Suriye iç savaşının kilitlendiği İdlib’de sular yeniden ısındı. Suriye’nin kuzeybatısında bulunan kentte, Suriye rejimi ve hamisi Rusya yer yer Türkiye himayesindeki selefi ve radikal grupları vururken, bu gruplar da savunma hattı oluşturuyor. M4 uluslararası yolu ve Cabel Zaviye bölgesinin çatışma alanı olacağı belirtilirken, Suriye rejimi, İran, Rusya ve Türkiye savaşa hazırlık yapıyor. NATO’nun da Türkiye eliyle dahil olduğu İdlib’de olası operasyon, Suriye’deki tüm güçler için farklı pozisyon yaratabilir.

 

M4 SÜRÜNCEMİ 

 

Suriye rejiminin yılın başından itibaren bölgeye gerçekleştirdiği operasyonlarda, Türkiye’nin desteklediği gruplar alan kaybetmiş, M4 uluslararası yola kadar gerilemişti. Operasyon Rusya ve Türkiye arasında 5 Mart 2020 tarihinde yapılan ateşkes anlaşmasıyla durdurulmuş, Halep’ten Lazkiye’ye uzanan M4 uluslararası yolunda iki gücün kontrolünde devriyeler gerçekleştirilmesi ve yolun geçişlere açılması kararlaştırılmıştı. Ancak Heyet Tehrir El Şam (HTŞ/El Nusra) başta olmak üzere İdlib’de bulunan grupların karşı çıkışları ve eylemleri nedeniyle devriyeler sabote edildi. Rusya, Türkiye’yi üstlendiği görevleri yerine getirmeye çağırırken, Türkiye ise sadece telkinler vererek, olayları yatıştırmaya çalıştı. HTŞ ve diğer gruplar da Türkiye’nin kendilerine verdiği sözleri tutmadığından yakınıyor. 

 

ATEŞKESİN SONU

 

M4 yolu çevresi ve Hama ile İdlib arasında bulunan Cabel Zaviye bölgesi, taraflar arasında yeni çatışma alanı olarak görülüyor. Cabel Zaviye’de Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) kurduğu 12 asker gözlem noktasından 10’uncusu bulunuyor. Hem Suriye rejimi hem de İran’a bağlı milis güçler bu bölgeye güç sevk ederken, TSK de buna karşılık bölgeye obüs, tank ve top konuşlandırıyor. Bugüne kadar sayısız anlaşma ve ateşkeslerin uygulandığı İdlib’de birinin daha sonuna yaklaşılırken, Suriye rejiminin Rusya’nın desteğiyle bölgeye gerçekleştireceği olası operasyon, Türkiye’nin desteklediği grupları İdlib kent merkezine kadar taşıyacak. 

 

NATO’NUN TUTUMU 

 

Suriye’de kurulan dengede NATO ile birlikte hareket etmeye çalışan Türkiye, ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey ile geliştirdiği ilişkiler üzerinden NATO ile İdlib konusunda planlamalara gitti. Bu görüşme ve planlamalar dahilinde İdlib’e HAWK olarak bilinen ve NATO envanterinde olan orta menzili hava savunma sistemi yerleştirildi. Türkiye, Rusya’nın hava operasyonlarına karşı ise HAWK’leri caydırıcı olarak kullanmak istiyor, ancak İdlib konusunda NATO’dan daha fazla destek bekliyor. İdlib’de yeni çatışmaların kapısı aralanırken, hem uluslararası hem de bölgesel güçler bu duruma göre hazırlık yapıyor. 

 

LİBYA İLE İDLİB İÇ İÇE

 

Uluslararası güçlerin varlığı ve taşeronları, İdlib meselesi ile Libya iç savaşını iç içe geçerdi. Libya’da yaşananlar İdlib’deki durumu da etkiliyor. Bunun nedeni ise hem Rusya hem de Türkiye gibi aktörlerin her iki yerde de bulunmasından kaynaklanıyor. Her ne kadar kimi yerlerde aynı safta yer alsalar da birbirilerine karşı siyaset yürüten iki güç, şu an Libya kriziyle karşı karşıya. Libya için Türkiye ve Rusya temsilcilerinin dün yapılması beklenen toplantısı gerçekleşmezken, Libya için yaratılan kırılgan ateşkes ise her an bozulabilir. Her iki güç şimdi Libya krizine odaklanırken, aynı zamanda İdlib için de hazırlıklar yapılıyor. Libya’daki savaşın İdlib’deki gelişmelere de sirayet edebileceği ifade edilirken, bu konuda Rusya ve Türkiye yeni dengeler kurma arayışında. 

 

MA / Nazım Daştan