Ekonominin en büyük sorunlarından biri haline gelen borçlanma, riskli boyuta ulaştı. Özelikle Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) ile bireysel kredilerde geri ödeme sorunu yaşanıyor. İktidarın krizden çıkış olarak kullandığı borçlanmadan kaynaklı, KOBİ’ler, küçük esnaf ve yurttaşlar birikimlerini kaybetmenin yanı sıra iflasın eşiğini gelmiş durumda. 

 

BİREYSEL KREDİDE PATLAMA

 

Kredi kartı, konut, taşıt ve ihtiyaç kredilerinden oluşan bireysel krediler, 2002 yılında 1 milyar 973 milyon TL iken, 2019 yılında 466 milyar 498 milyon TL’ye çıktı. Koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla birlikte iktidarın “borçlandırma paketleri”ne yönelmesi batma riskini arttırdı. Yılın ilk 4 ayında 60 milyar 938 milyon TL bireysel kredi kullanıldı. Koronadan kaynaklı kredi kartı borçlarının 12 milyar 267 milyon TL’lik kısmı ertelenmiş olsa da önümüzdeki süreçte iş ve gelirini kaybeden yurttaşların, ödeme sorunu kaçınılmaz olacak.

 

HANE HALKI BORÇ BATAĞINDA

 

Hane halkları borçları da 18 yılda 106 kat arttı. 2002 yılında 6,6 milyar TL hane halkı borcu 2019 yılında 621 milyar TL’ye, Mart ayı itibariyle de 709,7 Milyar TL’ye çıktı. 

 

SON BİR YILDA 24 BİN KOBİ AZALDI

 

İflasa son yıllarda en çok sürüklenen KOBİ’ler oldu. Ekonominin ve ticaretin omurgasını oluşturan KOBİ’ler, toplam istihdamın yaklaşık yüzde 70-75’ini sağlıyor. 2018 Ağustos ayında yaşanan “döviz krizi” hem döviz borcu yüksek olan firmaları hem de kredi kullanmak zorunda olan işletmeleri ağır koşullara itti. Eylül 2019 verilerine göre, KOBİ sayısı son 1 yılda 24 bin azalarak 1 milyon 857 bine düşerken, istihdam sayısı 451 bin kişi azaldı.

 

DÖRT AYDA 143 MİLYAR ARTTI

 

2006 yılında 59,6 milyar TL borcu olan KOBİ’ler, 2019 yılı itibariyle 615 milyar TL borcun altına girdi.  Dövizdeki dalgalanmalarla birlikte finans sıkıntısı çeken KOBİ’ler bir yandan da borç ödeme sorunu yaşıyor. 

 

KOBİ KREDİLERİ TAKİBE DÜŞTÜ 

 

KOBİ’lerde yaşanan bir diğer sorun ise takibe düşen kredi miktarları. 2006 yılında KOBİ’lerin takibe düşen kredi miktarı 59.614 milyon TL iken şuan 2 milyon 160 milyon TL’ye çıktı. Finans ve ödeme zorluğu çeken KOBİ’lerin çarkları durma aşamasına geldi. 

 

KAMUNUN ÇÖKÜŞÜ

 

Ekonomide borcun en yüksek olduğu alan ise kamu borcudur. AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılının 4’üncü çeyreğinde 215 milyar 300 milyon TL olan kamunun borç tutarı yıllar içerisinde arttı. Kamu brüt toplam borç stoku, 2019 yılının 4’üncü çeyreği itibariyle 1 trilyon 442 milyar TL’ye ulaşmış durumda. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) net varlıkları, kamu varlıkları ve işsizlik sigortası fonu net varlıklarını düşünce kamu net borç stoku 693 milyar TL’yi aşıyor. 

 

ÖDENEN FAİZ BORÇLARIN YARISI 

 

Ekonominin diğer ağır sorularından birisi de borç faizi. Kamunun 2019 yılında ödediği 191 milyar 810 milyon TL borcun 94 milyar 770 milyon TL’si faiz ödemelerine gitti. Yani 2019 yılında gerçekleşen borç ödemelerinin yarısı faiz ödemesinden oluşuyor. Borç batağını takip eden faiz yük, ekonomik çöküşü hızlandırıyor. 

 

MA / Selman Güzelyüz