıl 35 TL'ye aldığı ürünü bu yıl 45 TL'ye almak istemiyor. Elektrik, kira, gider derken illaki o fiyata satman gerekiyor. Şu an sermayeye yüklenmiş durumdayız. Bütün esnaflar bu durumda.  Kışın işler zaten kötüydü, yazın yüzümüz güler diye düşündük ama maalesef öyle olmadı. Ben işyerimi ekonomik krizden dolayı devren satmayı düşünüyorum, fakat satacak kimseyi de bulamıyorum. Sadece terzilik yapacağım artık. Yazın bu durumdaysak kışın ne olacağını zaten kestiremiyorum. Krizin nedenini doların yükselmesine bağlıyorlar ama kimse ülkedeki savaşı ya da farklı ülkelerle anlaşmazlığı görmüyor. Bu kriz, bütün hayatımıza yansıyor. Bu nedenle kadın istihdamına biraz daha önem verilmesi gerekiyor" diye konuştu.