URFA - Urfalı fıstık yetiştiricileri 20 yıl bakımdan sonra ürün alabildikleri fıstık ağacına çocukları gibi bakıyor. Yetiştiriciler, yağan dolu ve sağanak yağışın 20 yıllık emeklerini heba ettiğini, devletin desteğinin de yetersiz olduğunu söyledi.
Antep ile ismi özdeşleşse de Urfa'da rekoltesi (Üretimi) daha fazla olan fıstık, Halfeti, Bozova, Birecik, merkez ve Hilvan ilçeleri kırsalında çiftçinin vazgeçilmez ürünleri arasında. Fidenin toprağa dikilmesi ile ağacın yetişip ürün vermesinin 20 yılı bulduğu fıstığın, yetiştireni değil, ancak mirasçılarına kazanç sağlıyor. Halfeti'de fıstık bahçesi bulunan Cezayir Canpolat, fıstık yetiştiriciliğinin zorluklarını anlatırken, Bireckli üreticiler ise, bu sene dolu ve sağanak yağışların emeklerini heba ettiğini, devletin desteğinin yetersiz olduğunu söyledi.
ÜRÜN İÇİN 20 YIL
Fıstık üreticiliğinin zahmetli ve sabır isteyen bir iş olduğunu söyleyen fıstık yetiştiricisi Cezayir Canpolat, yeni doğmuş bir bebeğe nasıl bakılıyorsa fıstık ağacına da öyle baktıklarını belirtti. Fıstık ağacının sıcak iklimi çok sevdiğini dile getiren Canpolat, en bilindik 4 çeşit fıstık olduğunu, bunlar arasında İran fıstığı diye tabir edilen fıstık çeşidinin en bilindik olduğunu ifade etti. Fıstık ağacı fidesini toprağa ektiklerini, fide filizlenip 7 ile 8 yaşına geldikten sonra aşılandığını, 10 ila 12 yaşlarına geldiğini ise yavaş, yavaş ürün almaya başladıklarını ifade eden Canpolat, fıstık ağacından yeterli ürünü alabilmek için 15 ila 20 yıl beklediklerini sözlerine ekledi.
ASGARİ 150 YIL YAŞIYOR
Bir fıstık ağacının ömrünün ortalama 150 yıl olduğunu belirten Canpolat, her sene fıstık ağaçlarını budayıp, yeterli su vermek zorunda olduklarını, gerekli bakımların yapılmadığı zaman ağacın kuruyacağını ifade etti. Nisan ayının fıstık ağacının çiçek açma dönemi olduğunu dile getiren Canpolat, fıstık hasadının ise Ağustos ayında başlayıp Eylül ayının sonuna kadar sürdüğünü ifade etti.
DEVLET DESTEĞİ YETERSİZ
Daha çok Halfeti, Bozova ve Birecik ilçelerinde fıstık yetiştiriciliği yapılırken bu sene Halfeti’nin bir kısmı, Bozova ve Birecik’in tamamında etkili olan dolu yağışının fıstık ağaçlarına ciddi zarar verdiğini ekleyen Canpolat, şunları aktardı: "Dolu yağışı, ardından aşırı yağmur yağışları, fıstık üreticilerini ciddi anlamda zarara uğrattı. Devletin verdiği destek çok yetersiz. Birçok üretici bu sene iflas edebilir."
'20 YILLIK EMEĞİM HEBA OLDU’
Tek geçim kaynağının Fıstık olduğunu söyleyen Birecik'in Sorik Mahallesi'nden fıstık yetiştiricisi Delfer Şahin ise, 20 yıllık emeğinin bir dolu yağışı ile heba olduğunu dile getirdi. Fıstık yetiştiriciliğinin çok zor olduğunu ifade eden Şahin, her ağaca yeterli ilginin gösterilmesi gerektiğini, bu yapılmadığı zaman ağacın kuruduğunu sözlerine ekledi. Her bir fıstık ağacının kendi çocuğu gibi olduğunu belirten Şahin, “Bu sene dolu yağışından kaynaklı tüm fıstık ağaçlarım zarar gördü ve tek birinden ürün alamıyorum. 20 yıldan fazla bir zamandır her bir ağacın üstüne titriyordum. Bazen onlarla konuşurdum. Şimdi hiç birinden ürün alamayacağım. Seneye alabileceğimden de şüpheliyim ve zararım çok büyük. Devlettin verdiği destek çok yetersiz. Bu yüzen devletin zararımızı karşılamasını istiyorum” dedi.
‘DEVLET DESTEĞİ YETERSİZ’
Birecik’te fıstık yetiştiriciliği yapan Cuma Ataş ise, dolu yağışının ilçenin tamamında etkili olduğunu bununda fıstık ağaçlarına zarar verdiğini söyledi. Fıstık hasadına çok az bir zaman kaldığını dile getiren Ataş, “Tüm ağaçlar yemyeşil görünüyor, ancak birçok ağaçta tek bir ürün çıkmış değil. Çıkan ağaçlarda da çok az. Normalde bir ağaç 15 ile 20 kilo arasında fıstık verir ama bu sene bir çok ağaçtan ya hiç ürün alamayacağız ya da 5 kilo ve altında ürün alacağız. Bu da zararımızı karşılamaya yetmiyor” diye konuştu. Ataş, devletin üreticilere verdiği desteği az bulurken, zararlarının karşılanması gerektiğini sözlerine ekledi.
Bazı yörelerde Şam fıstığı olarak da bilinen ancak Türkiye’de daha çok Antep fıstığı olarak akıllarda kalan fıstık ağacı sakız ağacıgiller familyasından gelir. Antep fıstığı denilmesinin sebebi ilk fıstık işletmelerinin Antep’te olması ve Türkiye'ye buradan dağıtılması olarak gösterilirken, fıstık üretiminin ana vatanı ise Urfa’dır. Ağaçta yetişen bu meyve yağlı ve ince kabuktan oluşur. Daha çok tatlıcılıkta kullanılan fıstık, ayrıca eczacılıkta öksürük şurubu yapımında da kullanılıyor.
TARIM ALANLARININ YÜZDE 50’SİNDE FISTIK YETİŞTİRİLİYOR
Türkiye’de 41 ilde fıstık üretilirken üretimin büyük bölümü bölge illerinde yapılıyor. Fıstık üretiminin en çok yapıldığı illerinde başında Urfa gelirken, Urfa’yı sırası ile Antep, Adıyaman, Maraş, Diyarbakır, Mardin, Batman, Manisa, İzmir, Mersin ve Çanakkale gibi iller izliyor. Urfa'da mevcut tarım alanlarının yüzde 50’sini fıstık ağaçları oluştururken, her yıl 30 bin tonunun üzerinde fıstık üretiliyor.
MA / Erdoğan Alayumat